واکنش‌ها به جنجال چندهمسری

چند روزی میشود که موضوع چندهمسری بحث داغ شبکه های اجتماعی است. هر چند این بحث بارها پیش از این نیز مورد توجه کاربران این شبکه ها قرار گرفته است.

این بار نیز بحث درباره موضوع چندهمسری با انتشار تصاویری از یک گفت وگوی تلویزیونی شروع شد، اما اوج گرفتن آن، با انتشار عجیب پوستر برگزاری کارگاه های آموزشی با عنوان مهارت های ارتباطی خانواده های چندهمسری در تهران از سوی یک موسسه اتفاق افتاد.

در این میان، برخی رسانه های داخلی، جمله ای منتسب به رهبر انقلاب درباره چندهمسری را نقل کردند که ایشان در جمع کارکنان بیت رهبری فرموده اند: افراد شاغل در بیت رهبری اگر همسر دوم اختیار کنند، اخراج می شوند. مستحب بودن تعدد زوجات را قبول ندارم آقایان حتی به شوخی هم نباید درباره تعدد زوجات حرف بزنند که باعث دلسردی خانم ها می شود.

بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه های اصلاح‌طلب ضمن استقبال از اظهار نظر مقام معظم رهبری در این باره،‌ در مخالفت با چندهمسری قلم زده و نیز اظهار نظرهای منتقدان به این طرح را در سطح وسیعی بازتاب داده اند. در مقابل بررسی‌ها حاکی از آن است که رسانه‌های اصولگرا درباره این چالش اجتماعی سکوت کرده اند.

دیدگاه رهبری

روزنامه روزنامه اعتماد نوشت: مهم‌ترین واکنش‌ها به این ماجرا، بازنشر دیدگاه مقام معظم رهبری درباره مقوله چندهمسری بود. سایت عماریون و روزنامه‌هایی چون خراسان نیز به این دیدگاه پرداختند. براساس آنچه از رهبر معظم انقلاب نقل شده است افراد شاغل در بیت رهبری اگر همسر دوم اختیار کنند، اخراج می‌شوند. رهبر انقلاب دراین‌زمینه گفته‌اند: بنده اصلا فتوایی در زمینه استحباب تعدد زوجات در شرایط کنونی جامعه ندارم و اصلا هم‌چنین چیزی را قبول ندارم. آقایان حتی به شوخی هم نباید درباره تعدد زوجات حرف بزنند که باعث دلسردی خانم‌ها می‌شود. جالب اینجاست در حالی شبکه 3 سیما در برنامه یادشده سخنان آن روحانی را در باب چندهمسری پخش کرد که باشگاه خبرنگاران جوان از مجموعه‌های صدا وسیما بلافاصله بعد از واکنش‌ها به این موضوع به طور مفصل موضع رهبری را مرور کرد. همین وضعیت سبب شده تا این پرسش پررنگ‌تر شود که اگر صدا و سیما به موضع مقام معظم رهبری واقف است چگونه زمان و امکانات برای توصیه به چندهمسری در برنامه‌های خود تخصیص داده است.

انتقادها به انتشار آگهی کارگاه آموزشی باموضوع چند همسری

به گزارش روزنامه اعتماد، سعید خراط‌ها جامعه‌شناس و آسیب‌شناس مسائل اجتماعی در گفت‌وگو با ‌پانا، گفت: چندهمسری جایی در فهرست مسائل و مشکلات اجتماعی ندارد و موضوعی که اکنون باید در جامعه مورد توجه قرار بگیرد ازدواج و طلاق است. مهم‌ترین پرسش این است که از منظر جامعه‌شناختی مقوله چندهمسری چه جایگاهی در میان مسائل اجتماعی ایران دارد و آیا اساسا آنقدر اهمیت دارد که برای حل و فصل ارتباطات درون چنین سبکی از زندگی نیاز به برپایی کارگاه باشد. همان نکته‌ای که سیده حمیده زرآبادی نماینده مجلس و عضو فراکسیون زنان در تذکر کتبی به وزرای اطلاعات و کشور گوشزد کرده بود. او در نامه خود به این دو وزیر کابینه نوشته است: همان‌گونه که مستحضرید چند روزی است تصویری از برگزاری کارگاه آموزشی با موضوع مهارت‌های ارتباطی خانواده‌های چند همسری با کوشش موسسه حیات حسنی با هدف پژوهش، تبیین، و حمایت از سبک زندگی اسلامی از جمله ازدواج‌های چند همسری اسلامی، در سطوح محلی و ملی و بین‌الملل و دارای مجوز رسمی (به ادعای ایشان) در سطح شهرهای قم، اصفهان و تهران پخش گردیده است.

در بخش دیگری از این نامه آمده است: سه معضل اصلی اشتغال، اقتصاد و ازدواج گریبانگیر درصد بالایی از جوانان این سرزمین است که هر سه این مقوله‌ها رابطه تنگاتنگی با یکدیگر دارند. نبود بازار کار مناسب، بیکاری، مشاغل کاذب و در پی آن مشکلات اقتصادی، مقوله‌های خطرناکی همچون نرخ بالای طلاق، عدم رغبت جوانان به ازدواج و ازدواج سفید را در پی داشته است. حال در این زمان که به دلیل فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌های حداکثری اعمال شده بر مردم، حفظ آرامش در جامعه در دستور کار وزارتخانه‌های اطلاعاتی و امنیتی قرار گرفته است آیا ترویج فرهنگ چندهمسری منتج به افزایش نارضایتی بیش از نیمی از جامعه بالاخص زنان و در نتیجه ایجاد التهاب در کشور نخواهد شد؟

معصومه ابتکار معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده در گفت‌وگو با ایسنا، در واکنش به انتشار برخی تبلیغات در فضای مجازی برای ترویج چند همسری و برگزاری کارگاه آموزشی با همین موضوع و همچنین در برنامه‌ای در صدا و سیما افزود: همزمان با انتشار این موضوعات بسیاری نگرانی‌هایی را در خصوص تغییر "احساس" افراد نسبت به ازدواج مطرح می‌کنند. مفهوم ازدواج برای جوانان باید توام با احساس خوشنودی باشد ما هم باید شرایط را از نظر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، حمایت‌های اشتغال، مسکن و ... فراهم کنیم تا جوانان ازدواج کنند؛ اگر همه اینها در کنار هم مطرح شود شرایطی فراهم می‌شود تا زوج‌های جوان بتوانند همدیگر را پیدا کرده و زندگی مشترک تشکیل دهند و در عین حال نسبت به زندگی مشترک احساس خوشنودی داشته باشند. هر چند وقت یکبار موضوعاتی را مطرح می‌کنند که از نظر فضای فرهنگی و روانی به ضرر ازدواج است و با ترسیم یک تصویر نادرست که با واقعیت همخوانی ندارد، فضای نادرستی ایجاد می‌کنند.

سیده فاطمه ذوالقدر سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا، در واکنش‌ به انتشار آگهی کارگاه‌های آموزشی ویژه خانواده‌های چندهمسری گفت: در زمان حساسی که همه در تلاش هستیم تا جوانان را به ازدواج و تشکیل زندگی سالم تشویق کنیم و همواره به دنبال طرح‌ها و تسهیلاتی جهت هموار کردن این مسیر هستیم به ناگاه با موضوعات عجیبی که بیشتر سدِ راه و سرعت گیرِ روند سالم این برنامه‌ریزی‌ها هستند مواجه می‌شویم که مشخص نیست چه کسانی متولی آن هستند که با هیچ چارچوبی در زندگی امروز جای نمی‌گیرند و تأسف بارتر آنکه به اسم مذهب و دین، ترویج می‌شود و لذا سبب می‌شود، جوانان از دین زده شوند و بساط امور پُرعارضه‌ای چون ازدواج سفید و روابط خارج از ازدواجِ جوانان گسترده شود.

فاطمه سعیدی عضو فراکسیون زنان مجلس در گفت‌وگو با ایسنا، در واکنش به ترویج چند همسری در برنامه‌ای در صدا و سیما و همچنین برگزاری کارگاه آموزشی با همین موضوع گفت: در روزهای گذشته یک جریان خاص که معلوم نیست سرچشمه‌اش کجاست و چه نیتی دارد، مشغول قبح‌زدایی از پدیده چند همسری است. باید لایه‌های زیرین این جریان سازی خطرناک را کشف و مورد بررسی قرار داد. آقایانی که از دین خدا مایه می‌گذارند آیا تمام دستورات دین را انجام داده‌اند و تنها برای این یک مورد احساس وظیفه کرده‌اند؟ آیا آن ها حاضرند از خانواده خود شروع کنند؟ آیا این نسخه را برای خودشان می‌پسندند یا اینکه تنها برای مردم تجویز می‌کنند؟ ترویج کنندگان چند همسری و برگزارکنندگان کارگاه های آموزشی در این موضوع بدانند قاطبه مراجع و رهبری شفاف و قاطع در این خصوص موضع‌گیری کرده‌اند و کار آن ها در ترویج این پدیده مستقیما کانون خانواده را نشانه گرفته است.

نعمت احمدی وکیل دادگستری در گفت‌وگو با ایسنا و در واکنش به تبلیغات چند همسری که این روزها باب شده است، گفت: اگر شما به استناد قانون حرکت کنید، قانون تعدد زوجات را پذیرفته و تا ۴ همسر را مجاز شمرده است، پس تعدد زوجات خلاف قانون نیست و قانون آن را به عنوان یک اصل کلی پذیرفته است، اما فی‌الواقع اکنون درد مردم، جامعه و معضلات زنان ما این نیست. چرا به جای تبلیغ چند همسری شرایط را برای ازدواج مجردها فراهم نمی‌کنید؟

اعتماد در مطلب دیگری نوشت: شرایط فعلی فرهنگ ما چنین موضوعاتی را نمی‌پذیرد و ترویج چنین موضوعاتی نیز جوابگو نیست. جامعه فعلی ما با موضوعات مختلف فرهنگی، مسائل اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی موجود این فرهنگ را نمی‌پذیرد. هنوز نتوانسته‌ایم برای موضوع ازدواج ساماندهی مناسبی داشته باشیم که حالا بخواهیم روی مدل‌های مختلف ازدواج بحث کنیم. عالیه شکربیگی جامعه‌شناس نیز در این باره به موضع‌گیری پرداخته است. او که رییس کارگروه خانواده در معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری نیز هست گفته است: افرادی که چندهمسری را تبلیغ می‌کنند، تیشه به ریشه خانواده در ایران می‌زنند، آنها باید به این موضوع توجه داشته باشند که این مقوله در فرهنگ ما قابل قبول نبوده، نیست و نخواهد بود.

محمدرضا بادامچی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در گفت‌وگو با ایسنا در واکنش به ترویج چند همسری در برنامه‌ای در صدا و سیما و همچنین برگزاری کارگاه آموزشی با همین موضوع گفت: چند همسری در فرهنگ و عرف جامعه ما وجود ندارد، اگر کسی دو همسر هم داشته باشد احتمالا به دلیل شرایط اضطراری همچون مریضی و یا بچه‌ دار نشدن رخ داده که این اتفاقات هم به ندرت مشاهده می‌شود.

لزوم سختگیرانه تر شدن قوانین مربوط به تعدد زوجات

روزنامه ابتکار نوشت: ماجرای تعدد زوجات، از مسائل چالشی جامعه محسوب میشود و نباید برای رفع حواشی آن منتظر ماند تا یک بار دیگر این ماجرا مورد توجه قرار گیرد. وجود قواعد و قوانین واضح و شفاف و اجرای آن در مقابله با تبلیغ چندهمسری از صداوسیما یا سایر اشکال دیگر، میتواند به کاهش این التهاب فکری کمک کند. سختگیرانه تر شدن قوانین مربوط به تعدد زوجات و نیز استیفای حقوق زنان در این زمینه نیز از جمله مسایلی به شمار میرود که در این موضوع دخیل هستند. هر چند فضای موجود فرصت مناسبی برای بحث درباره زمینه‌های مغفول مانده ماجرای تعدد زوجات ایجاد کرده، اما اگر این فضا منجر به نتایج عملی در پاسخگویی به مطالبات و افکار عمومی نشود، خاموشی آن در حال حاضر نتیجه ای جز تکرار آن در موقعیتی دیگر بدون برداشتن گامی به جلو در جهت حل مسأله نخواهد داشت.

واکنش‌ها در فضای مجازی

روزنامه اعتماد منتخبی از توییت‌های کاربران در فضای مجازی را منتشر کرده است :چند همسری فقط اونجاش که سنگ و کاغذ و قیچی می‌کنن و بازنده باید ظرف‌ها رو بشوره، مشکل من با چند همسری اینه که اگه زن اول بد بود میخوای یکی دیگه رو بگیری خب چرا اول ازش جدا نمیشی؟ اگه که خوبه که خب چه کاریه بعدی رو بگیری، به بابام قضیه چند همسری رو گفتم و ازش پرسیدم نظر شما چیه؟! گفت بابا آدم یه اشتباه رو دوبار تکرار نمیکنه... هیچی دیگه مامانم فهمید و حالا امشب شام نداریم. دلتون خنک شد؟، من ازدواج نکردم اما اون‌هایی که از همسر دوم و چند همسری دم میزنن به جای این حرف‌ها، عشق و وفاداری به همسرشون را یاد بگیرند. و خدابیامرز آقا تختی وقتی معروف شد خیلی از خانم‌ها بهش نامه عاشقانه میدادن ولی ایشون جواب نمیداد چون متاهل بود! گفتن تختی مغروره؛ ولی آقا تختی گفت: شما عاشق تختی قهرمان شدید ولی خانمم عاشق تختی هیزم‌شکن!

سست شدن بنیاد خانواده و اقتصاد

اعتماد در مطلبی نوشت: موضع‌گیران در برابر برپایی کارگاه مهارت‌های ارتباطی خانواده‌های چندهمسری براین نکته تاکید دارند که چنین رویه‌ای می‌تواند موجب سست‌شدن بنیاد خانواده شود . در عین حال موضوع اقتصاد بسیار مهم‌تر و تاثیرگذارتر از آن است که با تکیه بر چندهمسری بتوان بنیاد خانواده را تحکیم بخشید. برای مثال محمدرضا بادامچی، نماینده مردم تهران گفته است: ترویج چند همسری باعث سست‌شدن بنیان خانواده‌ها است و باید جای ترویج چند همسری مشکلات اشتغال جوانان را حل کنید تا آنها بتوانند ازدواج کنند. او دراظهارنظر خود توضیح داده است: برگزاری کارگاه آموزشی با هدف ترویج چند همسری تنها باعث از بین رفتن قبح موضوع در جامعه و ناپایدار کردن سلامت خانواده می‌شود. حتی امکان دارد که برخی از افراد با این‌گونه تبلیغات به این موضوع روی آورده که نتیجه آن از هم پاشیدن خانواده خواهد شد. در حال حاضر شرایط اقتصادی به گونه‌ای پیش رفته که حتی برخی از متولدین دهه ۶۰ هم نتوانستند به دلیل نبود شرایط به خصوص وضعیت اشتغال ازدواج کنند. به جای برگزاری این کارگاه‌ها و ترویج چندهمسری وضعیت اقتصادی را بهبود بخشیده و شرایط ازدواج را برای جوانان تسهیل کنیم تا ما شاهد وجود افراد ۴۰ ساله با تحصیلات عالیه نباشیم که به دلیل نداشتن شغل امکان ازدواج ندارند.

به گزارش آفتاب یزد، شکربیگی رئیس کارگروه خانواده در معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری نیز در این خصوص گفته است:معتقدم چندهمسری نه تنها نمی‌تواند بحران ازدواج در ایران را حل کند، بلکه نهاد خانواده را با مشکل و تهدید مواجه خواهد کرد، از طرفی آیا یک جوان توانایی ایجاد امکانات لازم مطابق رسم و رسومات برای تشکیل خانواده در ایران را دارد که او را به چندهمسری تشویق می‌کنند؟ بنابراین کارکرد این تفکر باعث بوجود آمدن تنش، از هم گسیختگی، ایجاد خشونت علیه نهاد خانواده، زنان و فرزندان در خانواده ایرانی خواهد بود.

روزنامه مردم سالاری نوشت: صفحات مجازی این موسسه پر از کلیپ‌ها و سخنرانی‌های در مدح چند همسری است، اما کامنت‌های این پست‌ها پر از مخالفان مسیری است که این موسسه طی می‌کند. انتشار این پوستر در سطح فضای مجازی واکنش کاربران فضای مجازی را به دنبال داشته است. در پوستری که برای این همایش طراحی شده است، مردی با محاسن و چفیه‌ دیده می‌شود، همین موضوع باعث شده است تا افرادی که با این ظاهر در جامعه حضور دارند از این طراحی انتقاد کنند و بگوید به خانواده خود پایبند هستند و با این اتفاق مخالف هستند. موافقان و مجریان چند همسری به اسلام و دین استناد می‌کنند، اما گویا این افراد فقط بعدی از دین را مدنظر قرار می‌دهند که از آن سود می‌برند. اسلام برای چند همسری شرط عدالت را قرار داده است که ابعاد متفاوتی دارد، آنگونه که مفسران تفسیر می‌کنند رعایت این نوع از عدالت تنها در موارد خیلی خاص قابل اجرا است. پس لطفا بر روی شهوت‌رانی خود نام دین نگذارید و با کلاه شرعی، کمر به متزلزل کردن کانون خانواده نبندید.

واکنش معاون وزارت ورزش و جوانان به ترویج فرهنگ چند همسری

معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان محمدمهدی تندگویان در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه در حال حاضر اولویت کشور ازدواج جوانان است، گفت: از کسانی که می‌خواهند در خصوص ترویج ازدواج دوم فرهنگ‌سازی یا کمک کنند، خواهش می‌کنم که این هزینه را به خیرین ازدواج بدهند تا جوانان کشور که دچار موانع اساسی در امر ازدواج هستند، مشکلاتشان حل شود. وی با بیان اینکه در حال حاضر ازدواج جوانان و شکل‌گیری آن جزو اولویت‌های اصلی کشور است، گفت: این در حالی است که آمار ازدواج اول برای جوانان نیز نه‌تنها در حال کاهش است بلکه به‌دنبال مشکلات موجود شاهد افزایش سن ازدواج آنها نیز هستیم.او با اشاره به گسترش برخی از تبلیغات در فضای مجازی برای ترویج ازدواج دوم افزود: بنابراین وقتی با مشکل اساسی‌تری روبه‌رو هستیم، مطرح کردن این موضوع نمی‌تواند جزو اولویت‌های ما قرار بگیرد. از سوی دیگر کشور ما کشوری نیست که از لحاظ ساختار جنسیتی دچار مشکل باشد و نیاز داشته باشیم تا موضوع ازدواج دختران یا زنان دچار تجرد قطعی را مطرح کنیم.

زنان و کارگاه چند همسری

روزنامه آفتاب یزد به نقل از مریم یوسفی- جامعه شناس و استاد دانشگاه نوشت: من امروز سر کلاس آسیب شناسی دانشگاه بودم و وقتی در خصوص مسئله چند همسری بحث شد استرس و ترس را در چهره تک تک زنان و دختران دانشجو می‌دیدم. درست است که دین اسلام این اجازه را به مردان داده است که چند همسر داشته باشند اما هیچ یک از کسانی که از چند همسری دم میزنند به احکام این موضوع اشاره‌ای ندارند. در قرآن آمده است که هر وقت شما توانستید حتی نگاهتان را هم نسبت به زنان به صورت مساوات رعایت کنید آن وقت می‌توانید چند همسری داشته باشید، سوال اینجاست که واقعا چه کسی می‌تواند تا این حد مساوات و عدالت را بین همسرانش بر قرار کند؟ شرایطی که برای مردان در رابطه با چند همسری گفته شده است به وضوح سد بزرگی برای آن‌ها نسبت به این موضوع ایجاد کرده است اما به این سدها هیچ توجهی نمی‌شود.

در بخش دیگری از صحبت‌هایش در پاسخ به این سوال که آیا آنطور که تبلیغ می‌شود، موضوع چندهمسری می‌تواند جایگزینی برای دوستی‌های اجتماعی شود، خاطرنشان کرد:در جامعه امروز ما با مسائلی مواجه هستیم که مردان به طور غیررسمی علاوه بر همسران خود دارای دوستانی هستند که تحت عنوان دوست اجتماعی از آن یاد می‌کنند و فضای مجازی نیز در این موضوع به آنها کمک کرده است و در مواردی نیز ما شاهد هستیم که این دوستی‌های اجتماعی منجر به از هم گسستگی خانواده و ارتباطات عاطفی و انسانی در خانواده‌ها نیز شده است.