معنای اعداد اتمی ایران؛ تهران توان ساخت چند بمب اتمی را دارد؟

حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان به تازگی با اشاره به پاراگراف آخر نامه‌ای که دو سال قبل برای سران کشور‌های باقی مانده در برجام نوشته بود، از عواقب وخیم و شکست تاریخی برای آن‌ها خبر داد که در صورت هرگونه بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت یا تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران که طبق قطعنامه ۲۲۳۱ باید از روز ۲۷ مهر امسال لغو شوند، اتفاق خواهد افتاد.

روزنامه خراسان با این مقدمه نوشته است: پیش از این یک منبع آگاه گفته بود که طرح ایران برای مقابله با این اقدام آمریکا یا دوستان اروپایی اش در دو مرحله و با تعلیق پروتکل الحاقی در مرحله اول و خروج از ان پی تی در صورت نهایی شدن بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی اجرایی خواهد شد. از طرف دیگر خروج از پروتکل الحاقی زمانی می‌تواند برای طرف مقابل نگران کننده باشد که این تهدید ایران برایش مابه ازای حقیقی داشته باشد و غرب بداند که با خروج ایران از پروتکل الحاقی چه اتفاقاتی در عمل رخ خواهد داد. موضوعی که گزارش پیش رو به دنبال آن است.

شنیده‌ها چه می‌گوید؟

طبق شنیده‌ها، جمهوری اسلامی ایران تاکنون و در یک سال گذشته از شروع گام‌های خود در حوزه کاهش تعهدات برجامی‌اش توانسته بیش از ۲۲۰۰ کیلوگرم اورانیم غنی شده کمتر از ۵ درصد تولید کند. بر اساس آخرین گزارشی که آژانس بین المللی انرژی اتمی در نیمه اسفند ماه سال قبل در باره ذخایر اورانیوم غنی شده ایران منتشر کرد، میزان ذخایر کشورمان تا ۳۰ بهمن ۹۸ معادل ۱۵۱۰ کیلوگرم بوده و حالا با توجه به رسیدن ذخایر ایران به ۲۲۰۰ کیلوگرم می‌توان پیش بینی کرد که تا ۲۷ مهر ۱۳۹۹ این میزان ذخایر به حداقل ۴ تن برسد هرچند بر اساس گفته کارشناسان حوزه صنعت هسته‌ای هرچه جلوتر می‌رویم میزان تولید با افزایش کیفیت و راندمان سانتریفیوژ‌ها بیشتر هم خواهد شد، اما این اعداد چه معنایی دارد و چگونه می‌تواند بر تصمیم غرب برای اکتبر ۲۰۲۰ (مهر ۹۹) اثرگذار باشد؟

دیوید آلبرایت، رئیس مؤسسه علوم و امنیت بین المللی که ظاهرا یک گروه خصوصی در واشنگتن است و فعالیت‌های هسته‌ای نظامی را هم دنبال می‌کند در آخرین اظهار نظر خود مدعی شده بود ایران با توجه به افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده خود توانسته است زمان «گریز هسته ای» اش را به کمتر از ۴ ماه برساند.

گریز هسته‌ای چیست؟

«گریز هسته ای» اصطلاحی است که اروپا و آمریکا درباره زمانی که ایران برای بازه تصمیم تا ساخت یک بمب هسته‌ای نیاز دارد به کار می‌برد. این درحالی است که جمهوری اسلامی ایران بار‌ها اعلام کرده به لحاظ شرعی و قانونی قصد و نیتی برای ساخت بمب اتمی تاکنون نداشته است و اساسا حتی کاربرد این سلاح‌ها را «حرام» می‌داند. با این حال به زعم غربی ها، این زمان برای غربی‌ها با توجه به ادعا‌های شان مهم است. تا قبل از توافق هسته‌ای در تیرماه ۹۴، غربی‌ها می‌گفتند که زمان گریز هسته‌ای ایران، سه ماه است. اجرای تعهدات ایران در برجام این زمان را افزایش داد. اما غربی‌ها مدعی اند که در یک سال گذشته انجام گام‌های متعدد کشورمان در کاهش تعهدات برجامی، این زمان را به پایین‌ترین حد خود در سه سال و نیم گذشته رسانده است. این اعداد زمانی معنا دارتر می‌شوند که بدانیم به اعتقاد کارشناسان حوزه نظامی هسته‌ای، برای ساخت یک بمب اتمی ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده زیر ۵ درصد کافی است.

همان طور که اشاره شد جمهوری اسلامی به لحاظ شرعی و قانونی قصد و نیتی برای ساخت و استفاده از بمب اتم ندارد، اما طرف مقابل همواره این موضوع را به عنوان یک حربه و بهانه علیه تهران به کار برده است. از ابتدای روی کار آمدن ترامپ در کاخ سفید از ژانویه ۲۰۱۶ یکی از محور‌های اصلی سخنان ضد ایرانی اش تلاش برای عدم دستیابی کشورمان به بمب اتم بوده و هنوز هم برای هرگونه تمدید تحریم‌های کوچک و بزرگ، از جمله تمدید تحریم‌های تسلیحاتی مذکور ادعای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را مطرح می‌کند. این رفتار و گفتار غیر واقعی در حالی است که به نظر می‌رسد روند یک سال گذشته باعث شده تا – به گمان غربی‌ها – ایران بیش از هر زمان دیگری به ساخت بمب هسته‌ای نزدیک شده باشد و حالا اگر اقدام آمریکا در تمدید تحریم تسلیحاتی نیز از مرحله حرف به عمل تبدیل شود و ایران هم تهدید احتمالی خود مبنی بر تعلیق اجرای پروتکل الحاقی به عنوان مهم‌ترین ابزار جامعه جهانی برای نظارت بر کشور‌های دارای صنعت هسته‌ای را عملیاتی کند و بدتر از آن از NPT که معاهده منع اشاعه سلاح هسته‌ای است خارج شود عملا شرایطی ایجاد می‌شود که باعث نگرانی کشور‌های اروپایی و دولت‌های مختلف در آمریکاست.

چند بمب اتم؟

رسیدن جمهوری اسلامی ایران به میزان ذخایر غنی شده ۴ تن از نظر غربی‌ها به معنای در اختیار داشتن مواد اولیه و راهبردی برای ساخت حداقل ۳ بمب اتمی است؛ بنابراین براساس منطق و ادعای غرب، حداقل عقلانیت هم حکم می‌کند با کشوری که چنین توان بالقوه‌ای دارد با احتیاط و تعقل بیشتری رفتار شود. انتهای بازی خطرناک آمریکایی‌ها با ایران هسته‌ای که ریشه در انتخابات نوامبر ۲۰۲۰ این کشور هم دارد تنها نتیجه باخت باخت برای همه طرف‌ها خواهد بود و اروپا اگرچه در حوزه اقتصادی نتوانست کاری پیش ببرد و ثابت کند که توانی در برابر واشنگتن ندارد، می‌تواند در حوزه سیاسی و امنیتی به این بازی پرخطر پایان دهد و شریک جرم ایالات متحده در برهم زدن قوانین و حقوق بین الملل که توسط قطعنامه شورای امنیت نیز محکم شده نباشد.