وقتی گرما و سروصدا، نفس آدم را بند می‌آورد!/تأثیر گرما و صدای محیط بر توان هوازی افراد
به‌طور معمول و به‌منظور حفظ سلامتی نیروی کار و پیشگیری از فرسودگی زودرس آن‌ها لازم است میان انرژی مورد نیاز برای انجام کار و ظرفیت انجام کار فیزیکی در افراد، تناسبی برقرار شود. در این رابطه یکی از شاخص‌های مهم، «حداکثر توان هوازی» است که به حداکثر اکسیژنی اطلاق می‌شود که در مدت یک دقیقه می‌تواند در بدن مصرف شود. مشخص‌شده است که بین ضربان قلب، میزان کار و اکسیژن مصرفی ارتباط خطی وجود دارد، بنابراین از این ارتباط می‌توان به‌عنوان مبنایی برای اکثر روش‌های تعیین حداکثر ظرفیت هوازی افراد استفاده کرد.
توان هوازی به عواملی مانند شرایط جسمی، پارامترهای زیست‌محیطی و خصوصیات فیزیولوژیک فرد بستگی دارد و معمولاً میزان آن در زنان نسبت به مردان پایین‌تر است. تعیین توان هوازی افراد از اهمیت بالایی برخوردار است و امروزه ثابت شده است با استفاده از تخمین توان هوازی می‌توان ظرفیت انجام کار فیزیکی را نیز تعیین کرد. عوامل مختلفی بر ظرفیت جذب اکسیژن در بدن افراد تأثیر می‌گذارد. این عوامل به شیوه‌های مختلف بر کارایی دستگاه تنفس، گردش خون و فعل‌وانفعالات داخل سلولی تأثیرگذار هستند. ازجمله فاکتورهایی که می‌توانند استرس زیادی را بر کارکنان وارد کنند، صدا و گرما هستند و لازم است میزان تأثیرگذاری آن‌ها بر شاغلان امور مختلف، پایش و تعیین شود.
در این راستا، پژوهشی توسط محققان دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز انجام گرفته است که در آن اثر هم‌زمان صدا و دما بر توان هوازی افراد مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است.
در این مطالعه ۵۰ نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اهواز به‌صورت داوطلبانه مشارکت داشته‌اند و حداکثر ظرفیت هوازی آن‌ها با استفاده از دوچرخه ثابت مخصوص در ۹ وضعیت مختلف مواجهه با دما و صدا اندازه‌گیری و بررسی شده است.
یافته‌های این مطالعه حاکی از این است که عامل زیان‌آور گرما هم به‌تنهایی و هم به‌صورت توأم با صدا، به‌طور قابل‌توجهی بر روی توان هوازی افراد تأثیرگذار است و همچنین در همه وضعیت‌های مواجهه، توان هوازی زنان در مقایسه با مردان دارای مقدار کمتری است. هرچند عامل زیان‌آور صدا به‌تنهایی تأثیر چندانی بر روی میزان توان هوازی افراد ندارد.
در این خصوص، سید مسلم عابدینی، پژوهشگر گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز و همکارانش در این مطالعه می‌گویند: «عوامل زیان‌آور صدا و دما دارای تأثیرگذاری بیشتری بر روی زنان هستند و بعد از عبور میزان دما و صدا از یک وضعیت خاص، میانگین توان هوازی زنان در وضعیت‌های مشابه نسبت به مردان به میزان بیشتری کاهش می‌یابد».
این محققان معتقدند: «ازآنجاکه یکی از اهداف علم ارگونومی ایجاد محیطی منطبق با ظرفیت‌های انسان است، آگاهی از توان هوازی افراد امری ضروری است. باتوجه به تأثیر گرما و صدا بر روی توان هوازی افراد و ارتباط مستقیم توان هوازی با توان جسمی، جهت حفاظت از سلامت افراد و افزایش بهره‌وری آن‌ها، انجام اقدامات کنترلی در محیط‌های گرم و پرسروصدا، امری ضروری به‌حساب می‌آید».
قابل ذکر است از یافته‌های فوق، مقاله‌ای علمی پژوهشی تهیه شده است که در «مجله بهداشت و ایمنی کار» به چاپ رسیده است. این مجله توسط انجمن علمی بهداشت کار ایران و به‌صورت چهار شماره در سال منتشر می‌شود.
