هزینه سفره خانوار؛ حداقل ماهی ۲ میلیون!

وضعیت زندگی شهروندان به‌خصوص تامین ابتدایی‌ترین نیازهای آنها از جمله خوراک، پوشاک و مسکن افراد، شاید مهم‌ترین نیاز شهروندان برای ادامه حیات و زندگی باشد.

در این میان مواد خوراکی با داشتن سهمی حدود 40 درصد در سبد هزینه خانوار در کنار هزینه‌های مربوط به مسکن بخش قابل‌توجهی از درآمد خانوار را به خود اختصاص می‌دهد. در یک‌سال اخیر و با توجه به افزایش همزمان هزینه تامین مواد خوراکی در کنار افزایش هزینه‌های تامین مسکن، فشار بسیار شدیدی به اقشار کم‌درآمد جامعه وارد شده است؛ فشاری که تقریبا سبک و نحوه زندگی این شهروندان را دستخوش تغییرات اساسی کرده است؛ تغییراتی که از تغییر محل زندگی آنها تا نوع رژیم غذایی و تغذیه آنها گسترش یافته است. حداقل مزد یک کارگر در سال 99 در حالی چیزی حدود دو میلیون و 800هزار تومان است که درآمد این قشر طی یک‌سال ثابت بوده اما قیمت برخی از مواد خوراکی فقط طی شش ماه اول سال‌جاری بارها دستخوش تغییر شده است؛ تغییراتی که باعث شده بخش قابل‌توجهی از افراد دارای درآمد ثابت، برخی از اقلام خوراکی را از سبد مصرفی خود حذف کنند. 

با توجه به جمعیت بالای حداقل‌بگیران در جامعه که بخش قابل‌توجهی از آن را جامعه کارگری و مستمری‌بگیران تشکیل می‌دهند، بدون شک وضعیت معاش این قشر باید یکی از دغدغه‌های مهم دولتمردان باشد. جامعه کارگری و مستمری‌بگیران با لحاظ کردن بعد خانوار چیزی حدود دو‌سوم جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. اگر قرار باشد وضعیت معیشتی این قشر را با نرخ تورم بسنجیم، باید به آخرین نرخ تورم اشاره کنیم.

سبد معیشت به بیش از ۵ میلیون تومان رسیده است

افزایش هزینه‌های زندگی به‌خصوص هزینه‌های مربوط به تامین مسکن و اقلام خوراکی در یک‌سال اخیر در حالی به‌شدت افزایش یافته که اگر کارگران تمام آیتم‌های مزدی خود را به‌صورت کامل دریافت کنند ماهانه درآمدی حدود سه میلیون تومان خواهند داشت. این در حالی است که این مبلغ ( ماهانه سه میلیون تومان) در شرایطی که سبد معیشت خانوار چیزی حدود پنج میلیون تومان تخمین زده می‌شود در‌نهایت تامین‌کننده فقط ۵۰ درصد از هزینه‌های زندگی یک خانوار چهار نفره است. در واقع هر خانوار چهار نفره برای تامین حداقل‌های یک زندگی، نیازمند درآمدی حدود شش میلیون تومان در ماه هستند.

این در حالی است که برخی از شهروندان نه تنها شغل ثابت و مشخصی نداشته و از همین حداقل حقوق نیز محروم هستند بلکه برخی از افراد به‌رغم شاغل بودن در بازارهای غیر‌رسمی درآمدی به‌مراتب کمتر از حداقل حقوق مورد تایید وزارت کار دارند.

افزایش قیمت مواد خوراکی و حذف از سبد خانوار

در شرایطی که نقدینگی کشور به بیش از 2800 هزار میلیارد تومان رسیده و مجموع تورم طی سال‌های 97 و 98 چیزی بیش از 70 درصد بوده است، شاید بتوان گفت موضوع گرانی کالا و خدمات و گلایه مردم از افزایش قیمت‌ها در تمام بخش‌ها و حوزه‌ها از لوازم خانگی تا مواد غذایی و کالاهای دیجیتال از هزینه‌های حمل و نقل تا درمان و آموزش و... به بخش جدا‌نشدنی در بحث‌ها و گپ‌های خانوادگی و دوستانه تبدیل شده است. در این میان مهم‌ترین بخشی که مردم هر‌روز با آن سر و کار دارند کالاهای اساسی است. اخیرا صنایع غذایی ایران پژوهشی انجام داده که نشان می‌دهد در سه ماهه نخست سال 99 بسیاری از خانوارها مصرف پروتئین حیوانی- گوشت قرمز و گوشت سفید- تخم‌مرغ و لبنیات را به‌طور کامل قطع کرده‌اند. این نظر‌سنجی به‌صورت تصادفی از 22 هزار خانوار شهری و روستایی انجام شده است. این مرکز تحقیقاتی چندی پیش گزارش داده بود مصرف لبنیات از جمله شير در خانواده‌های ایرانی چیزی حدود 80 درصد کاهش یافته است.

ساده‌های گران‌قیمت

شاید اگر به زمان‌های نه‌چندان دور برگردیم وعده صبحانه یكی از ارزان‌ترین وعده‌های غذایی محسوب می‌شد. حتی وعده‌های ناهار و شام هم فشار زیادی روی دوش خانوارها نمی‌گذاشت. اما اكنون صبحانه یكی از گران‌ترین وعده‌های غذایی به حساب می‌آید. یك بطری شیر اكنون بین 5600 تا 7000 تومان قیمت دارد. هر بطری نیز برای مصرف چهار نفر كفایت می‌كند كه اگر رقم مصرف‌كننده بر تعداد چهار تقسیم شود باید به ازای هر نفر 1400 تومان پرداخت شود. از دیگر اقلام لبنی كه خانوارهای ایرانی در وعده صبحانه مصرف می‌كنند پنیر است. كمترین قیمتی كه برای این كالا در سوپرماركت‌ها یافت می‌شود 11هزار تومان است. پنیرهای 400 گرمی برای خانوارهای چهارنفره مصرف یك‌روزه دارد. این در حالی است كه اگر مصرف 100گرم پنیر را برای هر وعده صبحانه برای هر نفر در نظر بگیریم با توجه به قیمت 11هزار تومانی پنیر 400 گرمی، هزینه پنیر هر فرد برای صبحانه روزانه 2750 تومان خواهد شد. كره اخیرا با افزایش گرانی زیادی مواجه بوده به‌طوری‌كه قیمت هر بسته كره 100 گرمی از حدود 4000 تومان به 8000 تومان افزایش یافته است. اگر هر نفر روزانه 25 گرم كره مصرف كند قیمت كره مصرفی برای هر فرد 2000 تومان خواهد بود. چای هم یكی از اقلام حذف‌نشدنی در صبحانه ما ایرانی‌هاست. درحال‌حاضر قیمت یك بسته چای خارجی نیم‌كیلویی 65هزار تومان است كه با این حساب باید هر روز برای یك نفر 750 تومان كنار گذاشت. قیمت نان در یك‌سال اخیر تغییر چندانی نداشته است. براساس آخرین مصوبات ستاد تنظیم بازار درخصوص نان، قیمت نان‌بربری یارانه‌ای هزار تومان، سنگك یارانه‌ای 1200تومان، تافتون یارانه‌ای 550تومان و لواش یارانه‌ای 300تومان است. قیمت همین نان‌ها در نانوایی‌های آزادپز به‌ترتیب 1500، 1800، 850 و 450 تومان تعیین شده‌است. اما در بیشتر نانوایی‌های سطح شهر بربری با قیمت بین 2000 تا 2500تومان، سنگك بین 2000 تا 3000 تومان، تافتون 900تومان و لواش 500 تومان عرضه می‌شود. درواقع یك صبحانه ساده تحت عنوان نان و كره قیمتی حدود 26هزار تومان خواهد داشت.

عدس‌پلوی ساده چند؟

اگر یك خانواده چهارنفره بخواهد در وعده ناهار عدس‌پلو بخورد، باید حداقل 150 گرم عدس را خیس و آماده پخت كنند. قیمت عدس 900گرمی درحال‌حاضر چیزی حدود 30 هزار تومان است. قیمت عدس مورد نیاز برای ناهار این خانواده حدود 5000 تومان خواهد بود. قیمت برنج خارجی در بازار نیز چیزی حدود 22 هزار تومان است. برنج مورد نیاز برای ناهار یك خانواده چهارنفری چیزی حدود 600 تا 700 گرم است. یعنی مصرف یك وعده برنج خارجی برای این خانوار چیزی حدود 13 تا 15 هزار تومان آب می‌خورد. برنج و عدس مورد نیاز برای پخت این غذا بدون محاسبه هزینه روغن (قیمت یك بطری روغن 800 گرمی 8600 تومان است كه برای پخت غذا حداقل باید از50 گرم آن استفاده كرد) چیزی حدود 18 تا 20هزار تومان خواهد شد. این در حالی است كه این عدس‌پلو بدون كشمش و گوشت چرخ‌كرده باشد.

گرانی گوشت و جایگزین‌های آن

گوشت قرمز در سال گذشته با رشد قیمتی عجیبی مواجه شد. به طوری‌که قیمت شقه گوسفندی به طور متوسط به 140هزار تومان رسید. این در حالی بود که واردات گوشت گوسفندی و گرم در کنار نهاده‌های دامی با ارز 4200تومانی وارد کشور می‌شد. تخصیص ارزی که البته هرگز خودش را در قیمت نهایی گوشت نشان نداد، به نحوی که ستاد تنظیم بازار کشور تصمیم گرفت ارز ترجیحی واردات گوشت را حذف کند. در پاییز سال گذشته بود که قیمت گوشت به حدود 95هزار تومان کاهش یافت. از سال گذشته تاکنون قیمت گوشت تغییر چندانی نداشته، اما هزینه‌های دیگر آن‌قدر رشد داشته است که برخی خانوارها، گوشت را از سبد مصرفی خود کنار گذاشتند. وقتی گوشت گران شد، برخی خانوارها اقلامی مانند تن ماهی و قارچ را جایگزین این کالا کردند. قیمت شقه گوسفندی در حال حاضر حدود 105هزار تومان است، اما بسیاری از خانوارها توان خرید آن را ندارند. وزن یک شقه گوسفندی بین 10 تا 15کیلوست که خانوارها باید رقمی حدود یک‌میلیون تا یک‌میلیون و 500هزار تومان برای خرید آن بپردازند. اگر خانوارها بخواهند گوشت را به صورت کیلویی دریافت کنند باید حداقل 120هزار تومان بپردازند. از این رو بسیاری از خانوارهایی که درآمد حداقلی داشته و اصطلاحا سرپرست خانوار حداقل بگیر است در دو سال اخیر عملا گوشت را از سفره خود حذف و درنهایت خوشبینی تن ماهی، قارچ و سویا را جایگزین مصرف گوشت کرده‌اند. این در حالی است که قیمت قارچ 400گرمی در طول یک‌سال گذشته از 9500تومان به 14500تومان افزایش یافته است. تن ماهی نیز که ابتدای سال گذشته به طور متوسط قیمتی حدود10هزار تومان داشت در تابستان همان سال به حدود 18هزار تومان رسید. مشاهدات میدانی خبرنگار جام‌جم حکایت از آن دارد که تن ماهی در سال99 نیز با رشد قیمتی شدیدی مواجه بوده، به طوری که در حال حاضر قیمت تن ماهی با کیفیت معمولی چیزی حدود 25هزار تومان است!

چرا مشکل مرغ حل نشد؟

قیمت مرغ در خرداد امسال با قیمت کیلویی 12هزار تومان در بازار عرضه می‌شد، اما با شروع فصل تابستان یکباره قیمت این کالا به 19هزار تومان افزایش یافت. در آن زمان مرغداران معتقد بودند تولید هر کیلوگرم مرغ زنده برای تولیدکننده حدود ۱۲هزار تومان تمام می‌شود که با احتساب افت ۲۵درصدی وزن مرغ پس از کشتار، قیمت تمام شده مرغ به کیلویی ۱۶هزار تومان می‌رسد. با احتساب هزار تومان هزینه کشتار، هزار تومان هزینه حمل‌ونقل و سود هزار تومانی برای فروشنده، قیمت مرغ برای مشتری باید حدود ۱۹هزار تومان باشد، اما در آن زمان ستاد تنظیم بازار قیمت 15هزار تومان را برای هر کیلو مرغ تعیین کرد که با اعتراض مرغداران همراه شد. با این‌که ستاد تنظیم بازار روی نرخ اعلام شده پافشاری کرد، اما اکنون قیمت هر کیلو مرغ با نرخ 17هزار و 500تومان به دست مردم می‌رسد. به بیان بهتر هر کیلو مرغ در حال حاضر 2500تومان بالاتر از قیمت مصوب آن است.

تخم‌مرغ‌های طلایی

در روزهای گذشته قیمت هر شانه تخم‌مرغ از حدود 20هزار تومان به 28هزار تومان افزایش یافت. افزایشی که از سوی نهادهای نظارتی منع شده و قیمت هر شانه تخم‌مرغ حدود 19هزار تومان اعلام شد. با این حال در روز گذشته قیمت تخم‌مرغ رکود جدیدی از خود به جای گذاشت و به عدد 38هزار تومان رسید. یوسف خانی، رئیس اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی در خصوص قیمت تخم‌مرغ گفت: قیمت تخم‌مرغ به دلیل افزایش صادرات این روزها در حال افزایش بوده و طی یک هفته اخیرقیمت هر شانه تخم‌مرغ از 20هزار تومان به ۳۸هزار تومان برای مصرف‌کننده رسیده است. وی خاطرنشان کرد: باید صادرات منطقی بوده و برنامه‌ریزی آن به نحوی باشد که به بازار داخل لطمه وارد نشود. صادرکنندگان نیز بازار خود و رقابت با کشورهای دیگر را از دست ندهند. به گفته رئیس اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی، نباید اجازه بی‌حد و اندازه به صادرات مرغ داده شود که باعث ایجاد مشکل در تأمین و قیمت بازار داخل شود.

هزینه یک شام ساده

سیب‌زمینی تخم‌مرغ، یكی از ساده‌ترین و ارزان‌ترین غذاهای ممكن است. حالا با پرواز قیمت تخم‌مرغ به هر شانه 38 هزار تومان، هر عدد تخم‌مرغ در برخی از مغازه‌ها با قیمت 1500 تومان به فروش می‌رسد. اگر در وعده شام هر نفر دو عدد تخم‌مرغ مصرف كند یك خانواده چهار نفره برای تهیه تخم‌مرغ مورد نیاز خود باید چیزی حدود 12هزار تومان هزینه كند. قیمت هر كیلو سیب‌زمینی نیز 4500 تومان قیمت دارد. یعنی یك خانوار چهارنفره برای تهیه یك وعده شام ساده (سیب‌زمینی و تخم‌مرغ ) بدون محاسبه هزینه نان باید چیزی حدود 17هزار تومان هزینه كنند.