در نشست تروئیکای اروپایی درباره برجام چه گذشت؟
دیپلمات‌های ارشد انگلیس، فرانسه و آلمان برای اولین بار پس از شکست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با نگاهی امیدوارانه به بررسی آینده برجام پرداخته و نسبت به دمیده شدن جان تازه‌ای به این توافق بین المللی با روی کار آمدن دولت جدید آمریکا ابراز امیدواری کردند.
آن‌ها امیدوارند که بازگشت آمریکا به برجام و حضور در مذاکرات با ایران، منجر به توافقی شود که در ازاء آن تهران از مزایای اقتصادی توافق با قدرت‌های جهانی بهره‌مند شده و به اجرای کامل تعهداتش ذیل برجام باز گردد.
ایران ۲ سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و تعلل طرف‌های اروپایی در عمل به تعهداتشان در این توافق، گام‌هایی را تحت نظارت آژانس برای کاهش تعهداتش آغاز کرد.
بر این اساس، ایران ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸، با صدور بیانیه‌ای آخرین گام کاهش تعهدات برجامی خود را اعلام کرد که طبق آن، تهران دیگر هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده و تحقیق و توسعه) نخواهد داشت و از این پس، برنامه هسته‌ای ایران فقط بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز طبق روال ادامه می‌یابد.
ایران بارها اعلام کرده که اگر سایر طرف‌های باقی‌مانده در برجام تصمیم بگیرند تعهدات خود را مطابق با توافق اجرا کنند، گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران قابل بازگشت خواهد بود.
«جو بایدن» رئیس جمهوری منتخب آمریکا وعده داده بود که در صورت بازگشت ایران به اجرای کامل برجام، واشنگتن نیز به این توافق بازخواهد گشت. با این حال محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان با بیان اینکه آمریکا در شرایط تعیین شرط برای ایران نیست تاکید کرده است: لغو تحریم ها و بازگشت ایران به تعهدات، زمان بر نیست و بایدن می تواند با سه فرمان اجرایی، تحریم ها را لغو کند.
وزرای امور خارجه تروئیکای اروپایی اطمینان دارند که «رویکرد سازنده آمریکا در قبال توافق هسته‌ای وین می‌تواند به طور قابل توجهی دور منفی کنونی تعامل با ایران را از بین ببرد و چشم اندازهای جدیدی را برای حفظ برجام بگشاید.»
وزارت امور خارجه آلمان با اشاره به نشست دیروز از رایزنی وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی درباره آغاز مرحله جدید دیپلماسی فشرده درباره برجام خبر داد.
وزارت خارجه آلمان در توئیتی نوشت: هایکو ماس وزیر خارجه آلمان، ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه و دومینیک راب وزیر خارجه انگلیس درباره گام‌های بعدی حفظ توافق هسته‌ای ایران و آمادگی برای مرحله جدید دیپلماسی رایزنی کردند.
در همین حال وزارت امور خارجه فرانسه با صدور بیانیه‌ای به تاکید لودریان در خصوص تداوم تلاش‌ها برای حفظ توافق هسته ای ایران اشاره کرد و افزود وی در مورد آینده راهبرد دستیابی به اهداف مشترک مرتبط با سایر قسمت‌های برجام پس از انتقال قدرت در آمریکا رایزنی کرده است.
به گزارش تارنمای وزارت امور خارجه فرانسه، لودریان با اشاره به اراده فرانسه درباره ادعای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تصریح کرد که برجام در این زمینه نقش حیاتی ایفا می‌کند و باید به تلاش‌های صورت گرفته در چند ماه اخیر برای حفظ برجام ادامه داد.
وی همچنین درخصوص لزوم همکاری تروئیکای اروپایی در زمینه بررسی راه حل های موجود برای تقویت امنیت و ثبات منطقه ای تأکید کرد. وزیر امور خارجه فرانسه همچنین در مورد آینده راهبرد دستیابی به اهداف مشترک، در رابطه با سایر قسمت‌های برجام و ایالات متحده رایزنی کرد.
یک دیپلمات ارشد که نامش فاش نشده درباره دیدار دیروز وزرای امور خارجه تروئیکای اروپایی به روزنامه گاردین گفت که هدف از برگزاری این نشست بازگرداندن برجام روی ریل اصلی این توافق است.
بر اساس گزارش گاردین، مذاکرات رسمی دولت جدید بایدن با اروپا درباره برجام هنوز آغاز نشده، اما تروئیکای اروپایی در تلاش هستند تا بین ایران و آمریکا در ماجرای برجام میانجیگری کنند. برخی مقامات اروپایی پیشنهاد می‌کنند راه آسان‌تر این است که ایران به تعهدات برجامی خود بازگشته و رئیس جمهوری آمریکا نیز با صدور یک فرمان اجرایی تحریم‌ها را لغو کند. آن‌ها معتقدند که رسیدن به چنین توافق موقتی نیاز به بازگشت آمریکا به برجام نخواهد داشت.
به نوشته این روزنامه انگلیسی، ایران از یک سو به دنبال دریافت غرامت از آمریکا به دلیل اعمال تحریم‌های یکجانبه و واشنگتن نیز مایل به انعقاد توافق بزرگتری با تهران است که برنامه موشکی و تحریکات ایران در منطقه را شامل شود.
این در حالیست که فدریکا موگرینی مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا هفته پیش در اظهار نظری به آمریکا توصیه کرد که برای توافق بزرگ‌تر با ایران عجله نکند.
او با ایراد سخنانی در موسسه «شبکه رهبری اروپایی» بیان داشت: من احتمال رسیدن به توافق جدید را نمی‌بینم مگر اینکه برجام به طور کامل از سوی دو طرف اجرا شود. به نظر من این نقطه شروع است و اگر غیر از این اقدام شود اشتباه و یک توهم جدی محسوب می‌شود.
وندی شرمن معاون سیاسی وزیر خارجه دولت باراک اوباما هم شرایط فعلی برجام را بسیار سخت توصیف کرد و گفت شکی نیست که برجام به سختی به مویی آویزان شده است.
وی افزود: ناراحت کننده است که به خاطر مجموعه اقدامات ایالات متحده و ایران اکنون ما در مکانی هستیم که ایران قدم‌هایی را فراتر از برجام برداشته است که به تازگی گزارشی را درباره سانتریفیوژهای پیشرفته داشتیم که البته نگران‌کننده است.
شرمن اظهار کرد: ما در یک شرایط واقعا سخت قرار داریم، به نظر می رسد رئیس جمهوری ترامپ در تلاش است تا شرایط را به نفع آمریکا و ایران هم به همان اندازه به دنبال تغییر شرایط به نفع خود، پیش از دولت جدید آمریکا است.
وی با بیان اینکه تیم بایدن باید سریعا مذاکرات با اروپا برای احیای برجام را آغاز کند یادآور شد که همه کارها یک روزه انجام نخواهد شد.
همچنین "جوسپ بورل" مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام هفته گذشته در گفت وگو با نشریه تایمز بر لزوم تحقق مزایای اقتصادی توافق وین برای ایران تاکید کرد.
وی با بیان اینکه برجام فقط معاهده هسته‌ای نیست، خاطرنشان کرد که این یک توافق اقتصادی نیز به‌شمار می‌رود که ایران در ازای توقف برنامه‌های اتمی‌اش، انتظاراتی را از طرف مقابل طلب دارد. او بر همین اساس خواستار حضور آمریکا در مذاکرات با ایران شده است.
به هر روی جلسه روز گذشته وزرای امور خارجه تروئیکای اروپایی به تعبیر وزارت امور خارجه آلمان پیش قراول دور جدید دیپلماسی فشرده برای احیای برجام است. طرف‌های اروپایی در سایه انتقال قدرت در آمریکا و لغو تحریم‌ها علیه ایران امیدوارند که مناسبات تجاری با ایران از سرگرفته شود.
نشانه آن را می‌توان در اجلاس "مجمع اقتصادی و تجاری اروپا و ایران" یافت که قرار است با حضور سفرا، فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران به مدت سه روز از ۲۴ تا ۲۶ آذر برگزار شود. این کنفرانس که با هدف جذب سرمایه‌گذاران اروپایی به بازار ایران به صورت مجازی منعقد می‌شود، اولین نشست از این نوع طی دو سال اخیر خواهد بود.
