۱۳ اوت روز جهانی چپ دستهاست؛ روزی برای این افراد تا برای یک روز هم که شده دنیای راست دستها را که در آن زندگی میکنند فراموش کنند.
تحقیقات نشان میدهد که بین ۱۰ تا ۱۲ درصد جمعیت جهان چپ دست هستند. چپ دست بودن باوجود مشکلاتی که گاه و بیگاه در دنیای راست دستها برایشان پیش میآید، در مجموع میتواند به دلایلی جالب و جذاب باشد.
رهبران و مشاهیر چپ دست
با وجود اینکه چپدستها درصد کمی از جمعیت جهان را تشکیل میدهند، اما خیلی از آنها شغلهای بسیار مهمی داشته اند.
چند تن از روسای جمهوری پیشین آمریکا چپدست بودند از جمله بیل کلینتون و باراک اوباما.
در بریتانیا، دیوید کامرون، نخست وزیر پیشین چپ یا وینستون چرچیل، نخست وزیر مشهور این کشور در دوران جنگ جهانی دوم در زمره چپدستها هستند.
شاهزاده ویلیام، پادشاه آینده بریتانیا نیز چپ دست است.
جد شاهزاده ویلیام یعنی جورج ششم هم ذاتا چپ دست بود، اما پدرش جورج پنجم او را مجبور کرد که با دست راست بنویسد.
وقتی چپ دست بودن درست نبود
مثل جورج ششم، جد شاهزاده ویلیام در گذشته خیلی پیش میآمد که افراد چپ دست را مجبور کنند از دست راستشان برای انجام کارها استفاده کنند.
در بریتانیا تا همین چند وقت پیش بچههای چپ دست را مجبور میکردند از دست راستشان برای انجام کارها استفاده کنند. هنوز در برخی از کشورها این اتفاق میافتد.
در برخی از مناطق جهان، دست چپ ناپاک شمرده و استفاده از آن بی ادبی محسوب میشد.
مثلا اگر شما چپ دست بودید و به هند، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، نپال و یا خاورمیانه سفر میکردید، خوردن غذا، برداشتن اشیا و دادن آن با دست چپ به کسی حمل بر بی ادبی میشد.
حتی در زبانهای مختلف هم درباره کلمه چپ، بار منفی وجود دارد.
مثلا در فارسی معنای کلمه چپ، ناراست، لوچ، واژگون و حتی دشمنی آمده است.
یا در زبان فرانسه کلمه "gauche" هم به معنای چپ است هم به معنای شلخته و دست و پا چلفتی. یا در انگلیسی، کلمه چپ left از واژه انگلو ساکسون "lyft" به معنای "ضعیف" آمده است و واژه "راست" به معنای بر حق بودن و درست بودن است.
اتهام جادوگری به چپ دستها
در خیلی از فرهنگها چپ دستی به عنوان یک ویژگی منفی شمرده و در گذشته حتی جرم محسوب میشد.
افراد چپ دست بدیمن و حتی مظهر شر تلقی میشدند و کلمه "شوم" در انگلیسی از واژه لاتین به معنای چپ گرفته شده است.
افراد چپ دست بدشانس و حتی شر تلقی شده اند - کلمه "شوم" از کلمه لاتین به چپ گرفته میشود.
در قرون وسطی در بریتانیا، چپ دستها به ارتباط با شیطان و جادوگری متهم میشدند، اتهامی که مجازاتش سوختن در آتش بود.
خوشبختانه امروزه چپ دستها فقط ممکن است نگران دست خط خود باشند.
تحقیقات نشان میدهد که به مرور زمان بر تعداد چپ دستها افزوده شده است البته ممکن است دلیل زیاد شدن تعداد چپ دستها این باشد که قبلا افراد چپ دست بودن خود را پنهان میکردند.
چپ و راست مغز ما
مغز ما برعکس است یعنی بخش راست مغز بر قسمت چپ بدن کنترل دارد و بخش چپ مغز بر سمت راست بدن.
محققان دانشگاه آکسفورد میگویند که مغز افراد چپ دست متفاوت از مغز افراد راست دست کار میکند.
محققان میگویند که دو طرف مغز چپ دستها بهتر با هم متصل و هماهنگی دارند بخصوص در بخشی که مربوط به استفاده و یادگیری زبان میشود.
گفته میشود که خلاقیت و مهارت در هنر و موسیقی در میان چپ دستها بیشتر است. اما هیچ مدرک علمی برای ثابت کردن این مساله وجود ندارد.
اما بسیاری از ستارگان موسیقی و سینما از جمله لیدی گاگا، آنجلینا جولی و مت گرینیگ، خالق مجموعه کارتونی سیمپسونها چپدست هستند.
چگونه شما در وهله نخست چپدست میشوید؟
پیتر هاپر، روانشناس اهل ایرلند شمالی بر روی چند صد اسکن از جنین انسان مطالعاتی را انجام داد، آن هم در زمانی که جنین در رحم مادرش در حال مکیدن انگشتان خود بوده است.
حدود ۹۰ درصد از نوزادانی که انگشتان دست راست خود را میمکند در ۱۲ سال سالگی راست دست میشوند. درحالیکه سه چهارم از نوزادانی که انگشتان دست چپ خود را میمکند، چپ دست میمانند.
در همین حال وضعیت ژنتیکی شما هم مهم است. اگر پدر یا مادرتان چپدست باشند به احتمال زیاد شما هم چپدست خواهید شد و اگر هر دوی آنها چپدست باشند، یک در چهار شانس این که چپ دست شوید، وجود دارد.
در کودکان کاملا متداول است که خردسالها به طور تصادفی یک روز از یک دست استفاده کنند و روز دیگر از آن یکی دست خود. اما از حدود دو سالگی کودکان نوپا ترجیح میدهند که از یک دست خود بیش از آن یکی استفاده کنند.
حیوانات چپ دست
انسان از معدود حیواناتی است که دست چپ یا راستش توانایی بیشتری دارد. اغلب حیوانات توانایی دست و پاهایشان به طور مساوی است؛ حتی میمونها که در میان حیوانات بیش از همه به انسانها نزدیک هستند.
اما برخی حیوانات از جمله کانگروها، بیشتر از پای چپ خود استفاده میکنند یا تحقیقات نشان میدهد که ۹۰ درصد مواقع طوطیها خوردنیها را با پای چپ برمیدارند.
بشر اولیه هم چپ دست بوده است
مثل خیلی از آدمهای امروزی، انسانهای نخستین هم راست دست بودند، اما شواهدی وجود دارد که نشان میدهد انسانهای نئاندرتال در ۵۰۰ هزار سال پیش چپ دست بودند.
زنان و مردان غارنشین در آن زمان گوشت خام میخوردند و به دلیل سفت بودن گوشت از ابزاری برای بریدن آن استفاده میکردند؛ از یک تکه سنگ.
باستانشناسان از روی جهت خراشهایی که در اثر ضربه سنگ روی دندان آنها ایجاد شده بود، نتیجه گرفته اند که آنها سنگ را در دست چپ خود میگرفتند.