کبد و نکاتی درباره بازیابی سلامت آن

کبد اندام بزرگی است که در قسمت بالا سمت راست شکم قرار دارد. کبد وظایف مختلفی را بر عهده دارد که برای حفظ سلامت انسان اهمیت دارد.

به گزارش "هلث لاین"، از جمله وظایف کبد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

سمزدایی. کبد در تجزیه داروها، الکل، و دیگر مواد مضر برای پاکسازی آنها از خون نقش دارد.

تولید صفرا. کبد ماده ای به نام صفرا تولید می کند که به گوارش چربی ها و جذب ویتامین های موجود در غذاهای مصرفی شما کمک می کند.

ذخیره انرژی. کبد می تواند گلوکز اضافه را به شکل گلیکوژن ذخیره کند که در زمان نیاز به انرژی اضافه دوباره به گلوکز تبدیل می شود.

برخی مواد و شرایط می توانند به کبد آسیب رسانده و به طور بالقوه موجب زخم شدن آن شوند. بافت زخمی می تواند جایگزین بافت سالم کبد شود. این به معنای آن است که کبد برای انجام وظایف خود باید سخت‌تر کار کند.

در مراحل اولیه، ممکن است بهبود آسیب دیدگی کبد امکان‌پذیر باشد. در حقیقت، چندین روش وجود دارند که می توانند به استراحت کبد و پیشگیری از آسیب دائمی کمک کنند.

چه چیزی می تواند موجب آسیب کبدی شود؟
الکل عامل اصلی آسیب کبدی است. مصرف بیش از حد الکل به آنزیم های کبدی اجازه تجزیه موثر این ماده را نمی دهد. الکل و محصولات جانبی آن می توانند به سلول های کبد آسیب رسانده و به افزایش التهاب در این اندام منجر شود. همچنین، الکل می تواند تجزیه چربی ها را مهار کند که به انباشت چربی در کبد (کبد چرب) منجر می شود.

الکل تنها عاملی نیست که می تواند به آسیب کبدی منجر شود. دیگر دلایل بالقوه آسیب کبدی عبارتند از:

- عفونت هایی که کبد را تحت تاثیر قرار می دهند، مانند هپاتیت A، هپاتیت B، و هپاتیت C

- بیماری های خودایمنی مانند هپاتیت خودایمنی و کلانژیت صفراوی اولیه

- انباشت چربی اضافه در کبد که می تواند بی ارتباط با مصرف الکل باشد (بیماری کبد چرب غیر الکلی)

- برخی انواع داروها یا مکمل ها از جمله استامینوفن، برخی آنتی بیوتیک ها و افدرا

- بیماری های ژنتیکی مانند هموکروماتوز و بیماری ویلسون

- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی

- سرطان کبد یا سرطانی که در بخشی دیگر از بدن آغاز شده و به کبد سرایت می کند

نشانه های اولیه آسیب کبدی چه چیزهای هستند؟
مراحل اولیه آسیب کبدی ممکن است بدون هیچ علائمی باشند. زمانی که علائم ظاهر می شوند ممکن است شامل موارد زیر شوند:

- درد یا تورم در قسمت بالا سمت راست شکم

- بی اشتهایی

- کاهش وزن بی دلیل

- خستگی

- حالت تهوع یا استفراغ

تشخیص علائم اولیه آسیب کبدی اهمیت دارد تا اقدامات لازم در راستای بهبود سلامت آن و پیشگیری از آسیب بیشتر انجام شوند.

چه کاری می توانید برای استراحت و ترمیم کبد انجام دهید؟
خوشبختانه، برخی اقدامات را می توانید برای بهبود سلامت کبد خود یا پیشگیری از آسیب دیدگی آن انجام دهید.

توجه به مصرف الکل
مصرف الکل می تواند به کبد استرس وارد کرده و به آسیب دیدگی آن منجر شود. با ترک الکل یا حداقل محدود کردن مصرف آن می توانید به استراحت و بهبود شرایط کبد کمک کنید.

مصرف بیش از حد الکل در بلند مدت می تواند به آسیب کبدی مداوم منجر شود که می تواند در نهایت به سیروز منجر شود. آسیب ناشی از سیروز کبدی برگشت ناپذیر است.

نظارت بر داروها و مکمل های مصرفی
برخی انواع داروها و مکمل ها می توانند فشار بیشتری بر کبد وارد کنند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- استامینوفن

- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپرین

- آنتی بیوتیک آموکسی سیلین کلاوولانات

- استاتین ها که داروهای مورد استفاده برای درمان کلسترول بالا هستند

- فنی‌توئین که نوعی دارو برای بیماری صرع است

- آزاتیوپرین که یک داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی است

- مکمل های گیاهی مانند افدرا، کاوا و کوهوش سیاه

شما می توانید استرس وارده به کبد را تنها با مصرف این داروها یا مکمل ها در زمانی که به واقع به آنها نیاز دارید، کاهش دهید.

هنگام مصرف به دوز توصیه شده توجه داشته و از مصرف آنها همراه با الکل پرهیز کنید.

مدیریت وزن
چاقی می تواند خطر بیماری کبد چرب غیر الکلی را افزایش دهد. این می تواند به آسیب دیدگی کبد و ملتهب شدن آن منجر شود که بر توانایی کبد برای انجام وظایف خود تاثیرگذار است.

حفظ وزن سالم یکی از روش های کمک به کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی است. از جمله مواردی که می توانید برای کاهش وزن اضافه و حفظ وزن سالم مد نظر قرار دهید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- تحرک بدنی

- دنبال کردن یک رژیم غذایی متعادل و سالم

- اندازه مناسب هر وعده غذایی

اگر به بیماری کبد چرب غیر الکلی مبتلا هستید، راهنمایی های پزشک می تواند به تسکین فشار وارده به کبد کمک کند. این می تواند شامل ارائه برنامه کاهش وزن تدریجی همراه با تغییراتی در رژیم غذایی باشد.

تمرکز بر یک رژیم غذایی سالم
مصرف یک رژیم غذایی دوستدار کبد روش دیگری است که می تواند به استراحت و ترمیم کبد کمک کند. این شامل موارد زیر می شود:

- مصرف منابع فیبر مانند غلات کامل و میوه ها و سبزیجات تازه به میزان کافی

- انتخاب منابع پروتئین بدون چربی مانند غذای دریایی، مرغ بدون پوست یا حبوبات

- کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی های سرشار از شکر، نمک یا چربی های ناسالم

- محدود کردن مصرف غذاهای فرآوری شده و انتخاب مواد غذایی کامل

- پرهیز از مصرف نرم‌تنان صدف‌دار به صورت خام یا نیم پز

- نوشیدن آب فراوان طی روز برای هیدراته نگه داشتن بدن

برخی انواع بیماری های کبد ممکن است نیازمند اصلاحات غذایی خاص باشند. در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.

پیشگیری از عفونت ها
هپاتیت ویروسی موجب التهاب در کبد می شود که این شرایط می تواند به آسیب کبدی منجر شود. از جمله این عفونت ها می توان به هپاتیت های A، B، و C اشاره کرد.

هپاتیت A خود محدود کننده است، به این معنی که معمولا خود به خود بهبود می یابد. با این وجود، هپاتیت های B و C می توانند به طور بالقوه حالت مزمن به خود گرفته و به مرور زمان به آسیب دیدگی کبد منجر شوند.

برای کاهش خطر هپاتیت ویروسی می توانید موارد زیر را مد نظر قرار دهید:

- دریافت واکسن هپاتیت A و هپاتیت B

- استفاده از کاندوم یا دیگر ابزارهای مانع هنگام رابطه جنسی

- پرهیز از به اشتراک گذاری لوازم شخصی مانند تیغ، ناخن گیر، یا مسواک

- پرهیز از استفاده مجدد از سرنگ ها

- حصول اطمینان از بکارگیری سوزن های یک بار مصرف و تجهیزات استریل هنگام خالکوبی

مراجعه منظم به پزشک
مراجعه منظم به پزشک برای سلامت کلی شما اهمیت دارد. پزشک می تواند به تشخیص هر گونه بیماری زمینه ای در مراحل اولیه و درمان آن کمک کند، پیش از این که به شرایطی جدی‌تر یا پیچیده تبدیل شود.

همچنین، اگر متوجه نشانه های اولیه آسیب کبدی شده اید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید. وی می تواند شرایط شما را ارزیابی کرده و در صورت نیاز برنامه درمان لازم را برای استراحت و بهبود کبد ارائه کند.

آیا کبد می تواند خود را بازسازی کند؟
یکی از ویژگی های منحصر به فرد کبد توانایی آن در بازسازی خود است.

این به معنای آن است که پس از آسیب دیدگی یا برداشت بافت طی یک عمل جراحی، بافت کبد می تواند دوباره رشد کند.

بازسازی کبد می تواند تحت تاثیر بیماری مزمن کبد قرار بگیرد. این به معنای آن است که بیماری مزمن کبد به واسطه وجود بافت زخمی و التهاب مزمن می تواند در بازسازی کبد اختلال ایجاد کنند.

بر همین اساس، بازسازی کبد در مواردی که بیماری مزمن کبد وجود دارد، حوزه ای است که مطالعه درباره آن همچنان ادامه دارد.