درمان افسردگی پاییزی که بیشتر به سراغ زنان می‌آید
دکتر مصطفی زارعان در خصوص ماهیت اختلال افسردگی فصلی یا افسردگی پاییزی (seasional affective disorder) گفت: این اختلال در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) به عنوان الگویی از افسردگی اساسی شناخته می‌شود که در راستای تغییر فصل، خلقیات فرد نیز دچار تغییر می‌شود و علائمی مشابه افسردگی را تجربه می‌کنند.
وی افزود: این نوع افسردگی مختص فصل پاییز نیست ولی بیشتر در فصل پاییز و زمستان به دلیل نور آفتاب کمتر در افراد رخ می‌دهد و با رسیدن فصل بهار نیز تا حدی بهبود می‌یابد؛ افسردگی فصلی چیزی فراتر از احساس دلگیری است و می‌تواند منجر به آشفتگی روانی و حتی اختلال در عملکرد روزمره فرد شود.
زنان 4 برابر بیشتر از مردان مبتلا می‌شوند
وی در خصوص افراد مستعد ابتلا به این نوع اختلال، اظهار کرد: وجود برخی از عوامل هم‌چون عامل جنسیت احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهد که در این راستا زنان چهار برابر بیشتر از مردان به افسردگی فصلی مبتلا می‌شوند.
زارعان ادامه داد: این اختلال در افرادی که در نقاط دورتری از خط استوا زندگی می‌کنند نیز بیشتر دیده می‌شود مثلا یک درصد از افرادی که در فلوریدا زندگی می‌کنند و 9 درصد از افرادی که در آلاسکا زندگی می‌کنند معمولا به این نوع اختلال مبتلا می‌شوند؛ هم‌چنین سابقه ابتلا در خانواده نیز به عنوان عامل مهمی در احتمال ابتلا به افسردگی فصلی مطرح می‌شود و احتمال ابتلا در کسانی که در خانواده خود فردی سابقه ابتلا به افسردگی را داشته باشند، نسبت به افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلا به اختلالات خلقی را ندارند، محتمل تر است.
وی متذکر شد: افرادی که در اوایل جوانی قرار دارند نیز نسبت به سایر گروه‌های جامعه در خطر ابتلای بیشتری هستند.
وی در خصوص علائم این بیماری، اظهار کرد: نشانه‌های رایج این اختلال شامل خستگی (با وجود خواب زیاد) و افزایش وزن به دلیل پرخوری و میل شدید به کربوهیدرات است، البته نشانه‌های این نوع افسردگی می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
این روانشناس بالینی ادامه داد: بسیاری از علائم این اختلال مشابه اختلال افسردگی اساسی است، که شامل خلق افسرده، از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که قبلا برای فرد لذت بخش بودند، تغییر محسوس در اشتهای فرد که در اکثر موارد به صورت پرخوری بروز پیدا می‌کند، از دست دادن انرژی و احساس خستگی با وجود افزایش ساعت خواب فرد، احساس گناه و بی ارزش بودن، سخت شدن تمرکز، تفکر و تصمیم گیری و داشتن افکار مرگ و خودکشی می‌شود.
وی در خصوص نحوه درمان این نوع از افسردگی، گفت: افسردگی فصلی را می‌توان با روش‌های مختلف به صورت موثری درمان کرد؛ روش‌های درمانی هم‌چون نور درمانی، مصرف داروهای ضدافسردگی، درمان‌های روانشناختی هم‌چون رفتار درمانی شناختی و یا ترکیبی از این روش‌ها پیشنهاد می‌شود.
وی با بیان این‌که علائم به صورت خود به خودی و با تغییر فصل بهبود پیدا می‌کنند، افزود: اما با استفاده از درمان‌های موجود این بیماری سریع تر برطرف می‌شود.
زارعان در خصوص نحوه درمان افسردگی فصلی به روش نوردرمانی، تشریح کرد: در نور درمانی افراد رو به روی جعبه‌ی مخصوص نوردرمانی روزانه به میزان 20 دقیقه می‌نشینند، اغلب افراد بعد از یک یا دو هفته استفاده از این درمان تا حدودی بهبود پیدا می‌کنند، ولی برای بهبودی کامل و جلوگیری از عود مجدد بهتر است درمان بیشتر ادامه پیدا کند؛ این جعبه نور بسیار درخشانی از خود متصاعد کرده و اشعه‌های مضر فرابنفش را نیز فیلتر می‌کند.
وی افزود: علاوه بر نور درمانی، درمان‌های روانشناختی به خصوص رفتار درمانی شناختی و مصرف داروهای بازدارنده انتخابی بازجذب سروتونین SSRIs در درمان افسردگی فصلی بسیار موثر هستند.
وی در خصوص راه‌های پیشگیری از ابتلا به این نوع افسردگی، گفت: وقت گذراندن در خارج از منزل پیشنهاد می‌شود که البته با وجود شرایط جامعه و محدودیت‌های کرونایی این امر قابل انجام نیست، اما یا تغییر دادن چیدمان وسایل خانه و دفترکار به نحوی که فرد بیشتر در معرض نور خورشید باشند، می‌تواند در جلوگیری و حتی رفع نشانه‌های اختلال موثر باشد؛ قرار گرفتن در معرض اشعه uv نور خورشید خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد و باید با پزشک در رابطه با فواید و مضرات این کار مشورت کرد.
این روانشناس بالینی متذکر شد: هم‌چنین مراقبت از سلامت عمومی و بهزیستی از طریق ورزش منظم، تغذیه سالم، خواب کافی، فعال بودن و ارتباط با گروه‌های اجتماعی و ارتباط کافی با خانواده و گروه دوستان می‌تواند در پیشگیری و درمان این اختلال موثر باشد.
