تاثیر دهان‌شویه‌ها در پیشگیری از بیماری کرونا
یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال بیماری کووید-۱۹ قطرات تنفسی و تماس شخص به شخص است. یکی از گیرنده‌های ویروس کووید-۱۹، گیرنده ACE2 است که در حفره دهان و به ویژه بر روی سلول‌های اپیتلیال زبان به طور فراوان وجود دارد. این ویروس با اتصال به گیرنده خود در دهان می‌تواند باعث آلوده شدن فرد و انتقال بیماری به سایر افراد شود.
در طول همه‌گیری کووید-۱۹، افراد به دلیل استفاده طولانی‌مدت از ماسک و مصرف ناکافی آب ممکن است دچار بیماری‌های هان و زخم‌های دهانی شوند. چرا که باکتری‌های دهانی تمایل به ایجاد کلونی دارند و متخصصان برای پیشگیری از چنین وضعیتی، به مسواک زدن دندان‌ها هر صبح و شب، مصرف به موقع آب، استفاده از دهان‌شویه و شستن دهان با آب یا نمک طبیعی، توصیه می‌کنند.
با توجه به اینکه دهان‌شویه‌ها خواص ضد باکتریایی دارند و برخی از آن‌ها بر روی برخی ویروس‌ها موثر هستند، پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی کاشان، در یک مطالعه مروری اثر پیشگیرانه دهان‌شویه‌ها را بر ویروس کووید-۱۹ مورد بررسی قرار دادند.
رضا متقی، الهه میانه‌ساز و سمیه نادی راوندی؛ پژوهشگرانی بودند که در انجام این مطالعه مشارکت داشتند.
پژوهشگران پایگاه‌های اطلاعاتی را سه مرحله در بازه زمانی آوریل تا آگوست ۲۰۲۰ مورد بررسی قرار دادند و ۹ مقاله‌ای را که در مورد تاثیر دهان‌شویه، ویروس کووید-۱۹ و ... بودند، استخراج کردند.
طبق مقالات بررسی شده، مکانیسم‌های محتمل برای توجیه اثرات پیشگیری‌کننده دهان‌شویه، عبارتند از:
- دکلونیزه کردن ویروس‌ها از طریق شست‌وشو و خارج کردن آن‌ها از دهان؛
- مهار اتصال ویروس به گیرنده (اجزای دهان‌شویه ممکن است به گیرنده ACE2 متصل شوند و اجازه ندهند ویروس‌ها در حفره دهان و بزاق به آن گیرنده‌ها متصل شوند.)؛
- کشتن ویروس‌ها؛
- متوقف کردن ویروس‌ها؛
- نامناسب کردن محیط بیولوژیک حفره دهان برای ویروس (ارتقای بهداشت دهان از طریق کاهش بار باکتریایی به معنای تمیز کردن و از بین بردن باکتری‌ها و در نتیجه کاهش زخم‌ها و التهابات و ایجاد محیط نامناسب برای ویروس).
بیشتر مطالعات بر روی دو دهان‌شویه کلرهگزیدین و بتادین متمرکز بودند. طبق نتایج به دست‌آمده از این مقالات استفاده از دهان‌شویه ها با جلوگیری از انتقال و قرار گرفتن در معرض ویروس SARS-CoV-2 از طریق بزاق و حفره دهان در پیشگیری از ابتلا بیماری کرونا نقش دارند. این موضوع در ارتباط با دهان‌شویه بتادین شناخته‌شده‌تر است و پس از آن دهان‌شویه کلرهگزیدین در رتبه بعد قرار دارد.
پژوهشگران این مطالعه مروری می‌گویند: «تحقیقات بیشتر آزمایشگاهی درباره این دهان‌شویه‌ها برای تعیین دوز با بیشترین تاثیر و کمترین عوارض جانبی و نیز تعیین مکانیسم دقیق ضد ویروسی آن‌ها ضروری به نظر می‌رسد. همچنین مطالعات انسانی در مقیاس بزرگتر به صورت کارآزمایی بالینی دوسوکور لازم است تا اثرات متغیرهای مخدوش‌کننده‌ای چون شدت بیماری، خطاهای نمونه‌برداری و سایر عوامل به حداقل برسد».
یافته‌های این مطالعه مهر ماه سال جاری به صورت مقاله علمی پژوهشی «اثر پیشگیرانه دهان‌شویه بر ویروس عامل COVID-19 و ویروس‌های هم‌خانواده آن» در مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، منتشر شده است.
