کرونا چگونه موفق شد مسیر سینما را برای همیشه تغییر دهد؟
در روزهای پایانی سال ۲۰۱۹ بود که اخبار شیوع ویروس کرونا در شهر ووهان در چین منتشر شد. در ابتدا، به نظر می‌رسید این ویروس با رعایت نکات بهداشتی و قرنطینه در کشور چین مدیریت می‌شود. اما حالا بسیاری از کشورهای جهان درگیر این ویروس کشنده هستند. براساس آمارهای رسمی، تا امروز بیش از ۱۰ میلیون نفر در سراسر جهان به این ویروس مبتلا شده‌اند و بیشتر از ۵۰۰هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند. بنابراین طبیعی است که عوارض این ویروس، تاثیر شگرفی روی صنایع مختلف دنیا داشته باشد. فیلم‌های سینمایی و البته سریال‌های تلویزیون، از مهم‌ترین کسب و کارهای جهانی هستند که تحت تاثیر ویروس کرونا قرار گرفته‌اند.
در بازار سینما هم همه چیز از چین آغاز شد. شیوع کرونا، تقریبا همه‌ی سینماها و پارک‌های سینمایی این کشور را در ماه ژانویه تعطیل کرد. تعدادی از استودیوهای سینمایی چین هم تا اطلاع ثانوی تعطیل هستند. در کره جنوبی، درآمد سینماها با شیوع کرونا کاهش شدیدی را تجربه کرد. گروه BTS که یکی از مشهورترین گروه‌های موسیقی جهان است، برنامه‌ی کنسرت‌های خود در سئول را تعطیل کرد و اعضای این گروه از هواداران خود خواستند از حضور در رویدادهای تبلیغاتی کی‌پاپ (موسیقی پاپ کره جنوبی) امتناع کنند.
هالیوود اما بیشترین تاثیر را از ویروس کرونا گرفت. در سال‌های اخیر، چین به عنوان یکی از درحال‌رشدترین بازارهای سینمایی جهان سود بسیاری را برای استودیوهای هالیوودی به ارمغان آورده و امسال هم امید بسیاری از استودیوهای آمریکایی به چین بود. اما شیوع کرونا در این کشور می‌تواند همه معادلات را تغییر دهد. باتوجه به اینکه به نظر می‌رسد سینماهای چین حداقل تا کشف واکشن کرونا تعطیلی گسترده را تجربه کنند، ضرری چند میلیارد دلاری در انتظار سینما است. بسیاری از سینماگران چینی هم از حضور در جشنواره برلین محروم شدند. چراکه دولت آلمان به منظور پیشگیری از شیوع احتمالی کرونا در این کشور و البته جشنواره برلین، ویزای آن‌ها را صادر نکرد. با تایید رسانه‌های چینی، تولیدات همه فیلم‌ها و سریال‌های این کشور تعطیل اعلام شد.
فیلم لایو-اکشن «مولان» که در حقیقت بازسازی یک انیمیشن قدیمی بود، مشخص نیست چه زمانی در چین اکران می‌شود. شخصیت اصلی این فیلم یک دختر چینی است و ارتباط آن با فرهنگ چین، اصلی‌ترین دلیل ساخت این فیلم توسط استودیوی دیزنی بود. اکران فیلم جدید جیمز باند با نام «زمانی برای مردن نیست» در تاریخ مشخص‌شده هم لغو شد و تورهای تبلیغاتی و مطبوعاتی این فیلم هم هرگز برگزار نمی‌شود. استودیوی مترو گلدن مایر امیدوار است این فیلم را پیش از پایان سال ۲۰۲۰ اکران کند.
استودیوهای هالیوودی می‌دانند که ویروس کرونا برای مدتی طولانی سینماهای چین را تعطیل نگه می‌دارد. بنابراین آن‌ها آمادگی آن را دارند تا چندین میلیارد دلار درآمدی که هر ساله از چین به دست می‌آید را فراموش کنند. اما شیوع این ویروس در کشورهای دیگر هم توانست آمار مالی استودیوها را بیشتر از قبل تحت تاثیر قرار دهد و متاسفانه این پایان ماجرا نبود. اگرچه ویروس کرونا عوارض بسیاری برای صنعت سینما داشت، اما نگاه تازه‌ای به استودیوهای سینمایی و بازار هنر هفتم بخشید. اما یک سوال بسیار مهم وجود دارد؛ چگونه ویروس کرونا موفق شد مسیر سینما را برای همیشه تغییر دهد؟ در ادامه نگاهی می‌اندازیم به همه تغییراتی که این ویروس مرگ‌بار به صنعت هنر هفتم بخشید و سیاست‌های تازه‌ای را آغاز کرد.
تغییر نحوه برگزاری رویدادهای حوزه سرگرمی و سینما
هواداران سینما در سراسر دنیا هر ساله برای حضور در رویدادها و نمایشگاه‌های جذاب آماده می‌شوند. رویدادهایی مانند «سینماکان» و «کامیک‌کان» هر سال میزان خیل عظیمی از عاشقان دنیای سینما و کمیک بوک بودند اما در سال ۲۰۲۰ شرایط تغییر کرد. در ابتدا شرکت‌های چینی که قرار بود در این رویدادها حضور داشته باشند غیبت خود را اعلام کردند اما در ادامه مدیران این رویدادها هم تصمیم گرفتند به منظور جلوگیری از شیوع کرونا، برگزاری آن‌ها را لغو کنند. شایعاتی پیرامون برگزاری آنلاین این رویدادها به گوش می‌رسید اما مسئولان رویداد «سینماکان» اعلام کردند بهتر است این رویداد در سال جاری برگزار نشود.
بنابراین تنها امید هواداران سینما و دنیای سرگرمی به رویداد «کامیک‌کان» بود. رویدادی که از سال ۱۹۷۰ تا سال گذشته، هر سال در سن دیه‌گو در ایالت کالیفرنیا برگزار می‌شد و نه تنها هزاران عاشق سینما و کتاب‌های کمیک بوک را گرد یکدیگر جمع می‌کرد بلکه فرصتی بی‌نظیر برای استودیوهای سینمایی و ناشران شناخته‌شده بود تا آثار جدید و موردانتظار خود را معرفی کنند. مسئولان این رویداد در ابتدا اعلام کردند امیدوار هستند تا شرایط برگزاری حضوری این رویداد فراهم شود. اما با وخامت بیشتر وضعیت گسترش ویروس کرونا در ایالات متحده، مدیران رویداد «کامیک‌کان» اعلام کردند این رویداد در سال ۲۰۲۰ به صورت مجازی برگزار می‌شود.
بنابراین ویروس کرونا باعث شد بسیاری از رویدادهای حوزه سرگرمی و سینما حداقل در سال ۲۰۲۰ به صورت مجازی پیگیری شوند. روشی که قطعا هزینه کم‌تری برای صاحبان آن‌ها دارد و می‌تواند بازیدکنندگان بیشتری به همراه داشته باشد. شاید در دوران پساکرونا، شاهد برگزاری آنلاین و مجازی بسیاری از رویدادهای سرگرمی باشیم. به نظر می‌رسد رویدادهایی که برگزاری حضوری آن‌ها صرفه اقتصادی زیادی برای مسئولان آن‌ها ندارد، شانس بیشتری برای مجازی‌شدن داشته باشند. از سوی دیگر، برگزاری آنلاین بخشی از هر رویداد می‌تواند به شکل‌گیری سیاست‌های جدید در بازاریابی دیجیتال شرکت‌های بزرگ کمک کند. همان‌گونه که شرکت سونی پلی استیشن ۵ را به صورت آنلاین رونمایی کرد و شرکت اپل با یک رویداد مجازی از انتشار نسخه ۱۴ سیستم عامل‌های خود خبر داد.
افزایش شرایط دورکاری
هالیوودی‌ها از شیوع ویروس کرونا در میان کارمندان و عوامل خود بسیار نگران بودند. آن‌ها تلاش کردند از سلامت نیروی انسانی خود اطمینان حاصل کنند و آن‌ها را از کشورهای درگیر با ویروس خارج کنند. بنابراین شرایط دورکاری را توسعه دادند اما بخش مهمی از دغدغه‌ی استودیوهای هالیوودی به وضعیت اکران، تبلیغات و مدیریت فیلم‌هایی محدود شده بود که قرار بود در آینده نزدیک اکران شوند. براساس پیش‌بینی‌ها، گسترش ویروس کرونا ضرری حدود ۲۰ میلیارد دلار (معادل ۱۶.۳ میلیارد پوند) به صنعت سینما وارد می‌کند. در ابتدا به نظر می‌رسید تعطیلی سالن‌های سینما و استودیوهای سینمایی در بهترین حالت ۵ میلیارد دلار (معادل ۴.۱ میلیارد پوند) و در بدترین حالت ۷ میلیارد دلار(معادل ۵.۷ میلیارد پوند) ضرر به بار می‌آورد اما جهانی‌شدن کرونا، شرایط را وخیم‌تر کرد.
البته ضررهای هنگفت استودیوهای سینمایی چندان هم غیرقابل پیش‌بینی نبود. ایتالیا به عنوان یکی از محبوب‌ترین کشورها برای فیلم‌برداری فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی به شکل کامل قرنطینه شده بود. تنها در چین، بیش از ۷۰هزار سالن سینما تعطیل شدند. شاید جالب باشد بدانید که چین پس از ایالات متحده آمریکا، بزرگترین بازار سرگرمی و سینما در جهان لقب می‌گیرد. برای آن‌که متوجه شوید کرونا چگونه بازار سینما در چین را نابود کرده باید به جزییات درآمد گیشه‌ها از تماشاگران سال نوی چینی توجه کنید. جشنواره سینمایی سال نوی چینی هر ساله در ماه‌های ژانویه و فوریه میلادی برگزار می‌شود. سالن‌های سینما در چین از ۲۴ ژانویه تا ۱۲ فوریه ۲۰۲۰ تنها ۳.۹ میلیون دلار درآمد کسب کردند. در حالی که آمارهای رسمی نشان می‌دهد چینی‌ها در مدت زمان کوتاه‌تر سال گذشته یعنی از ۵ تا ۲۴ فوریه ۲۰۱۹ بیشتر از ۱.۵ میلیارد دلار برای تماشای فیلم‌های سینمایی هزینه کرده بودند.
استقبال از سرویس‌های استریم و ورشکستگی سالن‌های سینما
اگر ویروس کرونا چند سال پیش شیوع پیدا می‌کرد، احتمالا بحران‌های اقتصادی آن برای سینما تاثیرات ویران‌کننده‌ای داشت. اما در دوران سرویس‌های استریم، شرایط قابل کنترل به نظر می‌رسد. استودیوهای سینمایی که شرایط را برای اکران فیلم‌هایشان غیرممکن می‌دانستند، تصمیم گرفتند بسیاری از عناوین خود را برای انتشار در سرویس‌های استریم آماده کنند. سرویس‌های استریم یا VODها همان سرویس‌های پخش آنلاین فیلم و سریال هستند که آزادی عمل بیشتری به مخاطبان خود می‌دهند. بنابراین در دوران کرونا که بیشتر مردم به قرنطینه خانگی دعوت می‌شدند، سرویس‌های استریم موفق شدند میلیون‌ها کاربر جدید جذب کنند.
بنابراین سرویس‌های استریمی مانند نتفلیکس و دیزنی پلاس میزبان فیلم‌های سینمایی جدیدی شدند که قرار بود در سالن‌های سینما اکران شوند. برای مثال، استودیوی یونیورسال انیمیشن «ترول‌ها: تور جهانی» را به عنوان یکی از مهم‌ترین انیمیشن‌های بهاری به صورت آنلاین اکران کرد و موفقیت آن باعث شد در مدتی بسیار کوتاه، بیشتر از ۱۰۰ میلیون دلار به حساب یونیورسال واریز شود. استقبال تماشاگران آنلاین از انیمیشن جدید یونیورسال این استودیو را قانع کرد تا با انتشار یک بیانیه رسمی به هواداران آثار خود اعلام کند از این پس عناوین بیشتری را به صورت آنلاین منتشر می‌کند. بیانیه‌ای که سالن‌های سینمایی واکنش تندی به آن داشتند.
شرکت سالن‌های سینمایی AMC به عنوان یکی از بزرگترین مجموعه‌های سالن‌های سینما در سراسر دنیا با انتشار یک بیانیه رسمی اعلام کرد پس از پایان بحران کرونا و بازگشایی دوباره سالن‌های سینما، از اکران عناوین استودیوی یونیورسال امتناع می‌کند. ظاهرا علاقه این استودیو به انتشار مجازی فیلم‌ها اصلا به مذاق صاحبان سالن‌هایAMC خوش نیامده بود. بسیاری از گردانندگان سالن‌های سینمایی در سراسر جهان، پس از شیوع ویروس کرونا وضعیت مالی مساعدی ندارند و در آستانه ورشکستگی هستند. با این حال موفقیت انیمیشن «ترول‌ها: تور جهانی» تنها بخشی از قدرت‌یابی سرویس‌های استریم است.
سرویس استریم نتفلیکس به عنوان شناخته‌شده‌ترین مجموعه در دنیای سرویس‌های آنلاین با افزایش باورنکردنی کاربران و مخاطبان خود موفق شد با عبور از مجموعه عظیم دیزنی به باارزش‌ترین شرکت فعال در حوزه سینما و تلویزیون تبدیل شود. در ایران هم سرویس‌هایی مانند نماوا و فیلیمو کاربران بیشتری جذب کردند. بنابراین به نظر می‌رسد در دوران پساکرونا، سرویس‌های استریم سهم بیشتری از دنیای سینما داشته باشند و تنها محلی برای انتشار فیلم‌های نه‌چندان مهم نباشند.
آغاز دوباره پروژه‌های سینمایی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی
شاید استودیوهای سینمایی بتوانند کارمندان خود را به دورکاری دعوت کنند و سرویس‌های استریم به جذب مخاطب ادامه دهند اما ازسرگیری فعالیت‌های سینمایی اتفاقی نیست که با قرنطینه خانگی ممکن باشد. بنابراین چند ماه پس از آن که شرایط شیوع کرونا در کشورهایی مانند نیوزیلند به وضعیت کاملا قابل کنترل درآمد، استودیوهای سینمایی برای آغاز دوباره پروژه‌های سینمایی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی آماده شدند.
نیوزیلند مدتی پیش اعلام کرد فیلم‌برداری دوباره مجموعه فیلم‌های «آواتار» به کارگردانی جیمز کامرون در این کشور آغاز شده اما نیوزیلند تنها کشوری نیست که شرایط را برای فعالیت دوباره فراهم کرده است. ایالت کالیفرنیا به عنوان یکی از کلیدی‌ترین ایالت‌های آمریکا در حوزه سینما و محل قرارگیری بسیاری از استودیوهای سینمایی در منطقه هالیوود اعلام کرده فیلم‌برداری دوباره فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی ممکن است.
گاوین نیوسام، فرماندار ایالت کالیفرنیا، مدتی پیش اعلام کرد استودیوهای سینمایی در این ایالت می‌توانند فعالیت جدی خود را از تاریخ ۲۳ خرداد آغاز کنند. اما این آغاز دوباره باید با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری باشد. بنابراین عوامل هر پروژه باید با لباس‌های مجهز در استودیو حضور پیدا کنند و هر روز شرایط بهداشتی و سلامت آن‌ها ارزیابی می‌شود.
به نظر می‌رسد ویروس کرونا مسیر سینما را برای همیشه تغییر داده و اهالی هنر هفتم با سبک و سیاق تازه‌ای مواجه شدند. احتمالا در دوران پساکرونا، رویدادهای بیشتری به صورت آنلاین برگزار می‌شوند و فیلم‌ها و سریال‌های بیشتری در سرویس‌های استریم حضور پیدا می‌کنند. ضمن این که حالا استودیوهای سینمایی درک کرده‌اند حضور دائمی بسیاری از نیروهای انسانی آن‌ها لازم نیست و دورکاری می‌تواند هزینه‌های آن‌ها را کاهش دهد.
