گفت وگوهاي محدوديت سلاح‌هاي استراتژيك (سالت يك)
STRAEGIC ARMS LIMITATION TALKS (SALTI)
آفتاب‌‌نیوز : 
يك رشته گفت وگوهاي كنترل تسليحاتي است كه ميان ايالات متحده و اتحاد شوروي برگزار شد و به انعقاد معاهده موشك ضد باليستيكي و موافقتنامه موقت انجاميد. مذاكرات در 1969، اندكي بعد از آغاز حكومت رئيس جمهور ريچارد نيكسون آغاز شد و در ماه مه 1972 به بازنشست نخستين موافقتنامه به دست آمده «معاهده ميان ايالات متحده آمريكا و اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي در باب محدود كردن سيستم‌هاي موشكي ضد باليستيكي (كه عوام‌الناس آن را معاهده اي.بي.ام مي‌خوانند)، استقرار اين موشك‌ها را تنها در دو نقطه از خاك هر كشور (يكي براي دفاع از پايتخت و ديگري براي دفاع از يك سايت موشك‌هاي باليستيكي بين قاره‌اي) مجاز مي‌شمرد.
در ماده 5 معاهده تصريح مي‌شود كه «دو طرف موافقت مي‌كنند كه از تهيه، آزمايش و يا استقرار سيستم‌هاي اي.بي.ام و يا اجزاء متشكله آنها خودداري كنند.» همچنين به موجب مفاد اين معاهده استقرار برخي از گونه‌هاي تأسيسات راداري كه مي‌توانند براي سيستم‌هاي اي.بي.ام مثمر ثمر باشند منع شده است. اين معاهده در 30 سپتامبر 1972 به تصويب رسيد. سند دوم، «موافقتنامه موقت ميان ايالات متحده آمريكا و اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي در باب اتخاذ تدابيري مشخص در مورد محدود كردن سلاح‌هاي تعرضي استراتژيكي» (كه در ميان مردم به معاهده موقت شهرت يافته است) قرار بوده براي پنج سال اعتبار داشته باشد تا بتوانند (در اين فاصله) معاهده سالت دو را منعقد كنند. اين سند شمار سكوهاي ثابت پرتاب موشك باليستيك بين قاره‌اي را در سطح موجودشان «منجمد» كرد. اين سند تصريح مي‌كرد كه «حد» سيستم‌هاي زيردريايي پايه را بايد دو طرف، با توافق يكديگر تعيين كنند. اين موافقتنامه سكوهاي پرتاب متحرك را در برنمي‌گيرد. موافقتنامه‌هاي مابعد سالت دو عبارتند از: «موافقتنامه جلوگيري از وقوع جنگ هستهاي»، «معاهده منع آزمايش‌هاي هستهاي آستانه‌اي» و «معاهده انفجارهاي هستهاي صلح‌آميز». همچنين معاهده اي.بي.ام همچنين كميسيون مشورتي دائمي را كه مقرش در ژنو است تأسيس كرد تا دو طرف بتوانند براي فيصله دادن به اختلافاتي كه در باب رعايت مفاد موافقتنامه‌ها بروز مي‌كنند به مجمعي مستمر و مداوم دسترسي داشته باشند. (نگاه كنيد به معاهده آزمايش‌هاي هستهاي صلح‌آميز، موافقتنامه جلوگيري از وقوع جنگ هستهاي، سالت دو، معاهده منع آزمايش هستهاي آستانه‌اي).
سالت يك، نمايانگر به بار نشستن تلاش‌هاي ريچارد نيكسون و هنري كيسينجر براي كاستن از تنش‌ها ميان ابرقدرت‌ها با كند كردن آهنگ مسابقه تسليحاتي و يا متوقف كردن آن بود. سالت يك، بدين ترتيب آغاز دهه‌اي سرشار از سرخوشي در روابط ابرقدرت‌ها بود. با وجود اين، حكومت رونالد ريگان شوروي‌ها را متهم كرد كه با ساختن تأسيسات راداري غيرمجاز در سيبري، معاهده اي.بي.ام را نقض كرده‌اند؛ شوروي‌ها هم درباره تأسيسات راداري ايالات متحده در گرين‌لند و انگيس، پرسش‌هاي يكساني را مطرح مي‌كردند. روس‌ها ابتكار دفاع استراتژيك (جنگ ستارگان) رونالد ريگان را از جمله مقولاتي خواندند كه ناقض ـ اگر نه مفاد كه دست كم روح ـ معاهده اي.بي.ام است زيرا هدف اصلي اين برنامه تدارك چتري (تدافعي) در برابر حمله‌اي هستهاي است، موضوعي است كه به صراحت در موافقتنامه ممنوع شده است. ايالات متحده در پاسخ، بر «بيانيه‌هاي توافق شده»، «تفاهم‌هاي مشترك» و بيانيه‌هاي يكجانبه مكمل پاراگراف دال معاهده انگشت مي‌نهد. اين پاراگراف تصريح مي‌كند كه «در مواردي كه سيستم‌هاي اي.بي.ام بر اصول فيزيكي ديگري مبتني‌اند و از جمله اجزايي را كه قادرند بر جاي موشك‌هاي رهگير اي.بي.ام، دستگاه‌هاي پرتاب اي.بي.ام و يا رادارهاي اي.بي.ام بنشينند، در آينده خلق كنند، برقراري محدوديت‌هاي مشخص بر سيستم‌هايي از اين دست و اجزاء متشكله آنها، بر طبق مفاد اين معاهده مشمول مذاكره و گفت وگو خواهد بود.» ايالات متحده بر آن است كه چون به طور جداگانه در مورد آنها بحث و مذاكره‌اي صورت نگرفته و يا توافقي به دست نيامده است، پس تهيه اين سيستم‌ها هم مجاز است. اما انستيتوي بين‌المللي پژوهش‌هاي صلح استكهلم و بسياري از ناظران در خارج از ايالات متحده و به خصوص در اروپاي غربي با اين نظرگاه موافق نيستند. با وجود اين، به رغم اعتراضاتي كه شوروي‌ها نسبت به ابتكار دفاع استراتژيك عنوان مي‌كنند، معاهده اي.بي.ام همچنان لازم‌الرعايه است و كميسيون مشورتي دائمي آن همچنان فعال است و مجمعي پايدار براي مباحثات كنترل تسليحاتي ميان ابرقدرت‌ها عرضه مي‌دارد و به اين اميد دامن مي‌زند دستيابي به كنترل تسليحاتي واقعي و يا خلع سلاح هنوز هم امكان‌پذير است.
يك رشته گفت وگوهاي كنترل تسليحاتي است كه ميان ايالات متحده و اتحاد شوروي برگزار شد و به انعقاد معاهده موشك ضد باليستيكي و موافقتنامه موقت انجاميد. مذاكرات در 1969، اندكي بعد از آغاز حكومت رئيس جمهور ريچارد نيكسون آغاز شد و در ماه مه 1972 به بازنشست نخستين موافقتنامه به دست آمده «معاهده ميان ايالات متحده آمريكا و اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي در باب محدود كردن سيستم‌هاي موشكي ضد باليستيكي (كه عوام‌الناس آن را معاهده اي.بي.ام مي‌خوانند)، استقرار اين موشك‌ها را تنها در دو نقطه از خاك هر كشور (يكي براي دفاع از پايتخت و ديگري براي دفاع از يك سايت موشك‌هاي باليستيكي بين قاره‌اي) مجاز مي‌شمرد. در ماده 5 معاهده تصريح مي‌شود كه «دو طرف موافقت مي‌كنند كه از تهيه، آزمايش و يا استقرار سيستم‌هاي اي.بي.ام و يا اجزاء متشكله آنها خودداري كنند.» همچنين به موجب مفاد اين معاهده استقرار برخي از گونه‌هاي تأسيسات راداري كه مي‌توانند براي سيستم‌هاي اي.بي.ام مثمر ثمر باشند منع شده است. اين معاهده در 30 سپتامبر 1972 به تصويب رسيد. سند دوم، «موافقتنامه موقت ميان ايالات متحده آمريكا و اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي در باب اتخاذ تدابيري مشخص در مورد محدود كردن سلاح‌هاي تعرضي استراتژيكي» (كه در ميان مردم به معاهده موقت شهرت يافته است) قرار بوده براي پنج سال اعتبار داشته باشد تا بتوانند (در اين فاصله) معاهده سالت دو را منعقد كنند. اين سند شمار سكوهاي ثابت پرتاب موشك باليستيك بين قاره‌اي را در سطح موجودشان «منجمد» كرد. اين سند تصريح مي‌كرد كه «حد» سيستم‌هاي زيردريايي پايه را بايد دو طرف، با توافق يكديگر تعيين كنند. اين موافقتنامه سكوهاي پرتاب متحرك را در برنمي‌گيرد. موافقتنامه‌هاي مابعد سالت دو عبارتند از: «موافقتنامه جلوگيري از وقوع جنگ هستهاي»، «معاهده منع آزمايش‌هاي هستهاي آستانه‌اي» و «معاهده انفجارهاي هستهاي صلح‌آميز». همچنين معاهده اي.بي.ام همچنين كميسيون مشورتي دائمي را كه مقرش در ژنو است تأسيس كرد تا دو طرف بتوانند براي فيصله دادن به اختلافاتي كه در باب رعايت مفاد موافقتنامه‌ها بروز مي‌كنند به مجمعي مستمر و مداوم دسترسي داشته باشند. (نگاه كنيد به معاهده آزمايش‌هاي هستهاي صلح‌آميز، موافقتنامه جلوگيري از وقوع جنگ هستهاي، سالت دو، معاهده منع آزمايش هستهاي آستانه‌اي).
سالت يك، نمايانگر به بار نشستن تلاش‌هاي ريچارد نيكسون و هنري كيسينجر براي كاستن از تنش‌ها ميان ابرقدرت‌ها با كند كردن آهنگ مسابقه تسليحاتي و يا متوقف كردن آن بود. سالت يك، بدين ترتيب آغاز دهه‌اي سرشار از سرخوشي در روابط ابرقدرت‌ها بود. با وجود اين، حكومت رونالد ريگان شوروي‌ها را متهم كرد كه با ساختن تأسيسات راداري غيرمجاز در سيبري، معاهده اي.بي.ام را نقض كرده‌اند؛ شوروي‌ها هم درباره تأسيسات راداري ايالات متحده در گرين‌لند و انگيس، پرسش‌هاي يكساني را مطرح مي‌كردند. روس‌ها ابتكار دفاع استراتژيك (جنگ ستارگان) رونالد ريگان را از جمله مقولاتي خواندند كه ناقض ـ اگر نه مفاد كه دست كم روح ـ معاهده اي.بي.ام است زيرا هدف اصلي اين برنامه تدارك چتري (تدافعي) در برابر حمله‌اي هستهاي است، موضوعي است كه به صراحت در موافقتنامه ممنوع شده است. ايالات متحده در پاسخ، بر «بيانيه‌هاي توافق شده»، «تفاهم‌هاي مشترك» و بيانيه‌هاي يكجانبه مكمل پاراگراف دال معاهده انگشت مي‌نهد. اين پاراگراف تصريح مي‌كند كه «در مواردي كه سيستم‌هاي اي.بي.ام بر اصول فيزيكي ديگري مبتني‌اند و از جمله اجزايي را كه قادرند بر جاي موشك‌هاي رهگير اي.بي.ام، دستگاه‌هاي پرتاب اي.بي.ام و يا رادارهاي اي.بي.ام بنشينند، در آينده خلق كنند، برقراري محدوديت‌هاي مشخص بر سيستم‌هايي از اين دست و اجزاء متشكله آنها، بر طبق مفاد اين معاهده مشمول مذاكره و گفت وگو خواهد بود.» ايالات متحده بر آن است كه چون به طور جداگانه در مورد آنها بحث و مذاكره‌اي صورت نگرفته و يا توافقي به دست نيامده است، پس تهيه اين سيستم‌ها هم مجاز است. اما انستيتوي بين‌المللي پژوهش‌هاي صلح استكهلم و بسياري از ناظران در خارج از ايالات متحده و به خصوص در اروپاي غربي با اين نظرگاه موافق نيستند. با وجود اين، به رغم اعتراضاتي كه شوروي‌ها نسبت به ابتكار دفاع استراتژيك عنوان مي‌كنند، معاهده اي.بي.ام همچنان لازم‌الرعايه است و كميسيون مشورتي دائمي آن همچنان فعال است و مجمعي پايدار براي مباحثات كنترل تسليحاتي ميان ابرقدرت‌ها عرضه مي‌دارد و به اين اميد دامن مي‌زند دستيابي به كنترل تسليحاتي واقعي و يا خلع سلاح هنوز هم امكان‌پذير است.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید