یک اقصاد‌دان: منابع مالی محدود است؛انتظار معجزه اقتصادی از دولت نداشته باشیم
یک اقتصاددان معتقد است: برای شرایط کنونی نباید انتظار معجزه از دولت داشته باشیم، چون دولت هر کاری بخواهد کند، نیاز به منابع دارد.
جمشید پژویان با اشاره به وضعیت اقتصادی کشور در شرایط کرونایی اظهار داشت: برای هر پروژه و برنامه‌ای زمانی که به فکر راهکار و راه‌حل می‌افتید، ابتدا به این فکر می‌کنید که چه منابعی دارید و چطور می‌توانید استفاده بهینه از منابع داشته باشید تا بتوانید پروژه را به سرانجام برسانید.
وی افزود: در این‌جا پروژه این است که شرایط کل اقتصاد ایران را دربرمی‌گیرد و برای حل آن شاید دولت بتواند سیاست‌گذاری کند که بشود این پروژه را به سرانجام رساند، اما متاسفانه دولت اگر به منابع خود نگاه کند، هیچ منابعی پیدا نمی‌کند؛ یعنی منابعی که بشود برای پیدا کردن راه‌حل برای انجام پروژه تامین کرد، در حال حاضر در اقتصاد ایران وجود ندارد. در نتیجه دولت نمی‌تواند کار عمده‌ای انجام دهد.
این اقتصاددان تصریح کرد: در حال حاضر به جای این‌که کوتاهی‌ها را جبران کنیم و بخواهیم از طریق قرنطینه و محدود کردن به راه‌حلی برسیم که بتوانیم به تدریج منحنی را برگرداند، سیاست این است که شرایط را آزاد بگذاریم تا زمانی که ویروس خودبه‌خود کم‌اثر شود.
هر سیاستی نیاز به منابع دارد
پژویان عنوان کرد: وقتی یک نفر خیلی مسلط به اقتصاد ایران و مشکلات اپیدمی و راه‌حل‌های آن مسلط باشد، برای هر حرکتی نیاز به منابع دارد. برای مثال، در حال حاضر دولت ابا دارد که در این شرایط مردم در خانه بمانند. دلیل آن هم این است که می‌داند در خانه‌ماندن نیاز به منابع و هزینه دارد، اما منبع درآمدی وجود ندارد. هر کس دیگری هم بود، این شرایط را داشتیم.
وی متذکر شد: مشکلات ما نه این‌که لاینحل باشد، بلکه نیاز به سیاست‌گذاری‌های بلندمدت دارد. برای مثال، ما باید بتوانیم روند منفی تولید ناخالص ملی را به سمت مثبت برگردانیم تا بتوانیم تولیدات را افزایش دهیم. جهش تولید نیاز به سیاست‌گذاری بلندمدت دارد. اقتصاد، آدمی نیست که بنشیند و شما نصیحت کنید و نصیحت‌های شما را اجرایی کند. اقتصاد با علائمی که می‌گیرد و زبانی که خود می‌فهمد، عمل می‌کند. اما ما چندین دهه است که با زبان اقتصاد با اقتصاد کشور صحبت نکردیم.
این اقتصاددان با اشاره به پرداخت وام از سوی دولت و نیز بیمه بیکاری، گفت: برای بیمه بیکاری باید منبع درآمدی وجود داشته باشد و از آن طریق بیمه بیکاری پرداخت شود. قبل از کرونا و قبل از ضربه‌هایی که به اقتصاد ما وارد شد، حدود ۲۰، ۳۰ درصد کسری بودجه داشتیم و راه‌حل آن‌چنانی هم برای آن وجود ندارد. چون نتوانستیم سیاست‌های مناسب اقتصادی را در پیش بگیریم و به اجرا بگذاریم.
ذخایر بانک‌ها را نباید خشک کنیم
پژویان درباره پیشنهادهایی درباره تزریق پول با قرض گرفتن از بانک مرکزی یا چاپ پول افزود: این کار اصلا درستی نیست. ما اگر بخواهیم وضع مردم را بهتر کنیم و نتوانیم روی درآمد واقعی آنها تاثیری بگذاریم و در عین حال باعث شویم که هزینه‌هایشان مرتب افزایش پیدا کند، چه نتیجه مثبتی خواهیم داشت؟ از طرف دیگر، قرض کردن از بانک‌ها، در شرایطی است که بانک‌ها منابع کافی برای این‌که بتوانند وام و اعتبار دهند، ندارند. در نتیجه بخش عمده‌ای از افزایش تولید و ایجاد رشد، بستگی به سیستمی دارد که بانک‌ها بخواهند به بخش خصوصی وام و اعتبار دهند تا بتوانند با سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال، تولیدات را افزایش دهند.
وی تصریح کرد: ما وقتی که ذخایر بانک‌ها را به‌تدریج بخواهیم با قرض گرفتن دولت خشک کنیم، اثر منفی روی سیستم اعتباری کشور خواهیم گذاشت.
این اقتصاددان درباره انتشار اوراق قرضه نیز عنوان کرد: اوراق را اگر بخواهند به بانک‌ها بدهند که سیستم آن قبل از کرونا و برای رفع کسری بودجه این بوده، نتایج آن کاملا مشخص است. از سوی دیگر، اگر این اوراق را بخواهیم پخش کنیم که مردم خریداری کنند، باید این انتظار را داشته باشیم که بازده مناسبی داشته باشد. دولت در حال حاضر با این بهره‌وری که در انجام فعالیت‌ها و پروژه‌ها دارد، این بسیار دور است از بهره‌وری‌ای که مورد تقاضا و مورد نظر مردم است.
وضعیت شاخص‌های اقتصادی در شرایط کرونا
پژویان درباره وضعیت شاخص‌های اقتصادی در شرایط کرونا متذکر شد: روند منفی شاخص‌ها در این شرایط ادامه خواهد داشت. یعنی نرخ رشد اقتصادی کمتر و میزان بیکاری بیشتر می‌شود. متاسفانه شرایط هم به‌گونه‌ای نیست که دولت بتواند از امکانات استفاده کند و به اندازه کافی صندوق‌ها خالی شده است. در نتیجه در حال حاضر دولت نمی‌تواند کاری انجام دهد.
وی تاکید کرد: برای شرایط کنونی نباید انتظار معجزه از دولت داشته باشیم، چون دولت هر کاری بخواهد کند، نیاز به منابع دارد. البته می‌شود سیاست‌های غلطی را اجرا کرد و شرایط را به سمت بدتر بودن تشدید کرد، ولی برای بهبود شرایط باید مجموعه‌ای سیاست‌گذاری‌هایی صورت گیرد تا بتواند پروژه بزرگ ایجاد رشد اقتصادی و حرکت اقتصادی را تامین کند.
جمشید پژویان اقتصاد دان است و او اخیرا فرمود، منابع مالی محدود است انتظار معجزه از دولت نداشته باشید.
بنده حتی لایق شاگردی ایشان نیستم، اما بر خلاف نظر ایشان اعتقاد دارم منابع مالی همیشه محدود و کمیاب بود و تامین منابع مالی نه از محل فروش ثروت های چون منابع ملی نفت و گاز، بلکه تحت مدیریت های اقتصاد محور، در بخش های مختلف هنرمندانه و معجزه وار تامین می شد.
استاد اقتصاد عزیز و گرامی مستحضر باشند، انتظار معجزه از دولت در این شرایط حساس انتظار پسندیده ای از دولت باید محسوب شود که به ذخایر بانک‌ها چشم ندوزیم و با ایجاد تحرک اقتصادی و فرصت شغلی بر شاخص های رکود و بیکاری تاثیر مثبت بگذاریم