چرا تبریز به عنوان «شهر بدون گدا» شناخته شده است؟

تبریز، از تاثیرگذارترین شهرهای کشورمان طی تاریخ بوده و همواره عنوان "اولین‌ها" را در حوزه‌های مختلف فرهنگی، هنری، سیاسی و... به خود اختصاص داده است؛ همچنین رفتار و سنت‌های مردم این خطه نیز همواره بر سر زبان‌ها بوده و تبریز را به عنوان مهد تاریخ و تمدن معرفی کرده است.

تبریز علاوه بر داشتن عنوان «شهر بدون گدا»، به عنوان شهر تمیز و شهر بدون معتادمتجاهر نیز شناخته شده و این عناوین، از رفتارها و عملکرهای اجتماعی مناسب در این شهر حکایت دارد.

یک جامعه شناس دلایل این‌که تبریز به عنوان شهر بدون گدا معرفی شده است را تشریح کرده و می گوید: تبریز، شهر اشتراک انفاق‌هاست.

موسی نیرومند در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که تبریز، شهری است که سبک زندگی مردمش متاثر از یک سری متغیرهای اعتقادی و فرهنگی است، می‌گوید: مردم تبریز شاید شرایط سخت را تحمل کرده و تاب‌آوری خود را ارتقا دهند اما نتوانند دست خود را جلوی دیگران دراز کنند؛ این موضوع با یک عنصر فرهنگی قدرتمند ارتباط دارد و برگرفته از آموزه‌های دینی، اجتماعی و تربیتی است.

تبریز، شهر اشتراک انفاق

او با تاکید بر این‌که همچنین تبریز، شهر اشتراک انفاق و شهری است که اولین خیریه در آن ایجاد شده است، ادامه می‌دهد: تبریز، شهری است که همدلی، رسیدگی و انفاق خویشاوندی در آن معنای بسیاری دارد و همسایه، وضعیت همسایه را و خویشاوند وضعیت خویشاوند را ملاحظه می‌کند.

او با بیان این‌که تبریز شهر بدون گداست، اما اشتباه است که تبریز را شهری بدون فقر بدانیم، اظهار می‌کند: آمارهایی که نهادهای حمایتی از جمله بهزیستی، کمیته امداد و خیریه‌ها دارند نشان می‎دهد که جامعه آماری تبریز در حوزه فقر معنادار است، اما علت این‌که گروه‌های فقر در این شهر به سمت تکدی‌گری نمی‌روند یک سری زمینه‌های فرهنگی، اعتقادی و ایدئولوژیک دارد.

این جامعه شناس تاکید می‌کند: همه این موارد دست به دست هم می‌دهد و تحمل فقر را در این شهر ارتقا می‌دهد تا به مرحله‌ای نرسد که فرد مقابل دیگران دست دراز کرده و اقدام به تکدی‌گری کند.

وی با بیان این‌که تکدی‌گری ضمن این‌که ممکن است یک پدیده حرفه‌ای باشد و تعدادی از افراد به صورت سازمان یافته به این کار دست بزنند، با یک پدیده‌ی اجتماعی از جمله "فقر" هم در ارتباط است، می‌افزاید: فقر خروجی‌هایی دارد که بزهکاری، طلاق، اعتیاد و همچنین تکدی‌گری از جمله آن است.

وی با اشاره به اینکه تکدی‌گری به دلیل وجود زمینه و منشا ایدئولوژیکی و ایمانی و از سویی اجتماعی در شهر تبریز نمود و بروز ندارد، می‌افزاید: زمینه اعتقادی این پدیده بر این مبناست که یاد گرفته‌ایم فقر باعث نمی‌شود که انسان از کنترل خارج شود و به مسیرهای غیررسمی از جمله تکدی‌گری وارد شود، بلکه با صبر، تدبیر، انفاق و قناعت در مقابل آن می‌توان ایستاد.

نیرومند با اشاره به این‌که یکی از مشخصه‌های مردم استان و تبریز همین قناعت و تاب آوری اقتصادی است، بیان می‌کند: انفاق نیز در تبریز جریان دارد و تعدد خیریه‌های شهر نیز گواهی بر این ادعاست، بنابراین نیاز فرد در صف اول از طریق اجتماع کنترل می‌شود.

وی باتاکید بر این‌که تامین نیاز زیستی بسیار ضروری بوده و عدم تامین آن برای فرد بسیار سخت است، اشاره می‌کند: اگر فردی نتواند نیاز زیستی خود را تامین کند، به هر دری ممکن است بزند، اما در تبریز، در سطح اول از طریق انفاق، قناعت و تاب آوری نیاز فرد کنترل شده و به نقطه تکدی‌گری نمی‌رسد.

وی در مورد ادعای مطرح شده توسط یکی از مسئولان شهری پایتخت در مورد "مهاجرت گداهای تبریز به تهران" نیز گفت: باید تحلیل شود که این اظهارنظر پشتوانه علمی و آماری دارد یا خیر. آیا این اظهارنظر پژوهش‌شده است؟ اما اگر اظهارنظری بدون پشتوانه پژوهشی و آماری است، قابل پیگیری بوده و باید از چنین اظهارنظرهای ناشیانه‌ای به ویژه در نهادهای رسمی پرهیز کنند، چرا که می‌تواند موجب تنش‌های اجتماعی شود.

این جامعه شناس در ادامه تاکید می‌کند: بعید به نظر می‌رسد که در چنین ساختار اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و شهری که اشتراک انفاق در آن جریان داشته و باعث کنترل تکدی گری در شهر تبریز شده است، افراد برای تکدی گری به تهران مهاجرت کنند.

تبریز بدون گدا، به افتخار کشورمان تبدیل شده است

استاندار آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد "بدون گدا بودن تبریز" اظهار می‌کند: تبریز، به عنوان شهر بدون گدا، به افتخار کشورمان تبدیل شده و این به نقش انجمن‌های خیریه و انسان‌های نیک در منطقه ما بازمی‌گردد که الگوسازی کرده‌اند.

محمدرضا پورمحمدی ادامه می‌دهد: کارهایی در تبریز و آذربایجان شرقی انجام شده که ماندگار هستند، به عنوان مثال جمع آوری متکدیان در این شهر سابقه‌ای 70 ساله دارد؛ همچنین ایجاد مرکز ماده 16در زمان استاندار اسبق آذربایجان شرقی سبب جمع آوری معتادان متجاهر شد. به همت مدیران نیک اندیش استان نیز تبریز به پاک‌ترین شهر کشور تبدیل شده است.

او در خاتمه اشاره می‌کند: توجهات ریاست جمهوری نشان می‌دهد که ما در این زمینه‌ها با موفقیت عمل کرده‌ایم و حتما باید در سایر شهرها نیز از این روش‌ها و تدابیر استفاده شود.

وجود خیریه‌هایی با سابقه ۷۰ ساله در تبریز

شهردار کلانشهر تبریز نیز با اشاره به اینکه چندین سال است که از تبریز به عنوان شهر تمیز، شهر بدون گدا و شهر بدون معتاد متجاهر یاد می‌شود، به ایسنا می‌گوید: اینکه تبریز شهر بدون گدا است، ریشه در فرهنگ مردم و وجود خیریه‌هایی با سابقه ۷۰ ساله در این شهر دارد.

ایرج شهین باهر به نگاه همدلانه مردم تبریز نسبت به هم نوعانشان و نمود آن در بحران کرونا اشاره کرده و بیان می‌کند: رزمایش مومنانه‌ای که به دستور مقام معظم رهبری آغاز شد نمونه بارزی از کمک همدلانه مردم تبریز بود که به بهترین شکل و با همراهی مردم در تبریز اجرا و بیش از ۱۰۰ هزار بسته بین نیازمندان توزیع شد.

او برنامه‌ریزی‌های شهرداری تبریز و اقدامات استانداری آذربایحان شرقی را در جلوگیری از تکدی‌گری در تبریز موثر عنوان کرده و می‌گوید: شناسایی این افراد و در نظر گرفتن شلترهایی برای افرادی که جایی برای ماندن ندارند و همچنین نگاه و فرهنگ مردم تبریز، سبب شده است تا از این شهر به عنوان شهر بدون متکدی یاد شود.

شهردار کلانشهر تبریز با تشریح عوامل موثر در تخصیص یافتن عنوان "شهر بدون معتاد متجاهر" به تبریز می‌گوید: حدود پنج سال است که مرکز ماده ۱۶ فعالیت‌های جدی را در زمینه جمع آوری معتادان و ترک دادن آن‌ها انجام داده است.

او می‌افزاید: شهرداری نیز هزینه نگه‌داری و تامین ارزاق معتادان که در خیابان مشاهده شده و یا با اطلاع خانواده‌هایشان به این مرکز آورده شوند، تامین می‌کند که البته موفقیت در این امر مرهون تلاش‌های جمعی اعم از استانداری، بهزیستی، دانشگاه علوم پزشکی و دیگر دستگاه‌ها است.

او می‌گوید: علاوه بر ایجاد فضایی برای نگهداری از معتادان و فراهم کردن امکان ترک اعتیاد برای آن‌ها، اقدام به ایجاد فضای کسب و کار و بیش از ۱۰ عنوان شغل مانند قالیبافی، نجاری، آهنگری، نقاشی و خراطی شده است. به گفته شهین باهر، قسمت عمده تولیدات بهبود یافتگان از اعتیاد توسط شهرداری تبریز خریداری و در مبلمان شهری استفاده می‌شود.

شهین‌باهر با مقایسه کلانشهر تبریز با دیگر شهرهای ثروتمند دنیا خاطرنشان می‌کند: در بسیاری از شهرهای ثروتمند، معتادان کارتون خواب را می‌بینیم، اما خوشبختانه در نتیجه تعامل بین دستگاهی چنین آسیبی در تبریز وجود ندارد.

او می‌گوید: اظهارات ریاست جمهوری نیز در خصوص تبریز و الگو گرفتن از این شهر کاملا به حق بوده و معتقد هستم تبریز همیشه در سه حوزه نبود متکدی، نبود معتاد متجاهر و پاکیزگی شهری حرفی برای گفتن داشته است که مردم در این میان، بیشترین نقش را ایفا کرده‌اند.

او در بخش پایانی سخنانش، متذکر می‌شود: نتایج نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که تبریز در طول سالیان گذشته به عنوان مطلوب‌ترین و زیباترین شهر کشور شناخته شده است و تلاش می‌کنیم که در سایر حوزه‌ها نیز به همین جایگاه برسیم.