۵ شنبه میزبان خورشیدگرفتگی باشید/ از خلیج‌فارس تا سنگاپور
مهندس مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: در واپسین روزهای میلادی جاری و در ابتدای زمستان امسال آخرین گرفت خورشید در سال ۹۸ رخ خواهد داد.
وی با بیان اینکه این گرفت در پایان هفته جاری و در روز پنج‌شنبه ۵ دی ماه رخ خواهد داد، اظهار کرد: این گرفت از نوع حلقوی است که تنها در بخش‌های محدودی از کره زمین به صورت حلقوی دیده می‌شود و خوشبختانه سراسر کشور تحت پوشش گرفت جزئی خورشید خواهد بود.
عتیقی با بیان اینکه مقدار پوشش کشور از این خورشیدگرفتگی در نقاط مختلف کشور از نظر درصد گرفت متفاوت است، ادامه داد: کمترین مقدار گرفت خورشید در کشور حدود ۴۵ درصد و بیشترین مقدار به میزان ۸۶ درصد خواهد بود که در جنوبی‌ترین نقاط کشور از جمله در جزایر کیش و قشم مشاهده خواهد شد.
به گفته وی، این گرفت در تهران با ۶۱ درصد پوشش قابل مشاهده است.
مسیر گرفت ۵ دی ماه
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران خاطر نشان کرد: وضعیت گرفت حلقوی از کشور عربستان سعودی در حاشیه جنوبی خلیج فارس آغاز خواهد شد و پس از طی کردن کشورهای قطر، امارات و عمان از اقیانوس هند عبور کرده و با عبور از کشور هند در جنوب شرق آسیا پایان می‌یابد.
به گفته وی، مسیر گرفت حلقوی ۵ دی ماه پس از کشور هند، کشورهای سریلانکا، مالزی، اندونزی و سنگاپور را طی می‌کند و از شمال جزایر ماریانا و گوام عبور خواهد کرد.
عتیقی اضافه کرد: هر چند در کشورهای خلیج فارس مدت زمان گرفت حلقوی یک دقیقه است، ولی این زمان در کشور هند به بیش از ۳ دقیقه می‌رسد. بیشترین زمان گرفت حلقوی ۵ دی ماه ۳ دقیقه و ۴۰ ثانیه خواهد بود.
وی با بیان اینکه این گرفت در بخش‌هایی از اروپا و آسیا و همچنین شمال و غرب استرالیا به صورت جزئی دیده می‌شود، یادآور شد: خورشیدگرفتگی ۵ دی ماه ۹۸ متعلق به ساروس (دوره) ۱۳۲ است و مربوط به چهل و ششمین گرفت از این ساروس است.
زمان‌های شروع و پایان خور گرفت ۹۸
وی زمان آغاز این خورشید گرفتگی را از ساعت ۲ و ۲۹ دقیقه و ۵۳ ثانیه به وقت جهانی در روز ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹ برابر با پنج‌شنبه ۵ دی ماه ۹۸ دانست و اضافه کرد: این خور گرفت از اولین نقطه از کره زمین آغاز می‌شود و تا ساعت ۸ و ۵ دقیقه و ۴۰ ثانیه به زمان جهانی که سایه ماه زمین را ترک می‌کند، ادامه خواهد داشت.
عتیقی، خورشیدگرفتگی روز پنج‌شنبه را سومین کسوف در سال جاری میلادی و دومین و تنها خور گرفت قابل مشاهده در سال ۹۸ خورشیدی دانست و خاطر نشان کرد: این خورشید گرفتگی در تهران حدود ساعت ۷ و ۱۳ دقیقه صبح روز پنج‌شنبه ۵ دی ماه همزمان با طلوع مهر تابان از افق شرقی قابل مشاهده است و تا ساعت ۸ و ۲۳ دقیقه صبح این روز ادامه دارد.
برخی از زمان‌های آغاز و پایان کسوف ۵ دی ماه به این شرح است:
وی تاکید کرد: زمان‌های مشاهده موجود در جدول فوق به این معنی است که از دقایقی قبل خورشید گرفتگی شروع شده، ولی از آنجایی که خورشید در ایران طلوع نکرده است، ما قادر به مشاهده آغاز گرفت نیستیم؛ از این رو زمان‌های شروع، به معنی زمان‌های آغاز مشاهده خورشیدگرفتگی است نه آغاز خورشید گرفتگی.
عتیقی با بیان اینکه در سراسر کشور امکان رصد خورشیدگرفتگی پس از طلوع خورشید وجود دارد، گفت: این در حالی است که ساعتی قبل این گرفت قابل مشاهده بوده و از آنجایی که خورشید در زیر افق قرار دارد، قادر به مشاهده خورشید گرفتگی در آن زمان‌ها نیستیم.
وی ادامه داد: در گرفت حلقوی ۵ دی ماه سایه ماه بیش از ۳ ساعت بر روی کره زمین قرار دارد و ۱۲ هزار و ۹۰۰ کیلومتر را طی می‌کند.
توصیه به رصدگران
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران تاکید کرد: برای مشاهده گرفت خورشید استفاده از عینک‌های رصد خورشید بسیار ضروری است و استفاده از سایر روش‌های غیر استاندارد مانند شیشه‌های دود زده، فیلترهای جوشکاری و فیلم‌های رادیولوژی، مورد تایید نیست؛ چرا که این ابزار می‌تواند برای چشم انسان خطرات جدی در پی داشته باشد.
عتیقی با تاکید بر اینکه رصدگران به هیچ وجه با چشم غیر مسلح خورشیدگرفتگی را رصد نکنند، یادآور شد: علاوه بر آن برای رصد با تلسکوپ و یا دوربین‌های دو چشمی و عکاسی و فیلمبرداری از این رویداد از قبل باید تجهیزات مجهز به فیلتر استاندارد مانند فیلتر مایلار باشند و نگاه مستقیم به خورشید بدون استفاده از فیلترهای استاندارد حتی برای مدت بسیار کوتاه، خطرناک است و عوارض جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.
ماه گرفتگی
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با بیان اینکه ۲ هفته پس از خورشیدگرفتگی ۵ دی ماه در شبانگاه جمعه ۲۱ و بامداد شنبه ۲۲ دی ماه جاری ماه گرفتگی رخ خواهد داد، افزود: این ماه گرفتگی از نوع نیمسایه است که با وجود آنکه کشور در منطقه تحت پوشش این خسوف است، ولی ماه گرفتگی نیمسایه که در علم نجوم قدیم به آن خسوف غیر مرئی می‌گفتند، با چشمان انسان چندان محسوس نیست و ارزش رصدی ندارد.
ظاهرا در تهران دیده نمیشود. آیا در شهرهایی که دیده نمیشود خواندن نماز آیات واجب است؟ 
