مواضع مخالفان FATF در حال تغییر است؟
مخالفان پیوستن ایران به لوایح FATF که تاکنون جز اطمینان‌نداشتن به دنیا دلیل قانع‌کننده دیگری برای مخالفت خود بیان نکرده‌اند، آیا در برابر انتقادات مردم از مواضع حزبی‌شان کوتاه خواهند آمد؟ سؤالات تکراری درباره اثرات اجرای این لوایح در کشور و پاسخ‌های مکرر دولت به این سؤالات مردم را خسته کرده است. اینکه لایحه‌ای در دولت اصولگرای محمود احمدی‌نژاد بدون جار و جنجال تصویب می‌شود؛ اما در دولت روحانی با وجود تصویب در مجلس و حتی تأیید شورای نگهبان در سه لایحه و اختلاف نظر در یک لایحه، کل ماجرای پیوستن به FATF به گرهی کور تبدیل می‌شود، مطمئنا دیگر برای مردم معنای دفاع از منافع ملی را ندارد؛ آن‌هم مردمی که غم نان دارند.
از سویی دیگر این روز‌ها بسیار شنیده می‌شود که با رفع تحریم‌ها، با وجود قرار‌داشتن ایران در لیست سیاه گروه اقدام ویژه مالی گره از مشکلات اقتصادی باز نخواهد شد و معیشت مردم همچنان با مشکل روبه‌رو خواهد بود. مردمی که تحت سخت‌ترین تحریم‌های ظالمانه آمریکا قرار داشته و تورم کمرشکن بالای ۴۰ درصد سالانه را در سه سال اخیر تجربه کرده‌اند. از‌این‌رو مخالفت با پیوستن ایران به گروه اقدام ویژه مالی دلیل قانع‌کننده می‌خواهد و شعار، نگرانی و نبود اطمینان به دنیا پاسخ قانع‌کننده‌ای نیست. از سویی دیگر تأکید شده قرار نیست همه اطلاعات مالی و بانکی ایران به خارج از کشور ارسال شود و بار‌ها دولت این ابهام خیالی را پاسخ داده است.
حال که مردم امید به برداشتن تحریم‌ها و گشایش احتمالی اقتصادی دارند، توجه به بهبود معیشت مانع از پافشاری بر مواضع تند مخالفان شده است. هرچند چندی‌پیش، آیت‌الله موحدی‌کرمانی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، عنوان کرده بود: مطمئن هستم اگر این لوایح بار دیگر در مجمع تشخیص مطرح شود، با مخالفت اعضای مجمع روبه‌رو خواهد شد؛ اما در همین راستا احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص، پیوستن به لوایح FATF را مثبت نمی‌داند و تأکید دارد مخالف پیوستن به FATF هستم؛ مگر اینکه ثابت شود برای کشور فایده دارد. او گفته است: بنده مخالفم؛ مگر اینکه به من ثابت شود که این پیوستن برای کشور فایده دارد. اگر چنین باشد، نظرم عوض می‌شود؛ یعنی اگر دلایلی بیاورند که پیوستن به آن برای بهبود وضعیت مردم فایده دارد، من نظرم عوض می‌شود. اگر به معیشت مردم کمک کند، من به آن رأی می‌دهم؛ چون وضعیت مردم بسیار بد است و برای رفع مشکلات مردم در کشور طرق معقول طی نمی‌شود. در شرایطی که داخل ضعیف باشد، تأثیر تحریم‌ها زیاد می‌شود. این دولت هم کاری را که باید بکند، نمی‌کند. مردم آن‌قدر مضطرب هستند که ما اگر مجبور باشیم جلوی این تحریم‌ها را بگیریم، این کار را انجام می‌دهیم؛ بنابراین اگر راهی پیدا شود تا وضعیت مردم بهتر شود، من با آن بسیار موافقم. او ادامه داده است: سؤال این است که آیا پیوستن به FATF، این راه است یا خیر؟ اگر تصویب FATF باعث رفع تحریم‌ها شود، برای رأی‌آوردن آن تبلیغ هم می‌کنم؛ اما تجربه بنده این است که این پیوستن، وضعیت ما را بدتر می‌کند. علت این است که ما با کسانی سروکار داریم که هیچ شناختی روی آن‌ها نیست.
تعداد مخالفان FATF در حقیقت به میزان اصولگرایان حاضر در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصور می‌شود که اگر بنا به تغییر موضع افرادی که دل در گرو اهداف حزبی ندارند و منافع ملی و معیشت مردم مهم است، باشد، احتمال رأی‌آوردن FATF وجود دارد. البته مرتضی نبوی در گفتگو با ایسنا، درباره آخرین وضعیت بررسی لوایح FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفته بود: دست دولت خیلی برای توجیه اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تصویب پیوستن به لوایح باقی‌مانده از FATF پر نیست و با این اطلاعاتی که دولت داده است، روند بررسی خیلی در مجمع تشخیص مصلحت تغییری نکرده است. او ادامه داد: بحثی در مجمع بوده است که ما تصویب کنیم که به دو سازمان جهانی مبارزه با تروریسم و فساد بپیوندیم؛ اما بعد از زمانی که تحریم‌ها کاملا برداشته شود که معنای این هم در واقع نپذیرفتن FATF است. نبوی با اشاره به اینکه در دوره قبلی در این زمینه تعادلی میان استدلال‌های اعضای مجمع و پاسخ‌های دولت برقرار نبود، گفت: یعنی کفه به این سمت بود که ضرر پیوستن به FATF بیشتر از نپیوستن به آن است و هنوز هم سنگینی کفه در مجمع تغییری نکرده است. در واقع سؤال اعضای مجمع این است که از سال گذشته تا الان چه اتفاق جدیدی افتاده است و آیا دولت می‌تواند بگوید اگر این لوایح تصویب شود، وضعیت معیشت مردم بهتر می‌شود؟ دولتی‌ها می‌گویند تا تحریم‌ها باشد، شرایط تغییر نمی‌کند. به هر حال بنای نظام این است که به معاهدات بین‌المللی بپیوندد و جایی که لازم باشد، حق تحفظ را داشته باشیم؛ ولی شرایط فعلا در مجمع در مقایسه با گذشته تغییری نکرده است. این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به پرسشی درباره نظر رهبری برای پیوستن یا نپیوستن به FATF و اینکه آیا دستور برای بررسی مجدد در مجمع به معنای موافقت ایشان با تصویب لوایح یادشده است، تصریح کرد: در حدی که من اطلاعات دارم، ایشان نظر اثباتی یا نفی ندارند. نامه‌نگاری مسئولان در دوره قبلی هم انجام شده بود و رئیس‌جمهور، معاون‌اول و برخی وزرا به رهبری نامه نوشته بودند و ایشان عینا همان نامه‌ها را به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع داده بودند و هیچ خطی در جهت اثبات یا نفی نداده‌اند و خواسته‌اند مجمع تشخیص مصلحت نظر کارشناسی خود را بدهد. اگر ایشان مخالف باشند که مجمع به آن ورود نمی‌کند.
در‌این‌بین علی مطهری، نماینده پیشین مجلس، با انتقاد از مواضع اصولگرایان در قبال این لوایح گفته بود: شاید عده‌ای منافعی در تصویب‌نشدن FATF و نپیوستن به این گروه و نبود شفافیت مالی در کشور داشته باشند که امیدوارم چنین چیزی نباشد.
او همچنین در بیان تعلل و وقت‌کشی مجمع گفته بود: علت تعلل مجمع، یکی این است که فکر می‌کنند اطلاعات مالی ما در اختیار این گروه قرار می‌گیرد؛ در‌حالی‌که این‌گونه نیست و ارسال اطلاعات مسیر خاصی دارد که به این آسانی نیست و با رضایت خودمان است. کشور‌های عضو این گروه هم این‌طور نیست که اطلاعات مالی‌شان را به‌راحتی اعلام کنند.
به گفته علی مطهری، می‌توان گفت که مجمع به دنبال این است که اگر بحث تصویب FATF مطرح باشد، آن را به دولت آینده که تصور می‌کنند اصولگراست، بسپارد و به‌نوعی کار و موفقیت به نام اصولگرایان تمام شود. با توجه به اینکه اصولگرایان، هم در قبال FATF و هم در قبال برجام سنگ‌اندازی کرده‌اند و... او ادامه داده است: این‌ها احتمالات است و روی احتمال نمی‌توان قضاوت و اظهارنظر کرد. البته اگر دولت دست خودشان باشد، حتما این مسئله را حل می‌کنند؛ چون مسئول معیشت و نان مردم خواهند بود. اکنون کنار نشسته‌اند و شعار می‌دهند.
مخالفان خود را اکثریت می‌بینند؛ اما واقعیت این است که تا زمان رأی‌گیری نمی‌توان همیشه از نتیجه تصمیم مجمع قاطع سخن گفت؛ به‌ویژه آنکه فقط ایران و کره شمالی در دنیا عضو این گروه نیستند. وضعیت کره شمالی که روشن است؛ اما عضویت‌نداشتن ایران جای سؤال دارد!
