سناریوهایی برای آینده بازار سهام؛ چه سرنوشتی در انتظار بورس است؟

کارشناسان ارشد بازار سرمایه اظهار داشتند: پس از افت و خیزهای بازار سهام درماه های اخیر، هم اکنون می‌توان گفت بازار به تعادل رسیده است. البته تعادل به معنای رشد دوباره قیمت ها نیست و مفهوم اصلی آن پایان دوره های رشد یا ریزش مداوم است.

بورس تهران از ۲۰ مرداد ماه تاکنون تقریباً نیمی از بازدهی‌ای که در چهارماهه نخست سال به دست آورده بود را از دست داد. هرچند تا روز گذشته همچنان بازدهی بورس تهران بیش از ۱۴۹ درصد است، اما این رقم با بازدهی نزدیک به ۳۰۰ درصدی اواسط مرداد ماه فاصله زیادی پیدا کرده است.

قرارگرفتن بازار سهام ایران در سایه ریسک های متعدد بخصوص ریسک‌های بیرونی که کنترلی روی آنها نیست، باعث شده است تا روزهای منفی بازار بیشتر از روزهای مثبت باشد. برهمین اساس هم اکنون شاخص کل بورس که در مرداد ماه تا ارتفاع ۲.۱میلیون واحد نیز پیش رفته بود به کانال ۱.۲ میلیون واحد عقب نشینی کرده است.

در مجموع پاییز، فصل ریزش برای بازار سهام بوده است. در حالی که شاخص کل بورس درنخستین روز فصل پاییز در نزدیکی کانال ۱.۶ میلیون واحد قرار داشت، در پایان این ماه و با افت و خیز فراوان به کانال ۱.۴ میلیون عقب نشینی کرد و در آبان ماه کانال های ۱.۳ و ۱.۲ میلیون واحد را تجربه کرد. درمجموع از ۲۱ روز کاری بورس تهران در مهرماه، ۱۲ روز منفی و تنها ۹ روز مثبت بوده است به طوری که دراین ماه شاخص کل با افت ۱۱.۴ درصدی همراه شده است. در آبان ماه جاری نیز که تا روز گذشته شش روز از آن را سپری کرده ایم، پنج روز بازار منفی بوده است و بدین ترتیب در همین شش روز شاخص ۹.۳ درصد عقب نشینی کرده است.

روز گذشته پس از رشد مثبت روز چهارشنبه هفته گذشته دوباره شاخص با افت ۲۵ هزار و ۹۹۶ واحدی معادل ۱.۹۹ درصد به یک میلیون و ۲۷۹ هزار و ۹۰۱ واحد رسید. همچون ماه های اخیر که یکی از ویژگی های آن کاهش شدید حجم و ارزش معاملات بوده است، دیروز هم ارزش معاملات تنها ۴ هزار و ۹۳۸ میلیارد تومان بود. این درحالی است که ارزش بازار بورس تهران نیز به ۴۸۶۳ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به ارقام بالای ۷۸۰۰ هزار میلیارد تومان مرداد ماه افت شدیدی را تجربه کرده است.

حال با افت شدید شاخص در ماه‌های اخیر که برای بسیاری از سهم ها بیش از ۵۰ درصد اصلاح به همراه داشته است، به نظر می رسد حبابی که در ماه های نخست سال ایجاد شده بود تا حد زیادی تخلیه شده است. اما به اعتقاد کارشناسان متغیرهای بیرونی مانع از بازگشت بورس به کارکرد عادی خود است.

دو سناریو برای آینده بازار

روزنامه ایران دوشنبه ۱۲ آبان در گفت وگو با کارشناسان ارشد بازار سرمایه نوشت: حمید میرمعینی کارشناس بازار سرمایه: پس از افت و خیزهای بازار سهام در ماه های اخیر، هم اکنون می‌توان گفت بازار به تعادل رسیده است. البته تعادل به معنای رشد دوباره قیمت ها نیست و مفهوم اصلی آن پایان دوره های رشد یا ریزش مداوم است. ولی این که پس از این مرحله بازار به کدام جهت می رود بستگی به عواملی دارد که هم اکنون مهم‌ترین و مؤثرترین آن نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکاست که بر اقتصاد و سیاست کشور تأثیر خواهد داشت. درواقع شخصی که در دوره بعدی سکان ریاست جمهوری امریکا را در دست می گیرد و رویکردهای آن در قبال ایران جهت حرکتی بازارها را مشخص می کند. پس از اعلام رسمی نتایج این انتخابات تقریباً می توان گفت که آینده بازار چگونه خواهد بود.

در شرایط فعلی شاهد تقابل میان ریسک گریزها و ریسک پذیرها هستیم. کسانی که اعتقاد دارند که ترامپ یک بار دیگر انتخاب می شود و شانس بیشتری به او می دهند، وارد ریسک نمی شوند. درمقابل کسانی که شانس بیشتری برای انتخاب بایدن درنظر می‌گیرند به آینده خوش بین ترند و ریسک می کنند. بدین ترتیب هم اکنون تقابل ریسک و بازده در بازار سهام ایران عینیت پیدا کرده است. درمجموع دو حالت بیشتر نمی توان برای آینده بازار متصور بود.

در صورتی که بایدن انتخاب شود، انتظار می‌رود که بازار برای مدت کوتاهی بین یک هفته تا ۱۰ روز به سمت رشد حرکت کند و پس از آن، اعلام رسمی موضعگیری وی است که شرایط را مشخص می کند. اگر ترامپ برای بار دیگر انتخاب شود هم انتظار می رود که شاهد افت بیشتر شاخص بورس باشیم و فضای ریسک بازار پررنگ تر شود.

مهم‌ترین متغیر صعود بورس کنترل شده است

فردین آقابزرگی کارشناس بازار سرمایه: یکی از مهم‌ترین عوامل صعود شاخص های بورس درماه های نخست سال جاری، افزایش نرخ ارز بود. این درحالی است که با توجه به اهمیت این نرخ و آثار آن بر شاخص های اقتصاد کلان، مهار و کنترل این نرخ به یکی از اولویت های اصلی سیاستگذاران اقتصادی تبدیل شده است و بدین ترتیب یکی از مؤلفه‌های اصلی مؤثر بر رشد بازار سهام تحت کنترل درآمده است.

پس از رشد شدید شاخص بورس درماه های نخست سال جاری، براساس منطق بازارشاخص باید وارد فاز اصلاحی خود می شد، یعنی همان دوره ای که هم اکنون در آن به سر می بریم. این در شرایطی است که به صورت عمده افزایش انتظارات مثبت درخصوص مؤلفه‌های مؤثر بر بازار مانند رشد نرخ ارز و ... به صعود پیوسته شاخص در شش ماهه نخست سال منجر شده بود.

در شرایط فعلی، ریسک در بازار افزایش یافته است. برخی گمانه زنی ها از کاهش نرخ دلار به محدوده ۲۲هزار تومان در نتیجه انتخابات امریکا مطرح می شود. باتوجه به اینکه اغلب پیش بینی ها ناظر بر رشد نرخ ارز نیست، سهامداران با احتیاط زیادی خرید می کنند و به صورت عمده پلکانی سهم می خرند. برهمین اساس طی ماه های اخیر حجم و ارزش معاملات به شدت کاهش یافته است، شاخصی که مهم‌ترین رکن نقدشوندگی بازار است که اخیراً ضریب آن افت زیادی داشته است به طوری که همچنان ۲۵۰ شرکت بورسی در صف فروش قرار دارند درحالی که هنوز اصلاح هم نداشته‌اند.

به طور معمول در شرایط صعودی بازار، واکنش ها به اخبار مثبت بسیار زیاد است، ولی در دوران نزولی این اخبار تأثیر چندانی ندارد. این درحالی است که درماه‌های اخیرقیمت سهام در بازار بیش از ۵۰ درصد اصلاح شده است. هرچند درخصوص نتیجه انتخابات امریکا گمانه زنی های زیادی ارائه می شود و آثار آن را روی بازار سهام ایران ارزیابی می کنند، اما واقعیت این است که تجربه دهه های اخیر نشان داده است که هیچ تفاوتی میان دموکرات ها و جمهوری خواهان در امریکا نیست و هر دو حزب رفتار خصمانه علیه ایران خواهند داشت. برهمین اساس، نتیجه انتخابات امریکا تنها یک شوک مقطعی و کوتاه مدت بر بازار خواهد داشت. درمجموع می توان گفت با توجه به تمام متغیرها، شاخص بورس بین ۱.۱ تا ۱.۲ میلیون واحد نقطه قابل اطمینانی برای خرید پلکانی باشد.

چه سرنوشتی در انتظار بورس است؟

بهزاد صمدی، تحلیلگر بازار سرمایه نیز در گفت و گو با خبرگزاری ایسنا، با تاکید بر اینکه سرنوشت بازار سرمایه فعلا به انتخابات آمریکا گره خورده است، اظهار کرد: به نظر می رسد خریداران فعلا گارد حفاظتی گرفته اند و منتظر نتیجه انتخابات آمریکا هستند زیرا این انتخابات نقش تعیین کننده ای در قیمت دلار خواهد داشت.

وی با اشاره به تاثیر انتخابات آمریکا بر بازار سرمایه ایران در دوره های گذشته توضیح داد: در سال ۲۰۱۶ که ترامپ و کلینتون با یکدیگر رقابت می کردند، کلیت بازار روی انتخاب کلینتون توافق داشتند و بعد از انتخاب ترامپ بازار یک روز منفی شد. همچنین واکنش بازار سرمایه به انتخابات آمریکا این بود که شاخص به مدت سه روز منفی شد.

این تحلیلگر بازار سرمایه ادامه داد: به نظر می رسد این دوره نسبت به دوره های قبل تفاوت ویژه ای دارد. در واقع درحال حاضر همه بازار به یک شخص خاص نظر ندارد. شاید کلیت بازار سرمایه علاقه داشته باشد که ترامپ انتخاب شود و و دلار در همین قیمت بماند اما به نظر می رسد عده ای نیز اعتقاد دارند اگر بایدن انتخاب شود، قیمت دلار کاهش می یابد و گره شرکتها باز می شود و در تولید و فروش شرکتها تاثیر خوبی خواهد داشت.

صعود شاخص بورس تا یک میلیون و ۸۵۰ هزار واحد

صمدی با تاکید بر اینکه در مردادماه پول هوشمندی از بازار سرمایه خارج شد، گفت: باید دید پول هوشمندی که بازار را هدایت می کند علاقه دارد چه کسی برنده انتخابات شود. همچنین باید منتظر ماند و دید سیاست شرکتها با مشخص شدن رئیس جمهور بعدی آمریکا چگونه شکل می گیرد. ممکن است انتخاب ترامپ باعث شود دلار در محدوده ۳۰ هزار تومان بماند، درحالی که انتخاب بایدن باعث کاهش نرخ دلار تا ۱۷ هزار تومان خواهد شد.

تحلیل در بازار کنار گذاشته شده است

وی با تاکید بر اینکه تحلیل در بازار سرمایه کنار گذاشته شده است، اظهار کرد: در این روزها کلیت بازار کاری به شرکتها، قیمت بورس کالا، رشد محصولات پایه پتروشیمی و امثال آن ندارد. به طور کلی و فارغ از انتخابات آمریکا، به نظر من شاخص سهام تا پایان دولت دوازدهم تا یک میلیون و ۸۵۰ هزار واحد صعود خواهد کرد. همچنین کف بازار نیز محدوده یک میلیون و ۲۰۰ تا یک میلیون و ۲۵۰ هزار واحد خواهد بود. در هر صورت بازار هفته آینده به سمت تحلیل های منطقی باز می گردد.