سه طرح انتقال آب از کارون دوباره به جریان افتاد/ اعتراض خوزستانی‌ها
وزیر نیرو در سفر اخیر خود به استان چهارمحال و بختیاری از سه طرح انتقال آب از سرشاخه های کارون، که پیش از این گمان می رفت به دلیل نداشتن ارزیابی های زیست محیطی متوقف و یا غیرفعال شده، دیدن کرده است.
آن طور که رسانه های استان چهارمحال و بختیاری گزارش داده اند، عباسی استاندار این استان، از فعال شدن طرح های کوهرنگ ۳، بهشت آباد و ونک در سرشاخه های کارون خبر داده و گفته است: تحویل نیروگاه کوهرنگ به آب نیروی کشور و ثبت زمین های نیروگاه سد کوهرنگ به نام وزارت نیرو، تسریع در اجرای طرح آبرسانی ونک و بازنگری در طرح بهشت‌آباد و کوتاه‌تر شدن تونل آن، جزو مصوبات سفر وزیر نیرو به این استان بوده است. در مقابل مقرر شده است که در سهم استان چهارمحال و بختیاری از زاینده رود تجدیدنظر شده و طرح های کشاورزی این استان مجوز تخصیص آب دریافت کنند و طرح آبرسانی بن بروجن نیز شتاب گیرد.
این تصمیم گیری ها با واکنش خوزستانی ها به ویژه کارشناسان و فعالان اجتماعی روبه رو شده است.
رییس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز خواستار توقف طرح های انتقال آب از سرشاخه های کارون و ورود مسئولان خوزستان برای جلوگیری از اجرای آنها شد.
مهدی قمشی با اشاره به اجرایی شدن سه طرح انتقال آب از سرشاخه های خوزستان گفت: اکنون علاوه بر طرح کوهرنگ ۳ که مراحل پایانی خود را می گذراند، طرح های بهشت آباد و ونک نیز اجرایی شده است.
وی درباره توافق مسئولان استان چهارمحال برای اجرای طرح های انتقال آب، بیان کرد: حساسیت چهارمحال نسبت به انتقال آب کارون زیاد نیست و بیشتر مخالفت آنها به دلیل مسایل جنبی و زیست محیطی از جمله خشک شدن چشمه ها در کوهرنگ است، به همین دلیل با برخی تجدیدنظرها و دادن سهمیه، رضایت آنها را کسب کرده اند.
قمشی با انتقاد از کم کاری مسئولان خوزستانی در واکنش به اجرایی شدن طرح های انتقال آب کارون، افزود: استانی که بیشترین آسیب ها را از انتقال آب کارون متحمل می شود، خوزستان است و باید حساسیت لازم را داشته باشد زیرا مساله انتقال آب کارون برای مردم این استان حیاتی است؛ از سوی دیگر منابع آبی خوزستان در استان بالادستی (چهارمحال و بختیاری) قرار دارد که خوزستان از نظر فیزیکی به آن دسترسی ندارد و همین مساله ایجاد مشکل کرده و باعث سوءاستفاده شده، بنابراین می طلبد که مسئولان خوزستان برای دفاع از منافع مردم، نسبت به اجرای این طرح ها واکنش لازم را داشته باشند.
وی اضافه کرد: وزیر نیرو در سفر اخیر خود به چهارمحال با بازدید از طرح های انتقال آب و اجرایی کردن آنها بدون توجه به نظر مسئولان خوزستانی، نشان داد که اهمیتی برای حرف مردم خوزستان و مشکلات آنها و لطمات جبران ناپذیری که از انتقال آب به این استان وارد می شود، قایل نیست.
قمشی بیان کرد: در جریان اجرای این طرح ها خوزستان به ناحق کنار گذاشته شده و لازم است هم استاندار، نماینده ولی فقیه در استان، و نمایندگان خوزستان در مجلس شورای اسلامی به این مساله به صورت جدی وارد شوند و خواستار توضیحات بیشتری شوند و جوابی به مردم بدهند.
وی اجرای طرح های انتقال آب کارون را بازی با زندگی مردم خوزستان توصیف کرد و گفت: طرح های انتقال آب به دلیل تاثیری که بر منابع آبی و محیط زیستی این استان دارد، با سرنوشت مردم خوزستان گره خورده و انتظار من به عنوان یک کارشناس مستقل این است که وزیر برای تصمیم گیری درباره سرشاخه های کارون حداقل نظر استاندار و ذینفعان خوزستانی را جویا شود و نباید بدون اطلاع خوزستانی ها مجوز اجرای این طرح ها صادر شود.
انتقال برای صنایع و کشاورزی کویر
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز در ادامه تاکید کرد: با انتقال آب برای جبران کمبود آب شرب مخالفتی نداریم ولی حجم این طرح ها نشان می دهد که هدف از اجرای این طرح ها تامین آب شرب نیست و هدف اصلی تامین نیاز کشاورزی و صنعت است، زیرا اگر منظور انتقال آب برای شرب بود، طرح کوهرنگ ۳ برای نیاز ۵۰ سال استان های اصفهان، یزد و کرمان کفایت می کرد و دیگر نیازی به طرح های بعدی نبود.
وی دلیل مخالفت کارشناسان با انتقال آب را منافع ملی دانست و ادامه داد: در حالی این طرح ها برای کشاورزی و صنعت از کارون به کویر منتقل می شود، که به دلیل هزینه بالای انتقال، به هیچ وجه توجیه ندارد و هیچکدام از کارشناسان نمی تواند اجرای آن را توجیه کند.
قمشی بیان کرد:معتقدیم این طرح ها تنها برای کشاورزی زیان ده و غیراقتصادی اجرا می شود، این در حالیست که با انتقال آب کارون، طرح های توسعه ای در خوزستان از جمله تولید برق از نیروگاه های برقابی در عمل تعطیل می شود؛ علاوه بر این تنش های اجتماعی است که در استان های همجوار تشدید می شود.
وی گفت: خوزستان بسیاری از سرمایه های کشور را تامین می کند و اجرای این طرح ها می تواند امنیت کشور را دچار مشکل کند.
کارگروهی برای ادامه انتقال آب کارون
این استاد دانشگاه با اشاره به عزم وزارت نیرو برای اجرای طرح های انتقال آب از سرشاخه های کارون، تشکیل کارگروه «ساماندهی کارون بزرگ» را در یک ماه اخیر، صوری دانست.
وی افزود: به نظر می آید این کارگروه به ظاهر برای نجات کارون تشکیل شده اما آنچه در واقع در حال رخ دادن است با اهداف اسمی کارگروه تناقض دارد و در عمل برای نابودی کارون و فراهم کردن شرایط برای طرح های انتقال آب جدید است.
قمشی درباره اظهارات مسئولان وزارت نیرو و خوزستان و برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی که مدعی هستند هیچ طرح جدیدی در زمینه انتقال آب اجرا نشده، توضیح داد: طرح های انتقال آب در مدت زمان طولانی اجرا می شوند که شامل مراحل مطالعه، تصویب، اجرا و بهره برداری است و هیچ دولتی نمی تواند منکر اجرای آنها شود یا از زیر آنها شانه خالی کند.
وی همچنین از سازمان حفاظت محیط زیست نیز انتقاد کرد و گفت: در اصل این سازمان باید مخالفت خود را با طرح هایی که محیط زیست خوزستان را نشانه رفته اعلام کند و مانع اجرای آنها شود، ولی می بینیم که در عمل اینطور نیست و هر کسی هر کاری می خواهد را انجام می دهد.
قمشی با بیان اینکه وزارت نیرو هیچ حرف جدی و اطلاع درستی از طرح های انتقال آب ارایه نداده، افزود: بر اساس گزارش هایی که داریم طرح کوهرنگ ۳ بیش از ۶ ماه است که فعال شده و بهشت آباد و ونک نیز در حال اجرا هستند.
تاکنون ۱۰ طرح انتقال آب از سرشاخه های کارون بزرگ (کارون و دز) به فلات مرکزی اجرا شده یا در حال اجراست. پیش از این سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان بازرسی کل کشور و مرکز پژوهش های مجلس مخالفت خود را با اجرای طرح های انتقال آب اعلام کرده اند.
هفتمین طرح انتقال آب کوهرنگ ۳ ، برای انتقال ۲۵۰ میلیون مترمکعب از سرشاخه های کارون به زاینده رود اجرا شده که پیش از تکمیل در حال بهره برداری است. مجوز این طرح در سال ۹۳ باطل شده بود که در سال ۹۶ درخواست منع توقیف عملیات اجرایی سد کوهرنگ از سوی سازمان محیط زیست به قوه قضاییه اعلام و مجوز آن تمدید شد که شکایت انجمن های محیط زیستی از معاون سازمان حفاظت محیط زیست را به دنبال داشت.
پروژه انتقال آب سرشاخه‌های کارون به دشت رفسنجان (ونک-سولگان) که از سال ۱۳۸۱ مسکوت مانده بود در سال ۱۳۹۳ با نامه وزارت نیرو دوباره به جریان افتاده که انتقادات بسیاری را به دنبال داشته است. کلانتری رییسسازمان حفاظت محیط زیست در آخرین سفر خود به خوزستان گفته بود که این طرح به دلیل مشکلات زیست محیطی رد شده است.
فعالان محیط زیست معتقد هستند این طرح در سکوت در حال اجراست و تفاهم نامه اجرای آن میان استاندار چهارمحال و بختیاری و شرکت مجری طرح در پارسال، در روزهای اخیر منتشر شده است.
طرح بهشت آباد نیز برای انتقال یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب از کارون به استان های اصفهان، کرمان و یزد برنامه ریزی شده است. این طرح نیز فاقد ارزیابی زیست محیطی است.
