این اقدام ترکیه در وهله اول نقض آشکار موازین بین المللی است، چرا که آنکارا به یک کشور مستقل تعرض کرده و تمامیت ارضی آن را مورد تهدید قرار داده است، نکته دوم اینکه نقض آشکار مصادیق و موازین حقوق بشری در حملهای که از سوی نیروی نظامی ترکیه رخ داد به وضوح مشخص است. به دنبال این اقدام بیش از دهها کشته و حدود هزاران نفر آواره شدند که در این حمله به روشنی میتوان نقض حقوق بشر را شاهد بود و باید این اقدام از سوی سازمان های ذیربط محکوم شود.این حمله دقیقا در مغایرت با اهداف مذاکرات آستانه که میان سه کشور ایران، ترکیه و روسیه انجام شد، رخ داد ه است.
قرار بود به زودی گفت وگوهای سوری _سوری آغاز و بازنویسی قانون اساسی سوریه در این کشور اجرایی شود و در مقدمه انتخابات ۲۰۲۱ آماده شود، اما این اقدامی که ترکیه انجام داد، تمامی این برنامهها را تحت الشعاع قرار داد و در واقع روند مذکور را کند کرد.
آنکارا با اقدام نامعقول خود تمام تلاشهایی که کشورهای صلح طلب منطقه برای برقراری ثبات در منطقه را با خلل مواجه کرده است. حتی اگر آنکارا به ظاهر برنده این تجاوز نظامی باشد که نخواهد بود، باز هم بازنده محسوب می شود؛ چرا که دنیا هنوز حمایت این کشور از داعش را فراموش نکرده است. حمله به خاک سوریه از سوی دولت ترکیه در جهت منافع تروریستهای مستقر در سوریه رخ داده است. نکته حائز اهمیت اینکه شاهد هستیم، در این درگیریها شورشیان ارتش آزاد سوریه که جزءگروههای تروریستی هستند، از تجاوز نظامی به این کشور حمایت میکنند.
سیاست مداران ترکیه اشتباه آشکاری را در زمینه سیاست خارجی انجام دادند. نکته دیگر اینکه کردهای سوری به تلافی این اقدام، مشکلات زیادی را برای آنکارا ایجاد خواهندکرد. این کشور با تجاوز نظامی اخیر خود، سیاست آشتی جویانهای راکه در جهت رسیدن به توافق باکردهای کشور خود دنبال می کرد، کاملا بی اثرکرد.
کردها در جهان و به خصوص در تعامل با کشورهای منطقه ،هم به لحاظ سیاسی همچنین نفوذ در داخل ترکیه، لابی بسیار قوی دارند. آنها میتوانند در دراز مدت آسیبهای زیادی را به آنکارا وارد کرده و این کشور را به سمت بی ثباتی سوق دهند.همچنین مشکلات جدی داخلی و خارجی در این کشور ایجاد کنند.
سکوت سازمانهای بین الملل درباره تجاوز نظامی ترکیه به بخشهای شمالی سوریه و بی توجهی شورای امنیت سازمان ملل متحد نسبت به صدور بیانیهای در این مورد را میتوان یکی از ناکارآمدی های جامعه جهانی به شمار آورد که در مقاطعی که باید سریع اقدام کرده و مانع اقدامات خلاف قانون و مغایر با موازین بین الملل شود، سکوت میکند و یا خلاف جهت آن عمل میکند.
سکوت مجامع بین المللی و عدم تحرک جدی شورای امنیت مشوق ترکیه خواهد شد و سبب قتل عام بیشتر کردها در این منطقه خواهد بود، اما قطعا نتیجهای را به بار نخواهد آورد. درست در همان روزی که آمریکاییها اعلام کردند از دو شهر سوریه خارج می شوند، آنکارا به همین دو شهر در سوریه حمله کرد و در نتیجه از عدم حضور آمریکاییها در این منطقه سوء استفاده کرد که نشان میدهد چراغ سبزی را به عنوان تایید قبلا از ایالات متحده دریافت کرده است.
خرسند بودن رژیم صهیونیستی از تجاوز آنکارا به خاک سوریه، بیانگر این است که واشنگتن و تل آویو خود را در تحقق یکی از روهای خود درمنطقه یعنی رویای تجزیه سوریه نزدیک می بینند ،آنها این رویای پوچ را با توجه به اقدام اخیر ترکیه علیه کردهای سوریه در حال تحقق می دانند.همچنین بیانیه رژیم صهیونیستی در حمایت از اقدام آنکارا نیز بیانگر این مسئله است که رژیمهایی که مخالف تمامیت ارضی سوریه هستند، ترکیه را در این جریان همراهی میکنند.
آنها این اقدام ترکیه را تهدیدی برای کشورهای عربی تلقی کردند، زیرا این حملات در مقطعی انجام شد که آنکارا با کشورهای عرب به خصوص ائتلاف سعودی روابط خوبی ندارد. در واقع اتحادیه عرب این اقدام را با حمایت سعودیها انجام میدهد و به نوعی میتوان گفت که با برگزاری این نشست انتقام سیاستهای ترکیه در زمان قتل خاشقچی را گرفته و به نوعی از این فرصت برای تلافی استفاده میکند.
در مجموع به نظر میرسد که در صورت ادامه روند فعلی،سیاست خارجی آنکارا دچار چالش خواهد شد؛ چراکه نه تنها همسایگان بلکه کشورهای فرامنطقهای هم از این اقدام ترکیه راضی نیستند و اتحادیه اروپا نیز نارضایتی خود را در هشدارهایی که پیشتر اعلام کرده نشان داده است به نظر میرسد ترکیه با این اقدام، خود را وارد چالش جدی کرد که عواقب و آثار آن به تدریج مشخص خواهد شد.
قشر روشن فکر و دانشگاهیان عمدتا این اقدام ترکیه را تقبیح کردند، البته طرفداران حزب رییس جمهور این کشور سعی میکنند این اقدام را نوعی افتخار ملی و سرکوب کردها معرفی کنند، اما بسیاری از رسانهها مخالفت خود را با این وضعیت اعلام کردند.
* محسن پاک آیین سفیر اسبق کشورمان در آذربایجان