هزینه های شروع زندگی مشترک چقدر است؟‌

با این وجود گزارش بانک مرکزی از قیمت مسکن، مرکز آمار از تورم در آبان ماه و همچنین اتحادیه‌های لوازم خانگی نشان می‌دهد شروع یک زندگی مشترک در کشور با فرض خرید خانه در مناطق 18 یا 20 که ارزان‌ترین مناطق در گزارش‌های «شاخص قیمت مسکن» بانک مرکزی هستند و خرید ارزان‌ترین لوازم خانگی ساخت داخل، حدود 870 میلیون هزینه در بردارد. اگر هر دو زوجین شاغل باشند و حداقل حقوق را دریافت کنند و از سوی دیگر وام 100 میلیون تومانی را نیز گرفته باشند، حقوق‌شان 0.6 درصد از کل هزینه‌های شروع زندگی را پوشش می‌دهد. با فرض ثبات شرایط اقتصادی و ثابت ماندن تورم و ده‌ها شاخص دیگر، اگر زوجین، نصف حقوق یک ماهه خود را پس‌انداز کنند؛ 308 ماه یا 25 سال و نیم طول می‌کشد حداقل شرایط برای شروع یک زندگی را پیدا کنند. اگر افرادی بخواهند با رهن کامل یک خانه زندگی خود را شروع کنند، هزینه آن حدود 270 میلیون تومان می‌شود که با کسر وام ازدواج از هزینه‌ها، حقوق هر دو نفر سه درصد از هزینه‌ها را پوشش می‌دهد که بدون کمک از اطرافیان، 68 ماه به طول می‌انجامد تا تکمیل شود. البته این را هم باید در نظر گرفت که هزینه‌های فوق، بدون در نظر گرفتن مراسم‌های مختلف است و این یکی را باید به لطف شیوع کرونا دانست که جلوی برگزاری مراسم و جشن عروسی را گرفته و هزینه‌های کمرشکن و نجومی آن را کاهش داده است.

اجاره خانه در ارزان‌ترین منطقه از 60 میلیون تومان

بر اساس آخرین گزارش رسمی بانک مرکزی از بازار مسکن در آبان ماه، ‌ارزان‌ترین خانه‌ها در تهران در مناطق 18 و 20 قرار دارند که متوسط قیمت هر متربع آن 12 میلیون و 40 هزار تومان و 12 میلیون و 745 هزار تومان گزارش شده است. هر چند این قیمت‌ها در قیاس با بهای متوسط اعلامی در گزارش بانک مرکزی در مهرماه کاهشی جزیی را نشان می‌دهد اما همین کاهش جزیی نیز از توان پرداخت بسیاری از دهک‌های درآمدی، خارج است. با استناد به فایل‌های موجود در معاملات املاک اگر فردی بخواهد واحدی 50 متری در شهرک فردوس بخرد باید بیش از 600 میلیون تومان پرداخت کند که وام ازدواج 100 میلیون تومانی تنها یک ششم مبلغ مورد نیاز برای خرید ارزان‌ترین خانه را پوشش می‌دهد. رهن کامل یا اجاره خانه در این مناطق نیز از رقم وام ازدواج بیشتر بوده است.

به گونه‌ای که رهن کامل یک واحد 94 متری دو خوابه نوساز در شهرک صاحب‌الزمان 200 میلیون تومان و واحد 64 متری یک خوابه در بلوار الغدیر نیز 110 میلیون تومان هزینه در بر دارد. این در حالی است که اجاره واحد 80 متری دو خوابه سعیدآباد 60 میلیون رهن و ماهی یک میلیون و 900 هزار تومان است. از سوی دیگر رهن کامل یک واحد 58 متری یک خوابه در میدان شهرری که منطقه 20 محسوب می‌شود نیز 110 میلیون تومان است.

با وجود تورم‌های ریز و درشت در بازار مسکن و عدم تناسب عرضه با تقاضا، به نظر می‌رسد رویای خانه‌دار شدن به خصوص برای خانه اولی‌ها تقرببا از بین رفته باشد. با استناد به آخرین گزارش بانک مرکزی از بازار مسکن، قیمت واحد مسکونی پایتخت در آبان سال جاری نسبت به ماه مشابه سال گذشته افزایشی 118 درصدی داشته، هرچند از اردیبهشت سال جاری تا کنون، کمترین آهنگ رشد قیمت‌ها در بازار مسکن به آبان اختصاص داشت که البته گمان می‌رود که عمده دلیل آن انتخابات امریکا و تاثیر جو روانی انتخاب جو بایدن باشد.

با این حال از آبان سال 98 تا مهر سال جاری هر ماه به‌طور میانگین حدود 10 درصد به متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی افزوده شده در حالی که در این مدت یک بار حداقل دستمزد تغییر کرد. این امر می‌تواند خروج خانه اولی‌ها از بازار مسکن را شدت بخشد که البته بازار اجاره را داغ‌تر خواهد کرد. صحت این مدعا در بخش دیگری از گزارش بانک مرکزی نهفته است؛ نرخ اجاره آبان ماه در شهر تهران نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایشی بیشتر از 28 درصدی داشته است. اما این مورد نه تنها تبعات اقتصادی که پیامدهای اجتماعی نیز به دنبال دارد. چرا که می‌توان ادعا کرد با هر تغییری در اجاره‌ها شش دهک درآمدی حاشیه‌نشین شده و حتی در سکونتگاه‌های موقتی ساکن می‌شوند.

خرید برخی لوازم خانه با حداقل 20 میلیون

با توجه به گرانی روزافزون وسایل خانگی و نوسان ارزی، خرید کالاهایی نظیر یخچال یا ماشین لباسشویی که زمانی کالاهای مصرفی به حساب می‌آمد، امروزه در زمره کالاهای بادوام قرار گرفته است. بر اساس گزارش مرکز آمار از نرخ تورم کالاها و خدمات در آبان سال جاری، شاخص قیمتی «مبلمان و لوازم خانه» نسبت به آبان سال گذشته 55 درصد و نسبت به دوازده ماه منتهی به آبان سال گذشته، 34.1 درصد افزایش داشته است.

این در حالی است که قیمت لوازم خانگی طی مهر تا آبان نیز 5 درصد افزایش داشته است. تولیدکنندگان لوازم خانگی معتقدند نرخ دلار بر قیمت لوازم خانگی تاثیرگذار است و هر زمان که نوسانی در بازار ارز رخ دهد، قیمت لوازم خانگی نیز افزایش می‌یابد. هرچند به نظر می‌رسد این امر برای روند قیمتی عکس در بازارها صادق نباشد. بر اساس آمارهای رسمی نرخ ارز از حدود 31 هزار تومان در اواخر مهر سال جاری به 26 هزار 65 تومان در آخرین روز از هفته گذشته رسید. حال آنکه قیمت لوازم خانگی کاهشی پیدا نکرد.

هر چند اکبر پازوکی، رییس اتحادیه لوازم خانگی در یک مصاحبه گفته بود که با کاهش قیمت دلار نمی‌توان در عرض چند روز قیمت‌ها را کاهش داد. پازوکی معتقد است فروش لوازم خانگی در هفت ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه کاهشی 50 درصدی داشته و با هر تکانه نیز کاهش تقاضا در بازار بیشتر می‌شود. هر چند دولت در نظر داشت با دادن بسته‌های حمایتی هم طرف تقاضا در بازار را تحریک کند و هم به عرضه‌کنندگانی که کالاهایشان فروش نمی‌رود، کمک کند.

در این راستا کامران کارگر، سرپرست دفتر برنامه‌ریزی، تامین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صمت از ارایه 35 هزار بسته لوازم خانگی شامل پنج قلم کالا در قالب بسته حمایتی به زوج‌های ‌جوان از مرداد ماه سال جاری خبر داده بود. این بسته‌ها شامل 5 قلم کالای اساسی از قبیل تلویزیون، اجاق گاز، ماشین لباسشویی، جاروبرقی و یخچال با قیمت حدود 9 میلیون تومان بود. هر چند ارایه این بسته‌ها به زوج‌های جوان هم پیچ و خم‌های خاص خودش را دارد. چرا که این افراد باید «تاییدیه سازمان‌های مربوطه» را دریافت کنند.

بنابراین به نظر نمی‌رسد کسی در شرایط عادی حاضر باشد بروکراسی‌های عریض و طویل آن هم در شرایط کرونا را به جان بخرد و به سراغ سازمان‌های مربوطه برای خرید چند قلم کالا رود.

برای تخمین قیمت بسته‌هایی که قرار بود وزارت صمت توزیع کند، به سراغ سایت‌های فروش محصولات خانگی رفته و با فعال کردن فیلتر «ارزان‌ترین» قیمت این بسته حدود 19 میلیون و 500 هزار تومان تخمین زده شد. هر چند قیمت خرید وسایل دسته دوم ارزان‌تر خواهد بود. اما شاید کیفیت لازم را نداشته و نیاز به تعمیرات داشته باشد. 20 میلیون تومان حداقل پولی است که یک فرد برای خرید بسته لوازم خانگی که قرار بود وزارت صمت به افراد واجد شرایط بدهد که بدون خرید سایر لوازم خانه مانند مبلمان، فرش، سرویس غذاخوری و ... است. با محاسبه‌ای سرانگشتی مشخص می‌شود که خرید تمام وسایل ضروری خانه با فرض کالای ساخت ایران بین 150 تا 170 میلیون تومان هزینه دارد.

خورد و خوراک چقدر هزینه دارد؟

با استناد به آخرین گزارش مرکز آمار از متوسط افزایش قیمت اقلام خوراکی، هزینه یک ماه سبد خوراکی شامل «برنج ایرانی، گوشت گوسفند، گوشت گاو، مرغ، ماست و پنیر، تخم مرغ، کره، روغن مایع، شکر، قند، چای، حبوبات (شامل، عدس، لپه و لوبیا)، ماکارونی، کنسرو ماهی تن و رب گوجه فرنگی » در آبان ماه حدود 650 هزار تومان برآورد شده در حالی که این سبد در مهرماه حدود 500 هزار تومان هزینه در بر داشت.

مقایسه قیمت یک سبد مشخص از کالای خوراکی در آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در کمتر از یک ماه، 30 درصد به قیمت این سبد افزوده شده است. گران‌ترین کالا در سبد خانوارهای شهری گوشت گوسفند است که در آبان به هر کیلو 121 هزار تومان رسیده بود. اما بیشترین تغییر قیمتی در یک سال به گروه حبوبات اختصاص داشت که به صورت میانگین این کالا نسبت به آبان سال گذشته 137.6 درصد افزایش قیمت داشته و از میانگین کیلویی 12 هزار و 500 تومان به حدود 30 هزار تومان رسید.

با بررسی گزارش‌های مرکز آمار، می‌توان دریافت که قیمت سبد مفروض در آبان 98 حدود 400 هزار تومان برآورد شده که گران‌ترین کالا یک کیلو گوشت گوسفند با قیمت 94 هزار و 253 تومان بود.

دستمزدها چقدر از هزینه‌ها راپوشش می‌دهد؟

آخرین گزارش مرکز آمار از تورم، نشان می‌دهد که نرخ تورم نقطه‌ای در آبان سال جاری به 46.4 درصد رسید. بدین معنا که یک خانواده برای خرید سبد مشخص از کالا و خدمات در آبان سال جاری نسبت به ماه مشابه سال قبل باید 46.4 درصد هزینه بیشتری بپردازد. نکته نگران‌کننده در این است که در آبان ماه سال جاری نرخ تورم خوراکی‌ها با افزایش 16.1 واحد درصدی به 56.6 درصد رسید این در حالی است که نرخ تورم این گروه از کالاها و خدمات در مهر 40.5 درصد برآورد شده بود.

با استناد به گزارش‌های رسمی، نرخ تورم نقطه‌ای «خوراکی و آشامیدنی» و مسکن در آبان سال جاری به ترتیب 56.6 و 118 درصد بوده است.

این در حالی است که میزان افزایش حقوق برای سال جاری 21 درصد بوده و به دو میلیون و هشتصد هزار تومان رسید. با در نظر گرفتن این پیش‌فرض که افراد وام ازدواج صد میلیون تومانی را دریافت می‌کنند و هر دو شاغل هستند، دو نفر در دو سناریوی خرید خانه یا رهن کامل آن نیاز به 870 و 270 میلیون تومان پول برای شروع زندگی‌شان دارند که حقوق‌ها در هر دو سناریو 0.6 درصد و 3 درصد از کل هزینه‌ها را پوشش می‌دهد. در این صورت به ترتیب 308 و 68 ماه بدون کمک از دیگران طول می‌کشد تا حداقل شرایط برای شروع یک زندگی را داشته باشند.