دستگیری سرپل‌های اصلی شبکه شرط‌بندی/ ۱۰ باند و ۶۰۰ متهم شناسایی و دستگیر شده‌اند
ناآگاهی کاربران با خطرات این فضا هم آنها را به‌راحتی در قلاب این مجرمان گرفتار می‌کند. این رویه باعث شد از سال 90 تا سال 98، روند وقوع جرایم با رشدی سریع همراه باشد. در این مدت پلیس فتا هم در کنار برخورد با مجرمان سعی کرد با ریشه‌یابی جرایم، زمینه‌های ارتکاب این جرایم را از بین ببرد که اقدامات صورت‌گرفته این پلیس در بالابردن سطح آگاهی کاربران و اجرای رمز پویا، کاهش جرایم در سال جاری را رقم زد. در حالی که امسال مجرمان فیشینگ در اجرای نقشه‌های خود با بن‌بست روبه‌رو شده‌اند، اما برخی شاخ‌های مجازی خارج‌نشین، با راه‌اندازی سایت‌های قمار و شرط‌بندی همچنان به فعالیت خود با کمک سرشاخه‌هایشان در ایران، ادامه می‌دهند و تنها تفریح‌شان نشان دادن زندگی لاکچری‌شان در شبکه‌های اجتماعی است. این مجرمان با سفر به کشورهای اروپایی برای خود حاشیه امنی در نظر گرفته و به‌راحتی سایت‌های خود را تبلیغ می‌کنند. این هفته در آژیر قرمز روبه‌روی سردار وحید مجید، رئیس پلیس فتای نیروی انتظامی نشستیم و او از پشت پرده سایت‌های قمار و شرط‌بندی و اقدامات پلیس برای کاهش جرایم در حوزه اینترنت گفت.
یکی از موضوعاتی که به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر به معضلی جدی تبدیل شده، فعالیت سایت‌های شرط‌بندی است. آیا روند فعالیت این سایت‌ها در کشور صعودی است؟
موضوع سایت‌های قمار و شرط‌بندی یکی از جرایمی است که تعداد پرونده‌های آن در اوایل تشکیل پلیس فتا در سال 1390، کمتر از تعداد انگشتان دو دست بود. این روند به همین صورت ادامه داشت تا این‌که در سال‌های 96 و 97 با افزایش فعالیت این سایت‌ها روبه‌رو شدیم. یکی از دلایل افزایش فعالیت سایت‌های قمار و شرط‌بندی در این سال‌ها، افزایش کاربران حوزه اینترنت بود. علت دیگر، ریشه در افزایش فعالیت این حوزه داشت. افزایش شبکه‌های اجتماعی خارجی مثل اینستاگرام و تلگرام و تبلیغ در این شبکه‌ها هم از دلایل افزایش فعالیت این سایت‌ها بود.
همزمان با این افزایش، اقداماتی را در پلیس فتا برای ریشه‌یابی، شناسایی نقاط اتصال و الگوریتم‌هایی که در این جرم استفاده می‌شد، در دستور کار قرار دادیم. همچنین استفاده آنها از درگاه‌های بانکی، مدنظرمان بود. با بانک مرکزی جلسات متعددی گذاشتیم که اقدامات ما منجر به تدوین آیین‌نامه الزامات، ضوابط و فرآیند اجرایی پرداخت‌یاران و پذیرندگان پشتیبانی در نظام پرداخت شد. این آیین‌نامه بسیاری از موضوعات را ضابطه‌مند کرد، استفاده از درگاه‌های بانکی در این سایت‌ها به‌شدت کاهش یافت و در حال حاضر به صورت آشکار به صفر رسیده است.
چه اقداماتی برای برخورد با گردانندگان این سایت‌ها انجام شد؟
یکی از اصلی‌ترین اقدامات پلیس فتا در حوزه سایت‌های شرط‌بندی و قمار، برخورد با سرشبکه‌های این سایت‌هاست. در سال‌های 97 و 98 تعداد 9500 سایت فعال در این حوزه و 1024 سایت و صفحه در فضای مجازی و اکانت تبلیغ این سایت‌ها را شناسایی و با آنها برخورد کردیم. این برخوردها، منجر به تشکیل 4500 پرونده قضایی، شناسایی و دستگیری 1920متهم و تحویل آنها به مقام قضایی شد. در هشت ماهه نخست امسال هم 3500 سایت شرط‌بندی و 280اکانت تبلیغ را شناسایی کردیم. باید توجه داشت که اکانت‌های تبلیغ سهم به‌سزایی در وقوع این جرم دارند. این اقدامات باعث تشکیل 1400 پرونده شد و 603 متهم را در این رابطه دستگیر کردیم. علاوه‌بر این اینها، 5000 سایت را در این رابطه مسدود کردیم.
این مجرمان به صورت باندی و شبکه‌ای فعالیت می‌کنند؟
بله. در سال 98 هفت باند در این رابطه شناسایی و اعضای این باندها دستگیر شدند، این آمار در هشت‌ماهه نخست امسال به ده باند و 600 متهم افزایش یافت.
با توجه به آماری که اشاره کردید و افزایش قارچ‌گونه این سایت‌ها، چه اقدامات پیشگیرانه‌ای را می‌توان مدنظر قرار داد؟
همان‌طور که اشاره کردم، در بحث قمار، یکی از مشکلات تعامل مالباختگان با مجرمان است که این منجر به پنهان ماندن بسترهای قمار می‌شود. الان این مجرمان با راه‌اندازی سرویس‌های پرداختی درگاه‌گونه و کارت به کارت، این کار را انجام می‌دهند. البته ما اقدامات خود را همچنان دنبال می‌کنیم، اما اعتقاد داریم این یک معضل فرهنگی هم هست و مسؤولان فرهنگی کشور باید در این حوزه، اقداماتی برای افزایش آگاهی مردم و عبرت‌آموزی انجام دهند.
یکی از موضوعاتی که در این سایت‌ها با آن روبه‌رو هستیم، دستکاری نتایج توسط ادمین سایت‌های قمار است. یعنی علاوه‌بر این‌که کاربران در حوزه برد و باخت می‌بازند، با دخالت‌های ادمین و دستکاری نتیجه، چندمنظوره مال خود را می‌بازند. حال اگر اعتراض کنند، با یک پاسخ روبه‌رو می‌شوند؛ شکایت داری به مراجع قضایی مراجعه کن. آنها می‌دانند که مالباخته نمی‌رود شکایت کند و این تنگنایی است که برای کاربران ایجاد می‌کنند.
پلیس در این حوزه به سهم خود آموزش به مردم و کاربران را افزایش داده، اما دیگر مسؤولان فرهنگی هم باید در این مسیر اقدامات موثری انجام دهند.
در حوزه اقدامات تقنینی هم همکاری خوبی با قوه قضاییه و مجلس داریم و موارد نیاز به تشدید مجازات و ایجاد قانون جدید را احصا کرده‌ایم. برای جرم‌انگاری و تشدید مجازات، با همکاری حوزه‌های بین‌الملل، حقوقی و عملیاتی پلیس فتا، افرادی که سایت را دایر می‌کنند، افرادی که تبلیغ می‌کنند، افرادی که حسابرس هستند و افرادی که کارت را اجاره می‌دهند، مشخص کرده‌ایم و این موارد را از طریق پلیس فتا یا امور حقوقی و مجلس ناجا با مجلس پیش می‌بریم و بیکار ننشسته‌ایم.
سرکرده‌های این شبکه‌های قمار در خارج از کشور زندگی و فعالیت می‌کنند، برای برخورد با آنها چه اقداماتی انجام داده‌اید؟ به نظر می‌رسد تا زمانی که با آنها برخورد نشود، فعالیت سایت‌های قمار ادامه داشته باشد؟
افرادی که ما دستگیری کرده‌ایم، سرپل‌های ارتباطی آنها در داخل کشور هستند که قطع کردن این سرپل‌ها می‌تواند فعالیت آنها را محدود کند. اما در مورد افرادی که در خارج از کشور این شبکه‌ها را هدایت می‌کنند، تا جایی که قانون به ما اجازه داده، تحت پیگرد قرار داده و می‌دهیم. به طوری که چندی قبل یکی از این سرکرده‌ها را در خارج از کشور دستگیر و به ایران بازگرداندیم. ما در تعقیب آنها هستیم و اقدامات خود را متوقف نکرده‌ایم. در حوزه داخل هم شاید مالباخته‌ای از ترس قصد شکایت نداشته باشد، اما می‌تواند با مراجعه به سایت پلیس، اطلاعات سایت را در اختیار همکاران بنده قرار دهد.
از مردی به عنوان پدرخوانده سایت‌های شرط‌بندی نام برده می‌شود. این فرد با انتشار عکس‌هایی از خود و زندگی لاکچری‌اش، وانمود می‌کند فعالیت در سایت‌های شرط‌بندی پرسود است. برای دستگیری او اقدامی صورت نگرفته است؟
این فرد در ترکیه زندگی می‌کند و اقدامات لازم قضایی - پلیسی برای بازگرداندن او و همدستانش به کشور انجام شده و پیگیر آن هستیم.
چهره‌های مشهور نیز در حوزه تبلیغ سایت‌های شرط‌بندی فعالیت می‌کنند؟
با افرادی که تبلیغ کنند، برخورد می‌کنیم و مردم عادی و چهره‌های مشهور برای ما فرقی ندارد.
پرونده‌های تبانی در مسابقات فوتبال برای سایت‌های شرط‌بندی در پلیس فتا تشکیل شده است؟
مصداقی مواردی را به ما اعلام کرده‌اند. این تبانی‌ها فقط مربوط به فوتبال نیست، اما بیشتر این اتفاقات در لیگ‌های دسته‌های پایین‌تر رخ می‌دهد. اگر موردی به ما اعلام شود، بررسی و نتیجه را اعلام می‌کنیم.
فروش اطلاعات کارت‌های بانکی در تلگرام/ اجرای رمز یک بار مصرف در کاهش جرایم سایبری تاثیری داشت؟
اینجا جنگ ریاضی است، بین ما و مجرمان. ما در پلیس فتا دو توانایی داریم؛ یکی توکل به خداوند است و دوم توانایی کارکنان. در حوزه جرایم مالی به خصوص رمز پویا، با همکاری بانک مرکزی، این طرح را با الگوریتم‌های خاصی اجرا کردیم. بهمن سال گذشته، طرح استفاده از رمز پویا اجرا شد و زمانی بود که جرایم 104 درصد رشد داشت. از سال 90 تا 98 جرایم ما رو به افزایش بود. وقتی رمز پویا را اجرا کردیم، بلافاصله 55 درصد نرخ رشد ما کاهش پیدا کرد و 49 درصد شد. ابتدای اسفند سال گذشته بحث کرونا پیش آمد و به دنبال آن، گرایش مردم به سمت خرید سایبری بیشتر شد. حال اگر بحث اجباری شدن رمز پویا اجرا نمی‌شد، امسال با رشد بالای جرایم روبه‌رو می‌شدیم.
امسال اولین سالی است که جرایم سایبری ناظر بر اینترنت کاهش پیدا کرده است. با این وضع هم ما بیکار ننشستیم و اقدامات پیشگیرانه را در دستور کار قرار دادیم. تجربه نشان داده، مجرمان هر خدماتی که قرار است در بستر اینترنت انجام شود را شناسایی کرده و به دنبال راهی برای کلاهبرداری در آن هستند. به همین خاطر ما در پلیس فتا هشدارهای لازم درباره این طرح‌ها را به مردم داده و با بالابردن سطح آگاهی کاربران، مجرمان را ناکام گذاشته‌ایم. کارشناسان ما در رسانه‌ها حضور پیدا کرده و در برابر اقدامات مجرمانه کلاهبرداران، به مردم هشدار می‌دهند تا اقدامات آنها را خنثی کنند.
با اجرای این طرح، مجرمان از فیشینگ به روش‌های دیگر کوچ نکردند؟
ما هنوز یک سری فعالیت‌های محدود در حوزه فیشینگ داریم که البته زمان‌شان محدود شده است. ما سالیان گذشته با فیشرهایی روبه‌رو بودیم که اطلاعات کارت بانکی و رمز دوم را می‌فروختند. سال گذشته 160 هزار اطلاعات کارت‌های بانکی که در تلگرام خرید و فروش می‌شد را شناسایی کردیم. حال با اجرای رمز پویا، دیگر این اطلاعات ماندگاری ندارد و قابل خرید و فروش نیست.
برخورد با شایعه‌سازان کرونا
شیوع کرونا و استفاده بیشتر مردم از خریدهای اینترنتی و حضور در فضای مجازی، تغییری در روند جرایم سایبری داشت؟
در بحث کرونا به‌خصوص در روزهای ابتدایی شیوع آن، یکی از موضوعاتی که باعث آزار و ناراحتی هموطنان شد، بحث انتشار شایعات بود. شایعه در زمانی منتشر می‌شود که اول موضوع اهمیت داشته باشد و دوم این‌که ابهام وجود داشته باشد.
اگر یکی از آنها نباشد، دیگری نخواهد بود. در بحث کرونا، برخی آگاهانه یا ناآگاهانه شایعات تلخی را درباره دارو، آمار فوتی‌ها، کم‌کاری مسؤولان و... مطرح کردند. ما 2500 اقدام را در این حوزه انجام دادیم و به بیش از 300نفری که ناآگاهانه وارد این حوزه شده بودند، تذکر دادیم. برای 320 نفر هم اقدامات قضایی انجام شد. در کنار آن درباره کلیپ‌های منتشرشده مرتبط با کرونا، بررسی ادله دیجیتال کردیم و با کمک رسانه‌ها به مردم اطلاع‌رسانی صحیح انجام شد. این اقدامات باعث شد در هفته اول فروردین 60 درصد شایعه‌ها کاهش پیدا کند. الان سواد رسانه‌ای مردم افزایش پیدا کرده و اخبار را از مراجع رسمی می‌گیرند. البته رصد همکاران من در این حوزه، همچنان ادامه دارد.
