جدال ترامپ با سازمان ملل بر سر ایران؛ روزهایی پرتنش در راه است؟

در هفته‌های گذشته متن پیشنهاد کاخ سفید برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ‌ایران در کنار فعالسازی سازوکار رفع اختلاف برجام (مکانیسم ماشه) دو تیری بود که ترامپ در شورای امنیت به سوی ایران رها کرد. اینبار اما تیرها در تاریکی مورد نظر مقام‌های واشنگتن حرکت نکردند بلکه خط مشی‌های شفاف جمهوری اسلامی و دیپلماسی روشنگر دولت موجب شد تا ۱۳ عضو این نهاد مهم سازمان ملل به هر دو اقدام آمریکا بتازند و آن را ناکارآمد کنند.

سومین شکست ترامپ در شورای امنیت

روز سه شنبه ضربه دیگری به دیپلماسی کاخ سفید در نیویورک وارد شد و رئیس دوره‌ای شورای امنیت به دلیل گستردگی مخالفت‌ها و نبود اجماع در این نهاد با درخواست ایالات متحده آمریکا برای فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگرداندن همه‌ تحریم‌های پیشین سازمان ملل علیه ‌ایران مخالفت کرد.

«دیان دیجانی» سفیر اندونزی که کشورش ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل متحد را برعهده دارد، در پاسخ به درخواست مشترک روسیه و چین برای اعلام نظر کلی شورای امنیت در مورد اقدامات آمریکا تصریح کرد باتوجه به نبود اجماع میان اعضا، اقدامات بیشتری انجام نخواهد شد و شورا به‌ دلیل مخالفت ۱۳ عضو خود در موقعیتی نیست که با خواسته آمریکا در زمینه تجدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ‌ایران موافقت کند.

متن پیشنهاد کاخ سفید برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ‌ایران در کنار فعال‌سازی سازوکار رفع اختلاف برجام (مکانیسم ماشه) دو تیری بود که ترامپ در شورای امنیت به سوی ایران رها کرد. این‌بار اما تیرها در تاریکی مورد نظر مقام‌های واشنگتن حرکت نکردند بلکه خط مشی‌های شفاف جمهوری اسلامی و دیپلماسی روشنگر دولت موجب شد تا ۱۳ عضو این نهاد مهم سازمان ملل به هر دو اقدام آمریکا بتازند و آن را ناکارآمد کنند.

اعلام نظر صریح رئیس شورای امنیت خشم مقام‌های آمریکایی را که پیش از این مدعی بودند برای پیشبرد اهداف خود نیازی به دریافت مجوز از هیچ نهادی ندارند، به همراه داشت. «کلی کرافت» نماینده آمریکا در سازمان ملل با تکرار دروغ‌های همیشگی کاخ سفید علیه ‌ایران مدعی شد کشورش هرگز اجازه نمی‌دهد تهران به عنوان «حامی تروریسم در جهان» توانایی خرید و فروش آزادانه سلاح را به دست بیاورد.

نشریه آمریکایی «فوربس» اظهارات اخیر رئیس شورای امنیت در کنار مخالفت کلی اعضای این شورا با برقراری دوباره تحریم‌ها را یک شکست دیگر برای ایالات متحده ارزیابی کرد.

نکته دردناک برای آمریکا اینجا است که پس از پایان دوره یک ماهه ریاست اندونزی، نماینده کشور نیجر از ابتدای سپتامبر (۱۱ شهریور) ریاست شورای امنیت را بر عهده می‌گیرد. این کشور نیز به متن قطعنامه پیشنهادی آمریکا در مورد تمدید تحریم تسلیحاتی ایران رای ممتنع داده بود و اکنون هم به صورت رسمی با مکانیسم ماشه مخالفت کرده است.

پس از نیجر قرار است روسیه ریاست شورا را بر عهده ‌گیرد. به عبارت دیگر در ماه اکتبر و همزمان با دوره رفع تحریم تسلیحاتی ایران (هجدهم اکتبر مقارن با ۲۷ مهر ماه) یکی از دو مخالف اصلی سیاست‌های یکجانبه آمریکا ریاست شورای امنیت را برعهده می‌گیرد. دولت آمریکا به شدت تلاش می‌کرد تا قبل از آغاز ریاست دوره‌ای روسیه بر شورای امنیت موضوع تحریم ایران را به سرانجام برساند.

احتمال سرایت تنش در مجمع عمومی

تحلیلگران نظر قاطع ریاست شورای امنیت در کنار مخالفت ۱۳ عضو از ۱۵ کشور حاضر در شورا امنیت با درخواست آمریکا را چالشی جدی برای دونالد ترامپ می‌دانند. تصمیم اندونزی می‌تواند مانع آیین نامه‌ای مهمی را در مسیر عملی شدن خواست آمریکا ایجاد کند، به ویژه آنکه نیجر هم با دیدگاه آمریکا مخالف است. از طرف دیگر متحدان اروپایی ایالات متحده نیز با قدرت تاکید می‌کنند نباید هیچ اقدامی در مسیر خواست آمریکا در شورا انجام شود.

رسانه‌های آمریکایی سیاست های ترامپ را مایه سرافکندگی و شکست‌های پی درپی واشنگتن می‌دانند. نشریه «بلومبرگ» عنوان داشت سیاست ترامپ در مورد ایران موجب تشدید سرزنش و مخالفت متحدان ایالات متحده شده است. مخالفان و موافقان ترامپ، بازگرداندن تحریم‌های ایران را حد اعلای سیاست «نخست آمریکای» دولت وی می‌دانند که ویژگی‌هایی اندک از دیپلماسی را به همراه داشت و بدون در نظر گرفتن پیامدهای آن، هزینه‌های بسیاری را بر آمریکا تحمیل کرد.فارین پالسی: به سختی می‌توان باور کرد دولت آمریکا تصمیم برای برقراری دوباره تحریم‌ها علیه‌ ایران را بر پایه چنین استدلال‌هایی سست با پشتوانه ضعیف حقوقی پایه‌ریزی کرده است.

به نوشته بلومبرگ از دیدگاه برخی ناظران اقدام منفعت جویانه ترامپ حاشیه دیگری هم دارد. وی در حالی به یک توافق حمله کرد که هیچ گزینه جایگزینی برای آن نداشت. مشابه همین موضوع در عرصه داخلی آمریکا هم اتفاق افتاد؛ دولت ترامپ قانون مراقبت‌های درمانی پیشین را برچید اما هیچگاه طرح جایگزین مناسبی را برای آن ارائه نکرد. در مورد ایران هم برای بسیاری از تحلیلگران در آمریکا مخالفت چین و روسیه قابل پیش بینی بود اما وقتی بریتانیا، فرانسه و آلمان نیز بیانیه مشترکی علیه اقدامات ترامپ می‌دهند در واقع به دکترین نخست آمریکای وی می‌تازند.

روزنامه «نیویورک تایمز» آورده است رد درخواست آمریکا از سوی ریاست شورای امنیت موجب واکنش غضب‌آلود سفیر آمریکا در سازمان ملل شد. دولت ترامپ بدون هیچ حامی اصرار می‌کند تحریم‌ها علیه ‌ایران برقرار شود تا محدودیت‌های تسلیحاتی ایران لغو نشود.

نشریه «فارین پالسی» هم روز گذشته اعتراف کرد واشنگتن هیچ حقی را در زمینه بازگرداندن تحریم‌های ایران ندارد زیرا به عنوان عضو مشارکت کننده در توافق هسته‌ای شناخته نمی‌شود. ترامپ نمی‌تواند هم کیک (برجام) را بخورد و همزمان مدعی شود آن را در دست دارد. به همین دلیل بود که اندک زمانی بعد از اقدام وزیر امور خارجه آمریکا در سازمان ملل، ۱۳ عضو شورای امنیت ضمن مخالفت با خواسته آمریکا، این کشور را به هیچ عنوان صاحب حق در توافق برجام ندانستند.

این نشریه معتبر آمریکایی با ابراز تعجب از نحوه رفتار ترامپ عنوان داشت: به سختی می‌توان باور کرد دولت آمریکا تصمیم برای برقراری دوباره تحریم‌ها علیه‌ ایران را بر پایه چنین استدلال‌هایی سست با پشتوانه ضعیف حقوقی پایه‌ریزی کرده است.

به اعتقاد تحلیلگران، رویارویی ترامپ با قدرت های جهان، حس انزوای ایالات متحده در سازمان ملل در دوره ریاست جمهوری ترامپ را عمیق‌تر کرده است. رئیس جمهوری آمریکا پیشتر هم از تعدادی نهاد و توافق زیرمجموعه سازمان ملل خارج شده بود. روزنامه نیویورک تایمز با اشاره به رفتارهای گذشته ترامپ به صورت تلویحی تهدید کرد با توجه به ‌اینکه هنوز آمریکا مهمترین تامین‌کننده هزینه سازمان ملل است، تشدید تنش می‌تواند به درگیری بیشتر میان ایالات متحده و دیگر اعضا در نشست سالانه سازمان ملل که ماه‌ آینده برگزار می‌شود، منجر شود.