افسردگی‌های وحشتناک بعد از موج کرونا
«آخرین روز بهمن ماه سال گذشته بود که سخنگوی وزارت بهداشت برای نخستین بار خبر فوت دو شهروند قمی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا را رسانه‌ای کرد؛ اخباری که در ابتدا شاید خیلی جدی گرفته نمی‌شد اما به تدریج و با انتشار تصاویر عجیب از مبتلایان به این بیماری نوپدید و ضدعفونی‌کردن استان های قم و گیلان هراس و نگرانی گسترده ای بین مردم ایران و جهان ایجاد کرد.
از همان روزهای نخست رسانه‌ای شدن این ماجرا تاکنون، کمتر لحظاتی است که برخی چهره‌های مرتبط با نظام سلامت را در رسانه ها نبینیم؛ چهره‌هایی که از همان روزهای نخست با این اتفاق هولناک یا درگیر شده‌اند یا در نهایت دقت و حساسیت برای جلوگیری از شیوع این اپیدمی گام برداشته اند. دکتر ایرج حریرچی از همان ابتدا به دلیل بازدیدهای مستمر از مراکز درمانی به کرونا مبتلا شد و البته بعد از سپری کردن دوران بیماری و قرنطینه خانگی دوباره به ستاد ملی مدیریت مقابله با کرونا برگشت و فرماندهی نظارت بر اجرای این طرح ها در استان ها را بر عهده گرفت. دکتر کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت که از همان روزهای اول با برگزاری ویدئوکنفرانس اخبار مربوط به آمار مبتلایان به کرونا را حتی در تعطیلات رسمی نوروز به سمع و نظر مردم رساند. او حتی بعد از فوت پدر و اقوام نزدیکش بر اثر ابتلا به کرونا همچنان در ساختمان بلوار ایوانک ماند تا مسیر شفاف‌سازی در وزارت بهداشت دنبال شود. اما در این میان نباید از فداکاری‌های دکتر مینو محرز، عضو کمیته کشوری بیماری‌های عفونی وزارت بهداشت غافل شد؛ پزشکی که با جانفشانی به مراقبت از بیماران عفونی پرداخته و در این راه البته خودش هم به بیماری کرونا دچار شد ولی لحظه‌ای از اطلاع‌رسانی نکات بهداشتی و کمک به نوشتن دستورالعمل‌های بالینی این بیماری جدید به وزارت بهداشت دریغ نکرده است. در ادامه دکتر حسین کرمانپور، رئیس روابط عمومی سازمان نظام پزشکی کشور هم اولین پزشکی بود که تجربه‌اش را از روند ابتلا و درمان بیماری کرونا با روزنامه ایران مطرح کرد و بعد از آن بود که این گفت‌وگو از طریق کانال های تلگرامی در اختیار مردم قرار گرفت و مردم بهت زده در جریان چگونگی مراقبت و کنترل علائم بیماری کووید۱۹ قرار گرفتند. در این گزارش تجربیات دکتر مینو محرز را در روزهای کرونایی می‌خوانیم.
مینو محرز (عضو کمیته کشوری بیماری‌های عفونی وزارت بهداشت):
«ناقلان بی‌علامت»؛ شاید بتوان این عبارت را یکی از کلیدی‌ترین و خطرناک ترین مسائل مربوط به ویروس کرونا دانست. افرادی که بدون هر گونه علائم بیماری حامل ویروس هستند و زنجیر‌وار دیگران را آلوده می‌کنند. داستان ابتلای من به کووید ۱۹ هم از پنهان بودن ویروس کرونا شروع شد. ماجرا برمی‌گردد به زمانی که این ویروس در کشور دوره کمونش را طی می‌کرد و هنوز از سوی وزارت بهداشت تشخیص داده نشده بود. در آن بازه زمانی بیماران با علائم آنفلوانزا و گرفتاری ریه و علائم حاد تنفسی در بیمارستان‌ها بستری می‌شدند. ما بیمارانی داشتیم که با علائم حاد تنفسی از قم به تهران می‌آمدند اما مشخص نبود که کرونا دارند. بعدها با ایجاد امکانات تشخیصی، ویروس کرونا شناسایی و مشخص شد این بیماران مبتلا به کرونا بوده‌اند. من هم همان موقع مبتلا شده بودم اما علائمی نداشتم. در این بازه زمانی سعی کردم در مصاحبه‌های خبری، در این باره اطلاعاتی را به مردم بدهم. البته مردم هم فوق‌العاده ترسیده بودند. کم‌کم احساس کردم زود خسته می‌شوم و مدام عرق می‌کنم اما اهمیتی ندادم و به کارم مشغول بودم تا این که یک روز وقتی برای بازدید به آزمایشگاه خصوصی رفته بودم تست دادم و جواب تست کرونایم مثبت بود. همچنان علائمی نداشتم و سطح اکسیژن خونم خوب بود اما مدت دو هفته خودم را در خانه ایزوله کردم و خوشبختانه تست همسرم هم منفی بود. البته من در اتاق جداگانه‌ای بودم و ماسک می‌زدم و وسایل ضد عفونی مهیا بود.
در همه مدت بیماری‌ام از طریق واتساپ در جلسات وزارت بهداشت شرکت می‌کردم. آن موقع وزارت بهداشت با تشکیل کمیته علمی ستاد کرونا گایدلاین‌های (راهنماهای بالینی) مربوط به بیماری را باید تهیه می‌کرد و من در این جلسات به شکل مجازی حضور داشتم. البته بعد از دوره بیماری‌ام، در حال حاضر مریض‌هایم را ویزیت می‌کنم و کارهای تحقیقاتی‌ام را انجام می‌دهم.
متأسفانه با گذشت زمان هر چه جلوتر می‌رویم ویروس‌ها بدتر می‌شوند. سال گذشته سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد از ۱۰ مورد تهدید سلامت مردم دنیا یک موردش بیماری‌های عفونی هستند. هنوز ابولا بیماری ترسناکی است اما ویروس کرونا با کسی شوخی ندارد و فوق‌العاده هوشمند است. تجربه نشان می‌دهد، این ویروس با تمام ویروس‌ها فرق می‌کند. به هر حال هنوز تازه از اپیدمی عبور کرده‌ایم و اطلاعات ما زیاد نیست و چون واکسن و درمانی هم ندارد به سرعت عالمگیر شده و کشتارهای زیادی بر جای می‌گذارد. کرونا با همه تجربیات ۴۰ سال گذشته من متفاوت بوده و خیلی وحشتناک است.
ارزیابی‌های ما نشان می‌دهد گروهی از مردم، وحشتناک از کرونا می‌ترسند. اینها در خانه مانده‌اند و پیشگیری می‌کنند اما عده‌ای هم مثل جوانان نمی‌ترسند و برنامه‌های خودشان را دارند. اینها همان‌هایی هستند که علاوه بر خودشان اطرافیان را هم آلوده می‌کنند. در برخوردی که با مردم داشتم احساسم این بود که این افراد آگاهی ندارند. رسانه‌ها باید روی این موضوع زیاد کار کنند. دانش پزشکی کم است و از همه بدتر جوانان درباره ویروس کرونا به طرف آن چیزی رفته‌اند که بیشتر تبلیغ می‌شود؛ یعنی طب سنتی. اما نمی‌دانند که طب سنتی هم جوابگوی این ویروس وحشتناک نیست. من مراجعه‌کنندگان جوانی دارم که مبتلا شده و عنبرنسارا استفاده کرده‌اند چون تبلیغش زیاد بوده است یا این که حجامت را به عنوان روش درمان انتخاب کرده‌اند. من دیدم که در بیماری کووید۱۹ سنت‌گرایی بیش از حد انتظار بر دانش جدید پزشکی سایه افکنده است. به هر حال تبلیغات رسانه‌ای و غیر رسانه‌ای در این باره زیاد است. باور کنید کرونا شوخی ندارد.
این روزها ما شاهدیم وسواس در سطح جامعه خیلی زیاد شده است. این ایپدمی ناشی از اطلاعات فضای مجازی بوده که متأسفانه به وسواس بیمارگونه در جوانان منجر شده است. البته همین وسواس قدرت عمل را از جوانان گرفته و باعث شده خیلی از آنان از شیوع این بیماری بترسند. البته در حال حاضر با توصیه‌های بهداشتی اوضاع مقداری بهتر شده است اما ما همچنان اضطراب زیادی را در بیماران مشاهده می‌کنیم. اجرای طرح فاصله‌گذاری فیزیکی و تشویق مردم به در خانه ماندن اگرچه در کاهش مبتلایان تأثیر چشمگیری داشت اما همه ما نگران درگیری‌های خانوادگی و مشکلات روانی مردم در دوران بعد از کرونا هستیم. من بیشتر از مسائل اقتصادی نگران مسائل روانی مردم هستم؛ چرا که بعد از آرام شدن موج کرونا باید گروه‌هایی درباره سلامت روان مردم کار کنند. من معتقدم در آینده نزدیک ما شاهد افسردگی وحشتناکی بین مردم خواهیم بود. رسانه‌ها باید روی این موضوع زیاد کار کنند تا اثرات روانی ناشی از این اپیدمی کاهش پیدا کند؛ وگرنه زمینه وحشت از بیماری و ویروس کرونا و افسردگی عواقب بدتری در پی خواهد داشت.»
