وجود ترامادول در داروهای غیرمجاز ترک اعتیاد/داروهای افزایش وزن حاوی کورتون هستند

دکتر مریم اخگری با بیان اینکه گرایش به داروهای غیراستاندارد، تهدیدکننده سلامت و حیات افراد است، اظهار کرد: بررسی‌های به عمل آمده در آزمایشگاه‌های سم‌شناسی قانونیروی داروهای ترک اعتیاد، افزایش وزن (بدنسازی)، کاهنده وزن و افزاینده قوای جنسی نشان می‌دهد داروهای فله‌ای و بدون برچسب وزارت بهداشت موجود در برخی عطاری‌ها، حاوی مواد مؤثره دارویی بوده و در صورت استفاده، تهدیدکننده سلامتی و حیات افراد هستند.

رئیس آزمایشگاه سم‌شناسی مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران افزود: استفاده از طب مکمل و جایگزین امری شناخته و پذیرفته شده در جهان بوده و در بسیاری از کشورها در حال گسترش است و در سالهای اخیر مصرف داروهای مکمل با پایه گیاهی در کشور ما نیز روند رو به رشد داشته است.

وی خاطرنشان کرد: برخلاف وجود قوانین مربوط به تولید، توزیع و مصرف داروها در مکملهای مختلف، هیچ یک از فرآورده‌های گیاهی تقلبی از این سدها عبور نکرده و هر یک می‌توانند به عنوان تهدیدی برای سلامت جامعه محسوب شوند.

این مقام مسئول ادامه داد: متأسفانه بسیاری از مکملهای دارویی که با منشاء به اصطلاح گیاهی از مبادی غیررسمی وارد کشور شده یا از طریق شبکه‌های ماهواره ای و اینترنتی به فروش می‌رسند داروی تقلبی بوده و مصرف آنها می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری را برای فرد ایجاد کند.

اخگری با اشاره به تعریف سازمان جهانی بهداشت از "داروهای تقلبی" تصریح کرد: دارویی که به صورت عمدی، به لحاظ هویت و منشاء دارای برچسب اشتباه باشد در زمره داروی تقلبی قرار دارد. در تعریف سازمان جهانی بهداشت تصریح شده است "فرآورده‌ای غیراستاندارد که کیفیت، ایمنی و کارآیی کمتری نسبت به نمونه‌های استاندارد دارند، داروی تقلبی هستند، متأسفانه عمده مکملهای گیاهی موجود در بازار سیاه دارویی ایران دارای خصوصیات فوق بوده و به عنوان داروهای تقلبی محسوب می‌شوند.

به گفته رئیس آزمایشگاه سم‌شناسی مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران، از مکملهای موجود در بازار سیاه دارویی ایران می‌توان به مکملهای گیاهی نیروزا و افزاینده وزن، کاهنده وزن، افزاینده‌های قوای جنسی و مکملهای مورد استفاده در ترک اعتیاد اشاره کرد.

وی با بیان اینکه افراد سودجو با هدف دستیابی به نتیجه سریع و مورد پسند بیمار مبادرت به تهیه فرآورده‌های گیاهی تقلبی با قیمتهای گزاف می‌کنند؛ بیان کرد: این ترکیبات حاوی گیاهان مختلف همراه با مقادیر نامشخصی از داروهای شیمیایی هستند که نام هیچ یک از آنها روی برچسب دارو ذکر نشده است.

این مقام مسئول متذکر شد: داروهای گیاهی تقلبی عمدتاً به شکل دست‌ساز تهیه شده و هیچ یک از مراحل کنترل کیفیت در مورد آنها انجام نمی‌شود ضمن آنکه بسیاری از شکایات ارجاعی به سازمان پزشکی قانونی کشور ناشی از عوارض مصرف داروهای گیاهی تقلبی بوده که به عنوان مکمل به افراد فروخته شده‌اند.

اخگری با اشاره به اینکه داروهای تقلبی در شکلهای مختلف قرص، کپسول و ساشه و در رنگها و طرحهای مختلف موجود است، افزود: داروهای گیاهی دست‌ساز دارای طیف گسترده‌ای است و به عنوان مکملهای غذایی، مواد نیروزا، داروهای لاغری، داروهای چاقی، داروی چربی‌سوز، داروهای ترک اعتیاد به سیگار و موادمخدر، داروهای بدنسازی، داروهای ضد چروک و جوانی پوست، داروهای افزاینده قوای جنسی و بسیاری از مواد دیگر به بیماران معرفی می‌شوند.

رئیس آزمایشگاه سم‌شناسی مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران به برخی از این داروها، ترکیبات و عوارض آنها که بر اساس بررسی‌های آزمایشگاه سم‌شناسی قانونی پزشکی قانونی استان تهران به دست آمده اشاره کرد و گفت: بررسی روی داروهای مختلف ترک اعتیاد غیراستاندارد نشان داد که این داروها عمدتاً حاوی دیفنوکسیلات، ترامادول، متادون، کدئین، استامینوفن، فلوکستین، سرترالین، دکسترومتورفان، کلرفنیرامین و سیپروهپتادین بوده‌اند.

وی یادآور شد: داروهای افزاینده وزن عمدتاً حاوی ترکیباتی از خانواده کورتیکواستروئیدها (کورتونها) هستند که موجب احتباس آب در بدن شده و وزن را افزایش می‌دهند، استفاده از این ترکیبات موجب افزایش کاذب اشتها شده و افزایش وزن را به همراه خواهد داشت.

به گفته این مقام مسئول، دیابت، پوکی استخوان، ایجاد آکنه پوستی، زخمهای دستگاه گوارش، افسردگی، ضعف عضلانی و مشکلات پوستی از سایر عوارض مصرف ترکیبات کورتیکواستروئیدی است، در مصرف موقت، کورتونها سبب شفافیت و براق شدن پوست شده اما در مصرف طولانی مدت خطوط آبی رنگ در پوست، شکنندگی پوست و پیری زودرس را موجب می‌شوند.

اخگری افزود: از دیگر اجزای استخراج شده از این داروها "سیپروهپتادین" است که دارویی از دسته آنتی‌هیستامینها بوده و موجب افزایش اشتها می‌شود، از عوارض داروی سیپروهپتادین می توان به تاری دید، خواب‌آلودگی، خشکی دهان، تهوع، استفراغ، بی‌قراری و عصبانیت اشاره کرد.

فریب مشتریان با فروش داروهای درمان‌کننده چاقی

رئیس آزمایشگاه سم‌شناسی مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران بیان کرد: داروهای درمان‌کننده چاقی امروزه دارای مصارف زیادی بوده و مخصوصاً خانمها از طرفداران مصرف این داروها هستند، معرفی‌کنندگان دارو با تبلیغ این مسئله که داروی ارائه شده فاقد عوارض بوده و موجب کاهش وزن قابل توجه در طول یک ماه می‌شود اقدام به فریب مشتریان و فروش داروی خود می‌کنند.

وی بیان کرد: باید توجه داشت که داروهایی که تحت عنوان داروهای چربی‌سوز، داروی لاغری بدون نسخه و گیاهی معرفی می‌شوند عمدتاً حاوی ترکیبات آمفتامینی و شبه آمفتامینی بوده و در مصرف‌کنندگان عوارضی مانند لرزش، تعریق، افزایش فشار خون، بی‌خوابی، لاغری سریع، کاهش اشتها، سردرد، توهم، قرمزی چشم، حملات قلبی و مرگ را ایجاد می‌کنند.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: داروهای کاهنده وزن عمدتاً حاوی ترکیب سیبوترامین هستند، این دارو از سال 2010 از بازار دارویی امریکا جمع‌آوری شده است، مصرف سیبوترامین می‌تواند موجب ایجاد عوارضی شبیه به ترکیبات آمفتامینی در بدن شود که از جمله عوارض آن می‌توان به افزایش فشار خون، مشکلات کبدی و کلیوی، تشنج، خونریزی مغزی، افسردگی و ... اشاره کرد.

داروهای افزاینده قوای جنسی صرفاً گیاهی نیستند

اخگری ادامه داد: داروهای افزاینده قوای جنسی نیز صرفاً گیاهی نبوده و دارای مواد مؤثره‌ای مانند "سیلدنافیل" هستند، این دارو دارای عوارضی از قبیل سردرد، گرگرفتگی، از دست دادن دید محیطی، افت فشار خون، از دست دادن شنوایی و تاری دید هستند در مطالعه‌ای که در اداره کل پزشکی قانونی استان بوشهر روی داروهای گیاهی افزاینده قوای جنسی انجام شد، این داروها حاوی داروی سیلدنافیل با دوز نامشخص بود، به علاوه یکی از اشکال دارویی عرضه شده تحت عنوان افزاینده قوای جنسی، حاوی ترامادول با دوز بالا بوده است.

رئیس آزمایشگاه سم‌شناسی مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران خاطرنشان کرد: داروهای مذکور عمدتاً با مقادیر بیش از محدوده درمانی و با دوزهای متغیردر فرآورده‌های گیاهی قابل جست‌وجو هستند لذا مصرف این داروها موجب افزایش خطر ایجاد مسمومیت و عوارض جانبی ناشی از مصرف داروها تا چندین برابر حالت استاندارد خواهد شد.