سرنوشت تلخ انتشارات ۷۰ ساله دارالفکر/ کتاب‌های قاچاق کجا چاپ می‌شوند؟
تعطیلی کتابفروشی‌ها خبری است که هر از چندگاهی تکرار می‌شود؛ این‌بار یک کتابفروشی در قم که سابقه طولانی در فعالیت فروش، چاپ و نشر دارد، عطای این کار را به لقایش بخشید و کتابفروشی و چاپخانه‌اش را تعطیل کرد.
کتابفروشی دارالفکر با سابقه ۷۰ ساله چاپ و نشر، در شرایطی این تصمیم را گرفته که مدیر این انتشارات، کتابسازی و بی‌توجهی مسئولان ذیربط را دلیل اصلی این تصمیم اعلام می‌کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعبدالحمید مولانا، موسس انتشارات دارالفکر و از روحانیان مبارز در دوران نهضت ملی شدن نفت، از مدافعان آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی بود. با آغاز نهضت امام خمینی(ره) در مبارزه علیه رژیم شاه همواره حضوری مستمر داشت، بارها احضار، زندان، بازجویی و تبعید را تحمل و تا فروپاشی رژیم از پای ننشست.
او در شمار روحانیون ممنوع‌المنبر نیز بود. در کنار تحصیل و تدریس، فعالیت فرهنگی، نشر و پخش کتاب را آغاز و بیش از ۲۰ سال آثاری در قلمرو فرهنگ و سیاست چاپ و نشر کرد. نشر برخی از آثار فقهی و سیاسی امام راحل از جمله آنهاست. مولانا در سال ۱۳۷۵ پس از اندک زمانی کسالت در هشتم آبان فوت کرد.
سیدمهدی مولانا این روزها مدیریت انتشارات و کتابفروشی دارالفکر را برعهده دارد؛ او درباره چرایی تعطیلی کتابفروشی و چاپخانه‌ای با این سابقه طولانی گفت: سابقه انتشارات دارالفکر نزدیک به ۷۰ سال است و بیش از یک هزار و ۲۰۰ عنوان کتاب چاپ کردیم. نخستین کتاب‌های حضرت امام (ره) پیش از انقلاب را مرحوم پدرم منتشر می‌کرد. نخستین کتاب‌های مرحوم مهندس بازرگان را چاپ کردیم. نخستین کتاب آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، سرگذشت فلسطین، آثار آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله سبحانی، آیت‌الله امینی، ترجمه و تفسیر المیزان اثر علامه طباطبایی را ما چاپ کردیم. به نظرم نابود شدن انتشارات دارالفکر ضربه‌ای به تاریخ مکتوب انقلاب بود.
ضربه کپی‌کاری بر دارالفکر
مولانا از ۱۵ سالگی مشغول فعالیت در کتابفروشی و انتشارات دارالفکر شده است و بعد از گذشت ۴۵ سال، تصمیم به تعطیلی چاپخانه و کتابفروشی برایش آسان نبود اما دلایل محکمی برای این کار دارد. او توضیح داد: واقعا خسته شدیم، از نظر مالی می‌توانیم زندگی را اداره کنیم اما برای کتابی مانند «لمعه دمشقیه» چند سال زحمت کشیدیم و هزینه کردیم؛ توانستیم در چهار جلد منتشر کنیم اما یک مرکز آموزش دینی در قم این کتاب را در پنج جلد چاپ کرد. امکانات و بودجه‌ای که آنها دارند، ما نداریم.
به گفته این ناشر، این مرکز دینی پس از انتشار کتاب‌های دارالفکر، آن آثار را با کمی تغییرات منتشر کرده و آنها را با ۵۰ درصد تخفیف به شهرستان‌ها می‌فروشد.
او گفت: درباره این موضوع با مسئولان حوزه علمیه قم و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صحبت کردم؛ البته می‌دانم که ربطی به وزارتخانه ندارد اما مسئولان آن می‌توانند به این روند نظارت داشته باشند؛ زیرا کتابفروشان شهرستانی در خطرند، حتی کتابفروشی در بناب بعد ۴۰ سال فعالیت در نجاری کار می‌کند. بسیاری از کتابفروشی‌های مذهبی شهرستان‌ها تغییر شغل داده‌اند و از بین رفته‌اند.
کتاب‌های قاچاق کجا چاپ می‌شوند؟
قانون حمایت از مولفان، مصنفان و هنرمندان از سال ۱۳۴۸ در ایران اجرایی شده است، اما گویا این قانون نتوانسته جلوی سوءاستفاده از کتاب‌های انتشارات دارالفکر را بگیرد.
مولانا در این‌باره توضیح داد: اصل کتاب را بر می‌دارند، با چند تغییر در آن، کتابسازی می‌کنند و نمی‌توان از این قانون استفاده کرد. من جزء گروه صیانت از حقوق ناشران، مولفان و مترجمان در اتحادیه ناشران و کتابفروشان هستم. متاسفانه برخی از کتاب‌های قاچاق در قم چاپ می‌شود.
بعد از انتشار خبر تعطیلی کتابفروشی و چاپخانه دارالفکر بسیاری از نویسندگان، مترجمان و ناشران با مولانا تماس گرفتند و با او ابراز همدردی کردند، اما او از یک مساله متاسف است و درباره آن گفت: چند ناشر بزرگ به من زنگ زدند و گفتند وقتی خبر را شنیدند فقط خواستند که بنشینند و گریه کنند، اما یک نفر از مسئولان از ما نپرسید که درد ما چیست؟ متوجه‌ام که در شرایط کنونی کشور به دلیل مشکلات اقتصادی امکان حمایت مالی وجود ندارد، ما هم دنبال جذب حمایت مالی نیستیم، اما انتظار داشتیم با سابقه‌ای که پدرم و من با بسیاری از مسئولان داشتیم، تماسی برای همدردی برقرار می‌شد.
مساله کتابسازی بسیاری از ناشران را درگیر کرده است. برخی افراد سودجو بعد از چاپ کتاب، به‌سادگی با تغییراتی جزئی در آن، اقدام به کتابسازی می‌کنند و بدون زحمت و هزینه، در سود آن کتاب شریک می‌شوند.
قانون حمایت از مولفان، مصنفان و هنرمندان تا به حال نتوانسته مانع این روند شود و لایحه مالکیت فکری در انتظار تصویب مجلس شورای اسلامی است و تا زمانی که نمایندگانی اقدامی نکنند، مشخص نیست چه تعداد ناشر باید نابود شوند.
