صف نوشداروی کرونا
«شماره ۳۴۵»، جوان نظامی بین در بزرگ آهنی حیاط کنار داروخانه شهید کاظمی را باز می‌کند و بلند دوباره فریاد می‌زند: «شماره ۳۴۵»، شماره‌ای که ناگهان تعداد زیادی از افراد منتظر جلوی در باز آن را صدا می‌کنند؛ پیرزنی از دور به سمت در می‌آید و آرام می‌گوید: «من هستم، اینجام.» جمعیت جلوی در راهی بین خودشان باز می‌کنند تا او بتواند از در عبور کند و وارد حیاط شود.
حیاط ساختمان دانشکده مدیریت و آموزش پزشکی شهید بهشتی نرسیده به پل پارک وی در خیابان ولیعصر چند روزی است که به «کعبه آمال» بیماران مبتلا به کرونا (که در خانه بستری هستند) و خانواده‌هایشان بدل شده است. تعداد مراجعه‌کنندگان سرگشته و خسته از گشتن به دنبال داروهای کرونا در سطح شهر به حدی است که مسئولان داروخانه شهید کاظمی به عنوان یکی از داروخانه‌های مرجع پایتخت مجبور شده‌اند حیاط کناری داروخانه را به دریافت داروهای بیماران مبتلا به کرونا اختصاص دهند تا مراجعه‌کنندگان به داروخانه که معمولا دنبال داروهای خاص (انواع سرطان، بیماران هموفیلی و...) هستند از مراجعه‌کنندگان برای دریافت داروهای کرونا، تفکیک شوند.
روی دیوار کانکسی که در گوشه حیاط دانشکده گذاشته‌اند، کاغذ سفیدی نصب و نوشته شده: «محل توزیع داروهای کووید - ۱۹ (کرونا)». هر فردی که از در آهنی حیاط عبور کند باید پشت در کانکس قهوه‌ای رنگ داخل صف طولانی بایستد که بیش از ۳۰نفر، کیپ و بدون هیچ فاصله‌ای در آن چشم انتظار گرفتن دارو هستند. در بین آنها افرادی هستند همچون احمد که وقتی خوشحال از داخل حیاط بیرون می‌آید و کیسه داروها در دستانش است، می‌گوید مبتلا به کروناست. او نه ماسکی بر صورت دارد و نه با دستکشی دستانش را پوشانده است. «ماسک پیدا نمی‌شه و دستکش هم به دستام نمی‌سازه.» او در پاسخ به این که چقدر منتظر گرفتن دارو بوده است، عقربه‌های ساعتش را نگاه می‌کند و می‌گوید: «از ساعت ۱۱صبح اومدم اینجا و الان ساعت نزدیک ۳ شده که دارو گرفته‌ام، یعنی حدود ۴ساعت منتظر بودم، البته خدا پدر و مادرشون رو بیامرزه باز اینجا پیدا شد، ۲روز تمام تهران رو گشتم تا آدرس اینجا رو بهم دادن، تمام تهران که می‌گم یعنی واقعا تمام تهران، خونه ما تهرانسره و دارو هیچ‌جا نه تو داروخانه دولتی و نه خصوصی پیدا نمی‌شه تا این که آدرس اینجا رو امروز یکی از دکترهای داروخانه هلال احمر بهم داد.»
روی پیشانی‌اش قطره‌های عرق نشسته و زردی چهره حتی با وجود ریش‌های بلند سیاهش روی صورتش خودنمایی می‌کند. «۳روزی هست مریضم، اول سرفه شدید می‌کردم، بعد تب کردم و وقتی رفتم بیمارستان میلاد آنجا بهم گفتن که مشکوک به کرونا هستم و تست گرفتن ولی چون اکسیژن خونم ۹۱ بود بهم گفتن که تو بیمارستان نمی‌تونن بستری‌ام کنن تنها افرادی که زیر۹۰باشند رو بستری می‌کنن، گفتن باید در خونه استراحت کنم و فقط بهم دارو دادن که اینها رو هم با بدبختی پیدا کردم.»
او یک ورقه داروی تامی فلو را از داخل کیسه‌ای که آرم دانشگاه شهید بهشتی روی آن حک شده بیرون می‌آورد و می‌گوید: «برای این ۱۰تا دونه قرص ۳روزه که اسیر شدم، من به جز مادرپیرم کسی رو تو تهران ندارم و خودم مجبور شدم بیام دنبال داروم.»
تا چشم کار می‌کند زنان و مردانی دیده می‌شوند که تا یک کوچه پایین‌تر از در حیاط دانشکده، کنار جوی خیابان ولیعصر پراکنده در پیاده رو پخش شده‌اند و منتظرند تا در آهنی باز شود و کسی شماره آنها را فریاد بزند تا به صف انتظار دارو در داخل حیاط اضافه و امیدوار به گرفتن دوا شوند. جمعیتشان از ۱۵۰نفر هم بیشتر است. البته تعدادی از افراد هم در کوچه‌های اطراف و کنار خیابان ولیعصر در ماشین‌هایشان در انتظار نوبت‌شان هستند. کنار در دانشکده پشت نرده‌های آهنی، لیست بلندبالایی از نام‌ها روی کاغذی نوشته شده که عدد ۵۱۰ را نشان می‌دهد (تا ساعت ۳بعدازظهر). بیماران و خانواده‌هایی که یکی از عزیزان‌شان به کرونا مبتلا شده‌اند با نسخه مهر‌شده پزشک عفونی می‌توانند داروهای تامی فلو، اوسلتامیویر و... را اینجا به قیمت دولتی (حدود ۵۰هزار تومان برای یک ورق ۱۰تایی تامی فلو) دریافت کنند. البته دارو در بیمارستان‌ها به‌صورت رایگان به بیماران مبتلا به کرونا داده می‌شود ولی داستان کسانی که بیمار هستند و باید در خانه استراحت کنند، کاملا متفاوت است.
شماره۳۸۴ لیست انتظار، دختر جوانی است که برای تهیه داروی برادرش آمده، نسخه بیمارستان لبافی‌نژاد را نشان می‌دهد و می‌گوید: «برادرم از ۲روز پیش مبتلا شده و حالا در یکی از اتاق‌های خانه به حالت قرنطینه نگهداری می‌شود، بیمارستان اعلام کرده که جایی برای بستری کردن ندارند و باید در خانه بماند و بعد به او دارو دادند ولی جالب است که داروخانه همان بیمارستان هم دارو را نداشت و حالا بعد از ۲روز آمده‌ام اینجا و بیش از ۳ ساعت است که منتظرم تا دارو را تهیه کنم. من و پدرم در این ۲ روز کلی داروخانه دانشگاهی رفتیم که هیچ کدام تامی‌فلو نداشتند و همگی یا اعلام می‌کردند که تمام کرده‌اند یا این که ندارند و در نهایت آدرس اینجا را دادند ولی شرایط را که می‌بینید، الان کسی در همین جمع کرونا داشته باشد، همگی می‌گیرند. شما صف داخل حیاط را ببینید که چقدر تو هم توهم ایستاده‌اند، چرا مسئولان می‌گویند همه‌‌چیز هست؟ اول ماسک و مواد ضد‌عفونی نبود، حالا هم که دارو نیست؛ چرا فقط یک داروخانه در این تهران درندشت باید داروهای مریض‌ها را داشته باشد؟»
در این بین مرد جوانی که لباس مشکی به تن کرده، وارد بحث می‌شود و می‌گوید: «داغ مرگ بیماران کم هست حالا برای دوا درمان هم باید سرگردان باشیم. عموم که هفته پیش کرونا گرفته بود ۲ روز پیش فوت شد و حالا برای داروهای پدرم از شهریار به تهران آمده‌ام.» شماره‌اش۴۷۰ است و می‌گوید بعد از این که ۱۳، ۱۴داروخانه پایتخت را زیرپا گذاشته آدرس داروخانه شهید کاظمی را به او داده‌اند: «صبح زود از شهریار آمدم تهران و تا قبل از ظهر داروخانه‌های ۲۲فروردین، هلال احمر، ۱۳آبان، داروخانه میدان فردوسی و کلی داروخانه دیگه رو گشتم آخر سر یکی از پزشکان داروخانه بهم گفت بیام اینجا و الان یک ساعتی هست که منتظرم تا نوبتم بشود.»
او می‌گوید:« خانه ما ۵۰متر بیشتر نیست و اصلا اتاق مجزایی نداریم که پدرم را آنجا نگهداری کنیم ولی بیمارستان‌های شهریار گفتن مریض قبول نمی‌کنند و وقتی تهران هم آوردیمش گفتن باید در خانه استراحت کند و الان مجبور هستیم تو خونه مراقبش باشیم. بابا به‌خدا ما امکاناتش رو نداریم، من یک کارگر ساده تراشکاری‌ام، مادرم دیابت دارد و الان نگران او هم هستم.»
عقربه‌های ساعت نزدیک ۴عصر شده و تعداد افرادی که نام‌شان را برای گرفتن داروی کرونا نوشته‌اند به ۵۸۳ رسیده است، یعنی در مدت حدود یک ساعت ۶۰نفری به لیست اضافه شده‌اند. در این بین البته شماره حدود ۵۰نفر هم برای ایستادن در صف نهایی گرفتن دارو خوانده شده است. در آهنی دانشکده نیمه باز می‌شود و سرگرد پلیس فهرست به‌دست، شماره ۳۸۰را صدا می‌کند. مأمور رو به جماعت جلو که بیش از ۱۰نفری می‌شوند و در فضایی حدود ۴، ۵متر کنار هم ایستاده‌اند، فریاد می‌زند:« بابا از هم دور شید، چرا جلوی در تجمع کردید؛ شما که یا خودتون مریض هستید؟ یا عزیزتون چرا رعایت نمی‌کنید؟» او ماسک خود را بالاتر می‌آورد و می‌خواهد در را ببندد که زن جوانی از نگرانی می‌پرسد: «ببخشید آقای پلیس دارو برای همه هست؟ تا کی شما باز هستید؟ من تازه رسیدم.» «نگران نباش خواهر دارو برای همه هست و ما هم تا ۸شب هستیم.»
داروی تامی فلو یا اوسلتامیویر که از سوی پزشکان عفونی برای بیماران مبتلا و مشکوک به کرونا تجویز می‌شود و در واقع داروهای «ضد‌ویروسی» هستند که تا پیش از این برای درمان عفونت حاد تنفسی مانند آنفلوآنزای نوع A و B از سوی پزشکان تجویز می‌شده‌اند و حالا باتوجه به دستورالعمل‌های وزارت بهداشت و بر اساس تجربه‌های جهانی برای بیماران مبتلا به کرونا (کووید-۱۹) هم نسخه می‌شوند. پزشکان عفونی بسته به‌شدت بیماری آن را به افراد تجویز می‌کنند تا در یک دوره ۱۰ تا ۱۴روزه روزانه ۲ قرص (هر ۱۲ساعت) را مصرف کنند. تامی فلو به‌عنوان اصلی‌ترین دارو در ورقه‌های ۱۰تایی عرضه می‌شود و قیمت دولتی این دارو حدود ۵۰هزار تومان است؛ ولی بازار دلالی‌اش در همین روزها داغ داغ شده است و همزمان با افزایش تعداد مبتلایان به کرونا و مرگ افراد، قیمت بازار سیاهش افزایش پیدا می‌کند؛ تاجایی که حالا به ورقی (۱۰قرص) بیش از ۲ میلیون تومان هم رسیده است.
مرد جوانی که برای گرفتن داروی پدرش به داروخانه شهید کاظمی آمده و شماره‌اش۴۵۵ است، می‌گوید: «پدر ۶۳ساله‌ام را پنجشنبه گذشته با سرفه شدید و تنگی نفس بردیم بیمارستان شهدای یافت آباد و آنجا عکس ریه‌هایش را گرفتند و اعلام کردند که کرونا دارد ولی گفتند که بهتر است در خانه استراحت کند تا بیمارستان، و دارو دادند. داروخانه خود بیمارستان هم داروهایش را نداشت ولی جلوی در بیمارستان، مردی ایستاده بود که هر ورق دارو را یک میلیون و ۵۰۰هزار تومان می‌فروخت و من شماره‌اش را گرفتم که اگر دارو را پیدا نکردم بهش زنگ بزنم و شاید باور نکنید دیشب که تماس گرفتم گفت قیمت یک ورق قرص ۲میلیون تومان شده است، بعد که من گفتم پدرم حالش خوب نیست گفت آخرش یک میلیون ۸۰۰هزار تومان دارو را می‌فروشد.»
زن میانسالی هم که می‌گوید از پیش از ظهر به اینجا آمده و شماره‌اش ۴۰۵ است، درباره دلالان داروهای کرونا می‌گوید: «من برای مادرم که ۷۰سال دارد دنبال دارو آمده‌ام. من و خانواده‌ام به خیلی از داروخانه‌ها سر زدیم ولی هیچ جا رو پیدا نکردیم تا این که آدرس چند تا دلال رو جلوی بیمارستان‌ها به ما دادند و قیمتی که ما گرفتیم بین یک میلیون و ۶۰۰تا ۲میلیون‌و۲۰۰هزار تومان بود. سؤال من این است اگر دارو نیست چرا دست این دلال‌ها و بازار سیاه هست؟ چرا مردم باید برن از ناصرخسرو و دلال‌ها دارو تهیه کنند؟ ترس مریضی و استرس بیمار شدن خانواده و نگرانی بیمار عزیزی مثل مادر کم هست که باید در به در دارو هم بشویم؟ چرا زودتر به فکر خرید یا تولید این داروها نیفتادن؟ الان این دارو باید تو همه داروخانه‌ها در دسترس مردم باشه نه این که من که بیمار تو خونه دارم و خودم هم ممکن است مریض شده باشم تو شهر راه بیفتم و آخرش هم بیام اینجا بین این همه آدم تو صف بایستم.»
زن اشک در چشمانش جمع می‌شود و پیرزنی با موهای یکپارچه سفید و صورت پرچین و چروک که منتظر گرفتن دارو است، دلداری‌اش می‌دهد و می‌گوید: «تو جای دخترم هستی، درست می‌شه، خدا خودش پشتیبان مادرت باشه، خدا تو رو براش نگه داره که غمخوارش هستی، این روزها هم تموم می‌شه، بابا ما تو زندگی اتفاق‌های زیادی دیدیم؛ جنگ و موشک بارون و... این ویروس هم تموم می‌شه. خدا رو شکر کن باز مادرت تو رو داره، من که هیچ‌کسی رو ندارم و خودم الان مریض شدم چی بگم که اومدم دنبال دارو! بچه هام ایران نیستن و شوهرم هم خیلی پیره و نمی‌تونه از خونه بیاد بیرون.»
پیاده‌روی جلوی در دانشکده مدیریت و آموزش پزشکی شهید بهشتی و داروخانه شهید کاظمی یک لحظه هم آرام و قرار ندارد، انگار هر شماره‌ای که نوبتش خوانده می‌شود جایش را با افرادی که تازه از راه رسیده‌اند عوض می‌کند. بیماران مبتلا به کرونا یا خانواده‌هایی که عزیزشان در خانه منتظر داروست، وقتی جمعیت جمع شده را می‌بینند، نخستین سؤال‌شان این است: «اینجا داروی کرونا هست؟»
دارو نیست
بررسی‌های ۲ روز گذشته بیش از ۱۰ خبرنگار همشهری در مناطق مختلف پایتخت و مراجعه به داروخانه‌های متعدد سطح شهر (چه دولتی و تحت پوشش دانشگاه‌های علوم‌پزشکی و چه داروخانه‌های خصوصی) نشان می‌دهد که خانواده‌های بیماران مبتلا به کرونا به‌شدت با مشکل تهیه دارو روبه‌رو هستند و تقریبا به جز داروخانه شهیدکاظمی و داروخانه هلال‌احمر (در ساعت‌هایی از روز) دیگر داروخانه‌ها اعلام می‌کنند که این داروها را در اختیار ندارند.
همچنین خبرهایی که از شهرهای دیگر هم شنیده می‌شود نشان‌دهنده کمبود دارو در خیلی از شهرهاست. اگرچه وزارت بهداشت داروهای بیماران مبتلا به کرونا که در بیمارستان‌ها بستری هستند را به‌صورت رایگان در اختیار آنها قرار می‌دهد، ولی بیمارانی که در خانه هستند برای تامین دارو با مشکل روبه‌رو شده‌اند و همین کمبودها بازار دلالان را رونق بخشیده است. همچنین مشکل دیگری که در این بین وجود دارد، تردد افراد مبتلا و خانواده‌هایشان در سطح شهر برای تامین داروست که می‌تواند خود به گسترش بیماری دامن بزند. به اعتقاد کارشناسان وزارت بهداشت باید علاوه بر تامین سریع داروهای بیماران مبتلا به کرونا (واردات یا تولید درصورت وجود دانش) هرچه زودتر توزیع دارو را هم به تعداد زیادی داروخانه در مناطق مختلف شهرها واگذار کند (البته با نظارت دقیق) تا تردد بیماران و خانواده‌هایشان در سطح شهرها کاهش یابد و جلوی صف‌های طولانی هم گرفته شود. هفته گذشته سیدحمید خویی، عضو هیأت‌مدیره مجمع انجمن‌های علمی گروه پزشکی با هشدار نسبت به کمبود داروی بیماران مبتلا به کرونا گفته بود: «در پروتکل‌های بهداشتی کنترل بیماری کرونا تأکید شده بیماران تا جایی که می‌توانند در خانه و سرپایی درمان شده و در بیمارستان بستری نشوند اما هم‌اکنون در ایران برای بیماران سرپایی به اندازه کافی داروی تامی‌فلو وجود ندارد و همین امروز در شهر تهران اگر کسی بخواهد در خانه درمان شود عملا داروی «تامی فلو» و «اوسلتامیویر» که۲ داروی اصلی برای درمان این بیماری است را نمی‌تواند به‌راحتی تهیه کند.
متأسفانه یک دارو ۴۰تا ۵۰برابر بیشتر از قیمت واقعی‌اش در شبکه‌های قاچاق خرید و فروش می‌شود و به‌نظرم در این زمینه تامین‌کنندگان دارو اگر به موقع وارد کارزار می‌شدند، دارویی که یک ورقه‌اش ۳۱هزار تومان است به یک‌میلیون تومان در بازار سیاه نمی‌رسید. از سوی دیگر بسیار بسیار مهم است که این داروها را همین امروز خریداری کنیم؛ چراکه کرونا در جهان گسترش پیدا کرده و ممکن است فردا هم اگر بخواهیم نتوانیم این داروها را تهیه کنیم؛ مانند اتفاقی که برای ماسک افتاد و می‌شد یک‌ماه پیش در بازار جهانی خریداری کرد که نکردیم و الان کشوری نمی‌فروشد. الان چون بیش از ۱۰۰کشور دچار کرونا هستند در حقیقت فروشنده‌ها کمتر شده‌اند؛ ضمن این که متأسفانه هنوز بوروکراسی تامین ارز و گمرک در کشور به‌طور جدی وجود دارد و همین مسئله تامین داروهای مورد نیاز را با مشکل مواجه کرده است.
مؤثرترین داروی درمان کرونا در ایران فراهم شده است
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، گفت: مؤثرترین داروی درمان کرونا در ایران فراهم شده و به همت متخصصان موفق شدیم پژوهش‌های مناسبی در زمینه کنترل و درمان بیماری کرونا طراحی کنیم. دکتر رضا ملک‌زاده در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت: مؤثرترین داروی درمان کرونا در ایران فراهم شده است. خوشبختانه به همت متخصصان موفق شدیم پژوهش‌های بسیار مناسبی را در زمینه کنترل و درمان بیماری کرونا طراحی کرده و انجام دهیم.
وی در ادامه تأکید کرد: ثبت اطلاعات افراد مبتلا و بهبود یافته و همچنین ایجاد یک بیوبانک برای ذخیره نمونه‌های بیولوژیک مبتلایان به کوویدـ ۱۹ یکی از محورهای این پژوهش است.
ملک‌زاده درباره داروی مؤثر در درمان کرونا نوشته است: توانستیم مؤثرترین داروهای درمان کرونا را برای مداوای بیماران در کشور فراهم کنیم. یکی از این داروها، در کشور تولید می‌شود و داروی دیگر وارداتی از چین است. بخشی از آن رایگان بوده و بخشی دیگر را خریداری کرده‌ایم.
وی افزود: برای تهیه بیشتر دارو و رفع کمبودها مراحل ثبت سفارش نیز صورت گرفته است تا حتی با افزایش تعداد مبتلایان با کمبود دارو در کشور مواجه نشویم. به‌صورت همزمان مراحل تولید آن در داخل کشور نیز در حال انجام است.
معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت یادآور شد: بهترین و مؤثرترین و البته گران‌ترین داروها برای درمان این بیماری و نجات جان مبتلایان فراهم شده و ارسال آن به استان‌های درگیر کرونا آغاز شده است.
ملک‌زاده اظهار داشت: از آنجایی که وارد فاز افزایش تعداد مبتلایان شده‌ایم طبیعی است که تعداد فوتی‌های ناشی از این بیماری هم افزایش یابد اما بسیار خوش‌بین هستیم که با استفاده از این داروها حتی با افزایش تعداد مبتلایان، تعداد مرگ ناشی از آن کاهش یابد.
