۴ روایت از یک نشست نامتعارف؛ در جلسه با دانشجویان بازداشتی چه گذشت؟

نام علی یونسی و امیرحسین مرادی تا پیش از سال ۹۹، تنها با مدال‌های المپیاد، رتبه‌های برتر آزمون‌های علمی و البته «دانشگاه شریف» اولین دانشگاه ایران در تراز بین‌المللی، گره خورده‌ بود. نامی که هم آنها و احتمالا خانواده‌های‌شان تصور می‌کردند قرار است در همین عرصه‌ها بیش از پیش بدرخشد. فروردین امسال اما همه‌ چیز شکل دیگری رقم خورد و سرنوشت این دو جوان دهه هفتادی را تغییر داد. جمعه، ۲۲ فروردین ‌ماه آن‌طور که نزدیکان علی یونسی روایت کرده‌اند، همراه با ۱۲ مامور در حالی که شرایط مناسبی نداشته است به خانه بازگشت. پس از بازرسی خانه و ضبط کامپیوتر‌ها و موبایل‌ها بازداشت شد.

شب ۲۲ فروردین ‌ماه آخرین‌ باری بود که علی یونسی به خانه مراجعت کرد و خانواده‌اش او را دیده‌اند. همزمان با او امیرحسین مرادی دیگر دانشجوی دانشگاه شریف نیز بازداشت شد. غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی دستگاه قضا اولین‌بار شانزدهم اردیبهشت در نشست خبری، اتهام امیرحسین مرادی دانشجوی فیزیک و علی یونسی دانشجوی کامپیوتر را «ارتباط با گروه مجاهدین خلق» عنوان کرد و مدعی شد که این دو، «به‌دنبال اقدامات خرابکارانه بوده‌اند و اقدامات ایذایی هم انجام داده‌اند که جدی نبوده» و از «اقلام انفجاری در خرابکاری‌ها استفاده شده‌» که در جریان «بازرسی منازل این افراد» کشف شده است. ۹۳ روز پس از این بازداشت، درحالی که این دو جوان تنها به وکیل تسخیری دسترسی داشتند و در شرایطی که تمام سه ماه گذشته اجازه دیدار با خانواده‌های خود را نیافته‌اند، دستگاه قضا پس از نامه‌نگاری‌های دانشگاه شریف، نشستی با حضور نماینده چهار تشکل‌ دانشجویی، فاطمی‌زاده معاون دانشجویی، بهمن‌آبادی استاد دانشکده فیزیک و مسوول بسیج اساتید دانشگاه شریف و جهانگیر استاد دانشکده کامپیوتر و نماینده‌ای از بنیاد ملی نخبگان ترتیب داد و در اقدامی عجیب این دو متهم را از ساعت ۱۱:۳۰ تا ۱۴ در شرایط این نشست عمومی قرار داد.

خانواده علی یونسی در فضای مجازی نسبت به این اقدام اعتراض کردند. خواهر او در توییتر خود آوردن این دو نفر را به چنین نشستی آن هم در شرایطی که وضعیت روحی مساعد و وکیل ندارند و مدت‌هاست خانواده خود را ندیده‌اند، بی‌عدالتی توصیف کرده و برادر علی یونسی نیز در حساب کاربری‌اش در توییتر مدعی شده که اساتید و دانشجویان حاضر در این نشست به «نهادهای امنیتی» وابسته بوده‌اند. دست‌کم چهار روایت رسمی از سوی چهار تشکلی که در این جلسه حضور داشته‌اند تا روز جمعه منتشر شده که در همه آنها اضطراب و دلهره این دو جوان، آن‌هم با چنین اتهامات سنگینی مشهود است. اضطراب و دلهره‌ای که اما قرار گرفتن در چنین موقعیتی نیز بر آن دامن زده است.

روایت اول، بیم و امید

انجمن اسلامی دانشجویان مستقل که برخلاف صفت «مستقل» در عنوانش، گرایش جریانی و جناحی به «راست» دارد و تنها از دانشجویان تحکیم وحدت دوره اصلاحات اعلام برائت کرده‌اند، یکی از تشکل‌هایی است که نماینده آنها در نشست روز دوشنبه حضور داشته است.به گزارش انصاف‌نیوز آن‌طور که این تشکل روایت کرده معاونت فرهنگی تماس می‌گیرد و نماینده این تشکیلات دانشجویی را برای جلسه‌ای با حضور دادستان عمومی و انقلاب تهران به کاخ دادگستری دعوت می‌کند. به‌ گفته آنها «امین ‌ناصری معاون امنیتی دادستان، جعفری بازپرس پرونده و یک کارشناس امنیتی» در این نشست حضور داشته‌اند و اندکی هم با دیدن هم‌کلاسی‌های سابق در این نشست با زیر چشم‌هایی گود رفته شوکه می‌شوند. «حق انتخاب وکیل، اجازه ملاقات با خانواده‌ها و حداکثر بخشش و رافت اسلامی» خواسته‌هایی است که ازسوی یکی از اساتید به نمایندگی از هیات‌‍رییسه دانشگاه مطرح می‌شود. گویا به حاضران فیلم‌هایی از انفجار بمب‌های دست‌ساز نشان داده شده که «دو نفر با صورتِ پوشیده می‌آیند وسطِ قاب» قرار دارند و مقامات قضایی مدعی شده‌اند که این دو نفر همان یونسی و مرادی هستند، اتهامی که انجمن اسلامی دانشجویان مستقل نوشته، یونسی بخشی از آن را پذیرفته است. اگرچه راوی تاکید دارد که یکی، دو دانشجو از معاون امنیتی دادستان خواسته‌اند از «بچه‌ها» در این جلسه سوال و جواب نکند اما به توصیف همین راوی، آنها «استرس دارند و انگار با جمع راحت نیستند.» با این حال سوال و جواب با آنها ادامه پیدا کرده و آن‌طور که گفته شده آنها روایتی از بازداشت‌شان را درحالی که برای بمب‌گذاری رفته ‌بودند، شرح داده‌اند. راوی از این سوال و جواب‌ها با عنوان «گپ و گفت» یاد کرده، گپ و گفتی که بغض راهی گلوی متهمان کرده‌ و آنها را به گفتن «پشیمانیم، ببخشید» سوق داده است. راوی یا نماینده این تشکیلات در پایان روایتش از «امید» گفته است؛ امیدی که «امید کوکبی» را به یادش آورده که با مدرک دکترای فیزیک اتمی از دانشگاهی در امریکا، پس از حضور در ایران به اتهام همکاری با دولت متخاصم بازداشت و زندانی اما پس از مدتی آزاد شد و حالا کسب و کاری در گنبدکاووس دارد.

روایت دوم؛ مطالبه

دومین روایت متعلق به جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه شریف است که به نظر کمی مطالبه‌محورتر از روایت پیشین است. آن‌طور که انصاف‌نیوز گزارش داده، راوی این روایت برگزارکننده این نشست را وزارت اطلاعات عنوان کرده‌ و نوشته که برای همه ما سوال بود آیا «قرار است قوه‌ قضاییه یک نمایش رسانه‌ای برگزار کند.» راوی عضو این تشکیلات دانشجویی نیز از سوال و جواب‌های رد و بدل شده دانشجویان و مسوولان نوشته‌ و البته پاسخ‌هایی که گرفته است مثل اینکه چون ترس از استفاده از سیانور وجود داشته با ضرب و شتم بازداشت شده‌اند یا براساس تبصره ماده ۴۸ قانون دادرسی باید از فهرست مورد تایید دستگاه قضا وکیل انتخاب کنند. روایت این گروه از روند طی شده در جلسه نیز مشابه با سایر روایت‌هاست و البته شرح اضطرابی که در کلام و چشم‌های هم‌کلاسی‌های سابق‌شان دیده‌اند. در این روایت همچنین از «شک» علی و امیرحسین برای ادامه صحبت، آن‌هم بدون حضور وکیل بیشتر می‌شود و حتی راوی تاکید دارد علی تمایلی نداشته تا زمانی که «پرونده زیر دست وزارت اطلاعات است»، صحبت کند اما بعدا راضی می‌شود. نماینده جامعه اسلامی در ادامه به پرسشی که در این جمع مطرح کرده، پرداخته و آن اینکه «آیا انفرادی برای ۶۰ روز مصداق شکنجه نیست؟» پاسخ این پرسش هم کوتاه است. نماینده قوه قضاییه گفته که علی و امیرحسین در ۳۰ روز اول هیچ اطلاعاتی نداده‌اند. امیرحسین ۴۰ روز و علی ۲۰ روز در یک اتاق بدون پنجره دو در یک و نیم بوده‌اند. به گفته راوی مطالبه جدی برای این دو نفر که هنوز اتهامات‌شان در دادگاه ثابت نشده، حق انتخاب وکیل است. آنها وکیل تسخیری (به انتخاب قوه قضاییه) دارند، در حالی که باید وکیل تعیینی (از میان لیست وکلای مورد تایید قوه قضاییه و مبتنی بر تبصره ماده ۴۸) انتخاب کنند. بخش عجیب ماجرا، پرسش بازپرس در این نشست است که بی‌شباهت به دادگاه نیست. بازپرس از علی و امیرحسین می‌خواهد که بگویند چگونه جذب این گروهک شده‌اند.

روایت سوم؛ اضطراب و بازهم اضطراب

«خواسته‌ام این است که پرونده زودتر به دادگاه برود و می‌خواهم وکیل داشته باشم.» این بخشی از درخواست علی یونسی است که بنا به گزارش انصاف‌نیوز در روایت بسیج دانشجویی دانشگاه شریف به چشم می‌خورد. نماینده قوه قضاییه در همین نشست گفته آنها قبول نکرده‌اند از میان وکلای تعیینی قوه، کسی را انتخاب کنند، به همین دلیل وکیل تسخیری دارند. آنچه در این روایت هم به چشم می‌خورد، «اضطرابی» است که در چشم‌ها و صدای هر دو موج می‌زند. صدای مضطربی که گفته «حاضر نیست با ۲۰:۳۰ مصاحبه کند» و تاکید کرده که «من و خانواده‌ام در این مدت به عناوین مختلف تحت فشار بودیم و احساس من از برگزاری این جلسه این است که شروع یک بازی جدیده و حس خوبی ندارم.» راوی بسیج دانشجویی اتهامات این دو هم‌دانشگاهی سابق را پشت هم ردیف کرده که در میان آن، از آتش زدن و کندن بنر تا نصب عکس مریم رجوی به چشم می‌خورد تا انفجار بمب دست‌ساز روبه‌روی وزارت کشور و دادگستری و ارتباطات. اعتراض به روند اطلاع‌رسانی درمورد پرونده و روند عادلانه پرونده بخشی از سخنان نماینده بسیج دانشجویی است. روای البته نوشته که دستگاه قضا تاکید داشته تا زمانی که اجازه صادر نشده، هیچ خبری به بیرون مخابره نشود. پس از صدور اجازه هم دانشگاه بنای ورود مستقیم و اطلاع‌رسانی رسمی نداشته است، بنابراین هر تشکل روایت خود را از این نشست منتشر کرده است.

روایت چهارم؛ بازجو‌مآبی

«انجمن هرگز در زمره تشکل‌ها و گروه‌هایی نبوده که نه‌تنها کمکی به وضعیت دانشجویان نکرده، بلکه با بازی در زمین نهادهای امنیتی خارج از دانشگاه، استقلال دانشگاه را به سخره گرفته و راه تنفس دانشگاه را بسته‌اند.» پاسخ انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه شریف به همه انتقاداتی است که نسبت به حضور آنها در چنین جلسه‌ای در فضای رسانه‌ای و مجازی و احتمالا در جامعه دانشجویی مطرح شده است.آن‌طور که انصاف‌نیوز گزارش داده، این انجمن علاوه بر روایتی از این نشست، دلایل حضور نماینده خود را شرح داده‌ تا آن‌طور که تاکید شده «شفاف‌سازی» شود. اعضای این انجمن اذعان کرده‌اند که پس از پیگیری سرنوشت علی و امیرحسین ازسوی دانشجویان، دانشگاه با مراجع قضایی این درخواست را در میان می‌گذارد که منجر به ترتیب دادن این جلسه می‌شود و اعضای انجمن با این رویکردها که «نهادهای امنیتی قصد ورود و بازجویی ندارد و گفت‌وگو میان دانشجویان است»، «برگزاری این جلسه مسیر دیدار این دو دانشجو با خانواده‌های‌شان را هموار می‌کند»، «نمایندگان انجمن زینت‌المجلس نشوند و بتوانند پس از کسب اطلاعات از این دو نفر، دیگران را مطلع کرده و جمعی را از نگرانی خارج سازند» در این نشست حضور پیدا می‌کنند و حضور نماینده این تشکل به هیچ‌وجه دلیلی بر تایید و مورد پذیرش بودن اتهامات مطرح شده علیه علی و امیرحسین نیست و به‌ گفته اعضای این انجمن یکی دیگر از دلایل حضور در این نشست جلوگیری از انتشار روایت‌های «یک‌سویه و مغرضانه برخی گروه‌های به‌اصطلاح دانشجویی» بوده است. با این حال خلف وعده نهاد امنیتی بابت «ایجاد ترس در دو دانشجوی بازداشتی با رفتار بازجویانه» و همین‌طور «اعلام شروط در رابطه با انتشار محتوای جلسه» باعث شد که انجمن اسلامی دانشجویان در مظان اتهام قرار گیرد. اگرچه آنها در متن منتشر شده نیز تاکید کرده‌اند باتوجه به ماجرای «مازیار ابراهیمی» نسبت به نهادهای امنیتی بدبین شده و البته تا زمانی که این افراد وکیل مستقل نداشته ‌باشند و اتهامات‌شان در دادگاه صالحه برگزار نشود، اتهامات وارد شده به آنها را نمی‌پذیرند، ضمن اینکه «هرگونه اقدام جهت تخریب روانی مانند پخش فیلم و بازجویی» را محکوم می‌کنند.

پرده آخر

هر چهار روایت، روایت اضطراب علی و امیرحسین از موقعیتی است که در آن قرار گرفته‌اند. هر کس «از ظن خود» یار این دو نخبه دانشگاه شریف شده است. یکی با پیش‌فرض مجرم بودن علی و امیرحسین حرف از «رأفت اسلامی» و «بخشش» به میان آورده، دیگری شرح دقیقی از فیلم‌های پخش شده داده که نشان می‌دهد نشست بی‌شباهت با پخش اعترافات تلویزیونی نبوده است. آن یکی هم از مطالبات دانشجویان در این جلسه گفته و بر حق انتخاب وکیل، دیدار با خانواده‌ها و دادگاه صالحه تاکید کرده است. درنهایت اما تنها انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه شریف در تکمله‌ای، توضیح داده که هدف از حضور در این نشست غیرمتعارف به هیچ‌وجه تایید اتهامات نبوده است. اگر از نشست سیامک پورزند، روزنامه‌نگار و فعال فرهنگی که در دوره بازداشت، نشستی میان او و برخی خبرنگاران ترتیب دادند، بگذریم نشست روز دوشنبه با حضور دو دانشجوی بازداشتی بی‌سابقه و نامتعارف محسوب می‌شود، آن‌هم در شرایطی که هنوز پرونده‌شان به دادگاه ارسال نشده، بیش از سه ماه است که خانواده‌های‌شان را ندیده‌اند و نگرانی از سرنوشت عجیبی که گرفتار آن شده‌اند، احتمالا آنها را در موقعیتی سخت قرار داده است.