هراس محور عبری- عربی از بازگشت آمریکا به برجام
توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ که بعدها به ۱+۴ تقلیل یافت، سال‌ها به یکی از بزرگترین دغدغه دشمنان ایران در منطقه تبدیل شده‌بود. آنان پس از ورود ترامپ به کاخ سفید و متعاقب آن خروج آمریکا از برجام به نابودی این توافق خوشبین بودند. حالا با انتخابات آمریکا و شکست ترامپ، خوشحالی آنان بار دیگر رنگ باخته چرا که تیم بایدن همواره بر اهمیت برجام تاکید دارد.
بایدن پیشتر گفته‌بود که در صورت پیروزی در انتخابات به توافق‌ها و سازمان‌هایی که ترامپ خارج شده بازخواهد گشت. با این حال، او درباره بازگشت به برجام نیز تاکید دارد در صورتی که ایران به تعهدات اولیه‌اش در برجام برگردد، او هم آمریکا را به این توافق بازخواهد گرداند.
همزمان با تاکید بایدن بر بازگشت به برجام، «آنتونی بلینکن» مشاور وی نیز بارها در اظهارات خود تاکید کرده که بایدن در صورت پیروزی در انتخابات به دنبال «توافقی قوی‌تر» با ایران خواهد بود. از نگاه ناظران توافق قوی‌تری که بلینکن از آن صحبت می‌کند نشانگر آن است که احتمال تلاش بایدن برای گفت وگو در مسائل غیرهسته‌ای از جمله موضوعات منطقه‌ای وجود دارد.
در ارتباط با سرنوشت برجام در دولت دموکرات بایدن، «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان در پیام توییتری نوشت: اگر ایالات متحده آمریکا خواهان پیوستن دوباره به برجام باشد، آماده‌ایم تا در خصوص شرایط احیای عنوان «مشارکت‌کننده در برجام» برای ایالات متحده مذاکره کنیم.
ظریف اجرای تعهدات از سوی ایران را منوط به اجرای تعهدات طرف مقابل کرده که دو سال پیش به صورت یکجانبه توافق را ترک کرد. وزیر امورخارجه در پیام خود اضافه کرد: اگر ایالات متحده تعهداتش را آن طور که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت آمده اجرا کند ما هم تعهداتمان ذیل برجام را اجرا می‌کنیم.
برخلاف دوره ترامپ و اجرای سیاست فشار حداکثری علیه ایران، کارشناسان شانس رسیدن تهران و واشنگتن به دیدگاهی مشترک را دور از ذهن نمی‌بینند. همین موضوع باعث شده‌است که مقامات برخی دول عربی منطقه و رژیم صهیونیستی از بایدن تقاضای تجدیدنظر در متن توافق را داشته‌باشند.
به تازگی «ترکی الفیصل» رئیس پیشین سازمان اطلاعات سعودی و سفیر پیشین این کشور در آمریکا از بایدن خواسته که در هر مذاکره احتمالی جدید با ایران، متحدان منطقه‌ای واشنگتن را نیز در نظر بگیرد. همچنین وی خطاب به بایدن ادعا کرد: اشتباهات و کاستی‌های توافق قبلی نباید تکرار شود، هر توافق غیرجامعی، صلح دائمی و امنیت را در منطقه ما محقق نخواهد کرد.
تقاضای آل سعود از بایدن برای اعمال فشار بر ایران در حالی صورت می‌گیرد که آنها در دوره ترامپ از هیچ کوششی برای انزوای ایران دریغ نکردند. شورای همکاری خلیج فارس به رهبری عربستان ماه گذشته (مهرماه) در آستانه لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران در قطعنامه ۲۲۲۳۱ از شورای امنیت سازمان ملل درخواست تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را کرد. این سازمان در بیانیه‌ای، ایران را به مداخله در کشورهای همسایه متهم و بر ضرورت تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران تاکید کرد.
تلاش دولت‌های عربی منطقه با شکست آمریکا در صحن شورای امنیت و پایان‌یابی زمان تحریم‌های تسلیحاتی پنج ساله، راه به جایی نبرد. آنها اینک دست به دامان بایدن شده‌اند به امید آن که رییس جمهوری جدید امریکا همان راهی را که «باراک اوباما» رفته بود، نرود؛ راهی که پایان آن احیای مجدد برجام و پایبندی دو طرف توافق به مفاد آن است.
در کنار موضع‌گیری عربستان، مواضع مقامات اسراییل نیز قابل توجه است. به تازگی «ران درمر» سفیر اسرائیل در واشنگتن در نشستی با حضور همتایان اماراتی و بحرینی خود گفته‌است که بایدن در صورت بازگشت به برجام مرتکب خطایی بزرگ خواهد شد. سفیر اسرائیل ابراز امیدواری کرد که رئیس جمهوری منتخب آمریکا با ملاحظۀ خاورمیانۀ جدید پس از امضای توافقات صلح میان اسرائیل، امارات و بحرین بکوشد به جای بازگشت به برجام، روند عادی‌سازی مناسبات اسرائیل و دیگر کشورهای خاورمیانه را ادامه بدهد.
از طرفی «زاخی هانگبی» وزیر همکاری‌های منطقه‌ای اسرائیل نیز با بیان اینکه مواضع بایدن در مورد توافق هسته‌ای ایران می‌تواند به جنگ بین اسرائیل و ایران منجر شود، گفت: بایدن مدت‌هاست که علنا می‌گوید به توافق هسته‌ای با ایران باز خواهد گشت. من این را چیزی می‌دانم که در نهایت منجر به رویارویی اسرائیل و ایران خواهد شد.
این مقام اسراییلی در حالی از احتمال رویارویی با ایران سخن به میان آورده که آنها در دولت ترامپ تلاش زیادی را برای بسترسازی یک جنگ تمام عیار بین تهران و واشنگتن به کار بستند. آنها در پی آن بودند که هزینه تقایل با ایران را بر دوش ترامپ و دولت جمهوریخواه آمریکا قرار دهند که در این زمینه ناموفق بودند.
سران رژیم صهیونیستی که با خروج آمریکا از برجام به هدف خود نزدیک شده‌بودند، منتظر اقدام متقابل ایران و خروج تهران از توافق هسته‌ای بودند اما برخلاف امید و انتظار آنان، این موضوع محقق نشد.
اکنون زمان آن رسیده که مقامات رژیم صهیونیستی به مطالبات جهان پاسخ گویند که چرا اسراییل تا کنون به عضویت «پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای» (ان.پی.تی) در نیامده و با وجود برخورداری از بیش از ۲۰۰ کلاهک هسته‌ای، اجازه بازید به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را نمی‌دهد.
حال اینکه ایران افزون بر الحاق به ان.پی.تی، تاسیسات و فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای خود را همواره در معرض بازرسان آژانس قرار داده‌است. در همین ارتباط بود که اخیرا «مجید تخت روانچی» نماینده دائم کشورمان در سازمان ملل متحد با رد هرگونه محدودسازی فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، تاکید کرد که «فعالیت هسته‌ای سعودی و همچنین اسرائیل باید شفاف شود و تحت نظارت آژانس انرژی اتمی درآید.»
