در بازار شهریه مدارس چه می‌گذرد؟
مدارس غیرانتفاعی در تابستان‌ها یک ماه کلاس درس برگزار می‌کنند و البته هزینه‌ای جدا از شهریه برای این کلاس‌ها می‌گیرند که از ۶۰۰ هزار تومان شروع می‌شود. در ساعت حدود ۲ ظهر، مقابل یکی از این دبیرستان‌ها در غرب تهران مادرهای جوان و میان‌سال به انتظار تعطیل شدن بچه‌هایشان ایستاده‌اند. یکی از آن‌ها می‌گوید:«درست است که امسال ۱۰ میلیون برای شهریه دادیم، ولی باز خدا خیرشان بدهد با این قیمت‌ها باز هم خوب پول می‌گیرند. بچه خواهرم ۵ ساله که بود، برای مهدکودک هر ماه ۷۰۰ هزار تومان می‌داد. الان هم که پیش دبستانی می‌رود، ۹ میلیون تومان داده‌است.»
مادری دیگر، دنباله حرف را می‌گیرد و می‌گوید: «من پسر اولم را از پیش‌دبستانی تا پیش‌دانشگاهی غیرانتفاعی گذاشتم. الان دانشگاه آزاد قبول شده ولی باز هم راضی هستم. با وضعیت الان بچه‌ها، نمی‌شد اطمینان کرد که هر جایی درس بخوانند. اینطور با خودم فکر می‌کردم که حالا بین این همه خرج، ماهی یک میلیون هم پول مدرسه این بچه را می‌دهیم. شاید کل تحصیلش، بیشتر از ۱۰۰ میلیون شده باشد.»
اکنون ۱۱ درصد از ۱۴ میلیون دانش‌آموز، در مدارس غیردولتی تحصیل می‌کنند که ۷۶ درصد آن‌ها نیز فرزندان کارمندان دولت هستند. اگر هر کدام از آن‌ها به طور میانگین امسال ۶ میلیون تومان شهریه بدهد، گردش مالی شهریه مدارس غیر انتفاعی به ۹ هزار و ۲۴۰ میلیارد تومان می‌رسد. این در حالی است که کل بودجه آموزش و پرورش در سال ۹۷، ۳۵ هزار و ۹۸۴ میلیارد تومان بود و امسال به ۵۶ هزار میلیارد تومان رسیده‌است.
حداقل، متوسط و حداکثر شهریه مدارس چقدر است؟
براساس آخرین آمار وزارت آموزش‌وپرورش، ۸۸.۵ درصد دانش‌آموزان در مدارس دولتی و ۱۱.۵ درصد در مدارس غیردولتی درس می‌خوانند. در بین استان‌های کشور استان تهران با ۵۹۹ مدرسه غیردولتی، خراسان جنوبی با ۲۳۶ مدرسه غیردولتی و تبریز با ۲۳۰ مدرسه غیردولتی در دوره متوسطه اول رتبه‌های اول تا سوم را بین استان‌های کشور در اختیار دارند. در کل ۸۶ درصد مدارس کشور به صورت دولتی و ۱۴ درصد به صورت غیردولتی اداره می‌شوند.
اظهارات مقامات وزارت آموزش و پرورش نشان می‌دهد که در حال حاضر شهریه مدارس ابتدایی در شهر تهران حداقل ۳میلیون و ۲۰۰ هزارتومان و حداکثر ۹میلیون و ۴۲۷هزار تومان، متوسطه اول حداقل ۵میلیون و ۵۴۶هزار تومان و حداکثر ۱۱میلیون و ۵۴۱هزار تومان، متوسطه دوم حداقل ۵میلیون و ۹۶۳هزار تومان و حداکثر ۱۴میلیون و ۶۲۱هزار تومان است.
«سعید صالح»، مدیرکل مدارس و مراکز غیردولتی آموزش و پرورش می‌گوید که در سال تحصیلی پیش‌رو بیشترین مقدار شهریه مربوط به متوسطه دوم ۱۴میلیون و ۶۲۱ هزار تومان است. بر اساس توضیحات او، در برخی مناطق و براساس خواسته‌های والدین از مدارس و درخواست امکانات بیشتر، صاحب‌مدرسه می‌تواند این اعداد را تا سقف ۳۰درصد افزایش دهد. در این صورت بالاترین مقدار قانونی شهریه دانش‌آموزی امسال حدود ۱۹ میلیون تومان است. صالح همچنین شهریه مصوب مدارس غیرانتفاعی متوسطه اول در تهران را دست‌کم ۵میلیون و ۵۴۶هزار تومان و در بالاترین حالت، ۱۱میلیون و ۵۴۱هزار تومان اعلام کرده‌است. با احتساب امکان افزایش حداکثر ۳۰درصدی این عدد که متناسب با امکانات قابل افزایش است، حداقل شهریه متوسطه اول ۷میلیون و ۲۰۹هزار و ۸۰۰ تومان و حداکثر مقدار آن ۱۵میلیون تومان است.
بررسی‌های میدانی نیز نشان می‌دهد که میزان شهریه مدارس بر اساس پایه تحصیلی، نوع مدارس، منطقه و رشته تحصیلی متفاوت است. مدارس نمونه دولتی برای پایه دهم ۳ میلیون تومان شهریه می‌گیرند اما برای پایه دوازدهم همراه با کلاس‌های کنکوری، شهریه آن‌ها ۱۳ میلیون تومان است. در برخی مدارس شمال شهر نیز شهریه‌ها به ۲۰ میلیون تومان هم می‌رسند. از طرفی دیگر، رشته به رشته نیز شهریه مدارس تفاوت دارد. در حالیکه شهریه مدارس غیرانتفاعی برای رشته علوم انسانی ۱۰ تا ۱۲ میلیون است، برای رشته‌های تجربی و ریاضی از ۱۴ میلیون شروع می‌شود.
دختر ۱۵ سالهای که امسال رشته علوم انسانی را انتخاب کرده و در مدرسه‌ای غیرانتفاعی ثبت نام کرده است، می‌گوید:«من دبستانم را مدرسه دولتی درس خواندم تا دوره اول دبیرستان. دو سال است که غیرانتفاعی می‌روم. یکی دو تا مدرسه دولتی هم رفتم، ولی اصلا در راهروهایشان که می‌رفتم حس منفی می‌گرفتم. بالاخره هزینه داریم دیگر، سعی می‌کنم خیلی خوب درس بخوانم تا جبران زحمت پدر و مادرم شود.»
قشر متوسط و سودای مدارس غیرانتفاعی
مجتبی زینی‌وند، رئیس سازمان مدارس غیردولتی اعلام کرده‌است که ۱۱ درصد دانش‌آموزان در مدارس غیردولتی تحصیل می‌کنند. اما در قانون برنامه ششم توسعه آمده است که این رقم باید به ۱۵ درصد برسد. بر اساس صحبت‌های زینی‌وند، تحقیقی در شهر تهران انجام و ۹۰ مدرسه غیردولتی از مناطق بالا و پایین شهر بررسی شده‌است. دراین تحقیق مشخص شد ۷۶که درصد دانش‌آموزان مدارس غیردولتی فرزندان کارمندان دولت، ۴ درصد فرزندان اساتید دانشگاه و مدیران و مابقی مشاغل آزاد هستند. این پژوهش، نشان‌دهنده فراوانی بالای حضور دانش‌آموزان قشر متوسط در مدارس غیرانتفاعی است.
مادری که در جنوب شرق تهران زندگی می‌کند، می‌گوید:«امسال دخترم پایه دهم است و باید انتخاب رشته می‌کرد. اول در یک مدرسه غیرانتفاعی نوشته بودم که کلا ۵ نفر در کلاس بودند و شهریه‌اش ۱۲ میلیون بود. اما بعد دیدیم نمی‌شود در یک کلاس ۵ نفره درس خواند. تغییر دادیم و حالا جای بهتری با ۱۰ میلیون تومان شهریه می‌رود. تازه هزینه سرویس را هنوز نمی‌دانم. خانه کمی دور است و حداقل ۳ میلیون باید باشد.» او خانه‌دار و همسرش کارمند دولت است. بیشترین میزان مخارج سالانه‌شان نیز صرف تحصیل فرزندشانم می‌شود. این مادر میان‌سال می‌گوید:«امسال همه‌جا می گفتند که رتبه‌های برتر کنکور، همه از مدارس غیرانتفاعی بودند. واقعا نمی‌شود ریسک کرد و بچه را در مدارس دولتی گذاشت. دختر اولم همه تحصیلش را در مدارس دولتی خواند و ۷ سال پیش دانشگاه تهران هم قبول شد. ولی الان هم اوضاع بچه‌ها و هم اوضاع مدرسه‌ها خیلی فرق کرده‌است.»
