با اضطراب «کلاس‌اولی‌ها» چه کنیم؟
این ترس و اضطراب گاه با عنوان «اختلال روانپزشکی» تعبیر می‌شود و به عقیده روانپزشکان، اگر درمان نشود، مسیر رشد بهنجار کودک را دچار وقفه یا مشکل می‌کند.
از این‌رو، والدین، مربیان مدارس و مشاوران کودک در صورت مشاهده چنین موردی در دانش‌آموز خود، باید دغدغه حل و فصل و درمان آن را داشته باشند در غیر این صورت باید منتظر عواقبی چون فراگیر شدن اضطراب در کودک و ترس و واهمه او از حضور در موقعیت‌های اجتماعی بود.
افسانه حیدری، کارشناس امور تربیتی و مشاوره در چهارمحال و بختیاری، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا - منطقه چهارمحال و بختیاری- با اشاره به اینکه اضطراب «کلاس‌اولی‌ها» در اولین حضور در مدرسه تا حدی طبیعی است، اظهار کرد: این اضطراب در بیشتر موارد بعد از حضور کودک در مدرسه و آشنا شدن با محیط آن، و نیز برقراری ارتباط با هم‌کلاسی‌ها و معلم رفع می‌شود.
وی ادامه داد: با این حال بر طبق آمار، از هر ۱۰ کلاس‌اولی یک کودک از اختلال «اضطراب جدایی» از پدر و مادر رنج می‌برد که باید برای درمانشان با مراجعه به یک متخصص، اقدام کرد.
حیدری در خصوص ترس و واهمه طبیعی در سایر کودکان، بیان کرد: ترس از مدرسه به ویژه در میان دختران کلاس‌اولی با مخالفت کودک برای رفتن به مدرسه همراه می‌شود و ممکن است روزها و حتی هفته‌ها به طول بینجامد.
وی با بیان اینکه ترس از مدرسه شدت و ضعف‌هایی دارد، ادامه داد: در حالتِ شدید که معمولاً در کلاس‌اولی‌ها مشاهده می‌شود، دانش‌آموز از بی‌خوابی و کم اشتهایی رنج می‌برد و گاهی بیمار می‌شود و نگرانی والدین را به دنبال دارد.
حیدری در تشریح علل ایجاد این ترس، تصریح کرد: کودک بیشتر وقت خود را با والدین در خانه سپری می‌کند و همین «وابستگی» در مواقع جدایی او از پدر و مادر مشکل‌ساز می‌شود و اضطراب جدایی در کودک و حتی والدین، به ویژه مادر را به دنبال دارد.
وی عامل دیگر ترس از مدرسه در دانش‌آموزان به ویژه کلاس‌اولی‌ها را ترس از رویارویی با محیط ناآشنای مدرسه برشمرد و افزود: رفتن کودک کلاس‌اولی به مدرسه اولین تجربه جدایی طولانی‌مدت از محیط خانه و حضور در محیط جدید مدرسه است و همین امر برای کودک ایجاد اضطراب می‌کند.
این مشاور ادامه داد: به علاوه گاه دیگر دانش‌آموزان به ویژه در مقاطع بالاتر، ممکن است با رفتاری نسنجیده، مثلا برخورد و دعوا در حین بازی، در کودک کلاس‌اولی ترس و اضطراب بیافرینند.
حیدری برخورد جدی پدر و مادر و معلم در انجام تکالیف کودک را عامل دیگر استرس‌زا دانست و اضافه کرد: مورد ارزیابی قرار گرفتن و گاه بازخواست شدن کودک در انجام تکالیف نیز اضطراب را در او افزایش می‌دهد.
کارشناس امور تربیتی و مشاوره در تشریح راهکارهای کاهش یا رفع این اضطراب در دانش‌آموز، بیان کرد: در گام نخست، خود والدین به ویژه مادر، باید آرام و دور از اضطراب باشند چرا که تحقیقات نشان می‌دهند کودکان مضطرب معمولاً مادرانی مضطرب دارند که ناخواسته این ترس و اضطراب را به کودک خود منتقل می‌کنند.
حیدری تمرین دادن کودک برای جدایی او از پدر و مادر را یکی دیگر از راهکارها دانست و یادآوری کرد: معمولاً عادت دادن کودک به ندیدن پدر و مادر چند روز پیش از آغاز مدرسه تمرین می‌شود تا کودک این موضوع را راحت‌تر بپذیرد.
وی حضور کودک در پیش‌دبستانی را تا حدودی در کاهش ترس از مدرسه مؤثر دانست و تأکید کرد: با این حال بسیاری از کودکان کلاس‌اولی از مدرسه واهمه دارند چرا که محیط، قوانین و شرایط مدرسه با پیش‌دبستانی متفاوت است.
این مشاور تصریح کرد: صحبت منطقی و عاقلانه پدر و مادر با کودک از جمله بازگو کردن فواید درس و مدرسه، یافتن دوست در مدرسه، نقل خاطرات خوب از مدرسه رفتن خودشان و ... در صورتی که معقول و واقع‌بینانه باشد، در کاهش اضطراب کودک مؤثر است.
وی به حضور پدر یا مادر در روزهای نخست در مدرسه اشاره و بیان کرد: اگر کودک از طریق والدین با معلم خود آشنا شود قطعاً ارتباط بهتری با او برقرار می‌کند، ضمن اینکه حضور والدین در حیاط مدرسه و همراهی با کودک در روزهای نخست و تا عادی شدن رفتار کودک، ممکن است ضروری باشد.
حیدری خواب کافی و منظم کلاس‌اولی‌ها را مورد تأکید قرار داد و افزود: کمبود خواب خود عاملی استرس‌زا است بنابراین پدر و مادر باید به خواب کافی کودکشان در روزهای نخست مدرسه دقت داشته باشند.
وی در پایان استفاده از جایزه و ابزار تشویقی را یکی دیگر از روش‌های کاهش اضطراب کودک دانست و گفت: والدین و معلم می‌توانند با استفاده از مقوله تشویق تا حدود زیادی مشکل ترس از مدرسه را در کودک کاهش دهند.
