عامل اصلی ناامنی در همسایه غربی کیست؟الکاظمی باید دست‌به‌کار شود

عراق در آستانه انتخابات روزهای پرتنشی را پشت سر می گذارد. بعد از انفجار اخیر در بغداد که به کشته شدن سی و دو نفر و زخمی شدن بیش از صد نفر دیگر انجامید، یکبار دیگر خاطره روزهای سخت و خونین در این کشور زنده شده است. همزمان با این وقایع تنش های سیاسی هم در میان گروه های متفاوت بالا گرفته و حتی امکان تاخیر در انتخابات مطرح می شود.

آغاز دوباره خشونت ها
هفته گذشته دو انفجار انتحاری در بازاری در محله فقیر نشین بغداد جهان را تکان داد. یک انتحاری در حالی که خود را به زمین انداخته و درخواست کمک می کرد، با جمع شدن مردم خودش را منفجر کرد و انفجار بعدی بعد از جمع شدن مردم در همان نزدیکی رخ داد. عراق از سال 2017 تا آن روز اتفاق مشابهی را تجربه نکرده بود. کمی بعد داعش مسئولیت این حملات را برعهده گرفت و زمزمه بازگشت این گروه تروریستی جدی شد. پیش از آن در طول سال 2020 در عراق حملات انگشت شماری از سوی داعش در نزدیکی مرز با سوریه اتفاق افتاده بود و مدت کمی پیش از این اتفاق هم خبرهایی از انتقال تعدادی از تروریست ها به خاک این کشور منتشر می شد.

اما موضوع نگرانی در عراق تنها مربوط به رویش دوباره داعش در این کشور نبود. در آستانه انتخابات در این کشور اوضاع از هر زمان دیگری حساس تر است و به نظر می آید که برخی از کشورها مایلند تا این حساسیت را دوچندان کنند. برخی از گروه های عراقی می گویند پای ریاض و واشنگتن در اتفاقات بغداد در میان است که می خواهند به بحران ها در این کشور دامن بزنند. این گروه ها و برخی از ناظران معتقدند که حتی اگر این حملات به دست داعش رخ داده باشد، این به معنای آن است که گروه تروریستی که تا پیش از این تمام توانش را از دست داده بود، به دست برخی قدرت ها دوباره تجهیز شده است.

روز ششم بهمن ماه سخنگوی نیروهای مسلح عراق و کمیسیون امنیتی پارلمان این کشور اعلام کردند عوامل انتحاری انفجارهای بغداد عراقی بودند. یحیی رسول، سخنگوی فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق گفته که دو عامل انتحاری که پنجشنبه خود را در میدان الطیران بغداد منفجر کردند عراقی بودند. همچنین محمدرضا آل حیدر، رئیس کمیسیون امنیت و دفاع در پارلمان عراق با تایید این مطلب گفت: دو عامل انتحاری انفجار بغداد عراقی و از اهالی موصل بودند.

آل حیدر دلیل انفجار را "اهمال" دستگاه‌های امنیتی دانست و درباره واکنش کمیته امنیتی گفت: اطلاعاتی درباره برخی فرماندهان نظامی جمع‌آوری کرده‌ایم و احضار خواهند شد.

روز پنجم بهمن یک گروه موسوم به «الوعد الحق» در عراق، در بیانیه‌ای اعلام کرد، حمله پهپادی شنبه به پایتخت عربستان سعودی کار این گروه و در انتقام خون شهدای انفجارهای تروریستی بغداد بوده است.

الکاظمی چطور به مقابله با خشونت ها می رود؟
روز سوم بهمن و پس از انفجارهای انتحاری بغداد نخست وزیر عراق دست به پاک سازی در سیستم امنیتی زد. نخست‌وزیر عراق فرماندهان ارشد امنیتی را به دنبال انفجارهای انتحاری در بغداد برکنار کرد. مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق بعد از انفجارهای انتحاری در بغداد، دستور برکناری عامر صدام، معاون وزیر کشور در امور اطلاعات را داد و احمد ابورغیف را به جای وی گماشت. الکاظمی همچنین دستور برکناری عبدالکریم عبد فاضل، مدیرکل اطلاعات و مبارزه با تروریسم در وزارت کشور و تعیین حمید الشطری، معاون رئیس دستگاه امنیت ملی را به جای وی داد. همچنین دستورات الکاظمی شامل انتقال قیس المحمداوی، فرمانده عملیات بغداد به وزارت دفاع و تعیین احمد سلیم به جای وی و برکناری جعفر البطاط، فرمانده پلیس فدرال و تعیین رائد شاکر جودت به جای وی است. الکاظمی همچنین دستور برکناری باسم مجید، مدیر بخش اطلاعات و امنیت عملیات بغداد را داد.

دو روز بعد از این کار که مورد انتقاد برخی گروه های سیاسی قرار گرفت، کمیته امنیت و دفاع پارلمان عراق خواستار حضور فرماندهان امنیتی این کشور در نشست پارلمان شد. طبق اعلام این کمیته، مقامات امنیتی که پارلمان عراق میزبان آنها خواهد بود؛ فرمانده عملیات بغداد، معاون وزیر کشور در امور اطلاعاتی، مدیر اطلاعات نظامی، مدیر بخش اطلاعات و امنیت وزارت دفاع، مدیر کل اطلاعات و مبارزه با تروریسم وزارت کشور و مدیر امنیت ملی در استان بغداد هستند.

سه روز بعد از برکناری مقامات امنیتی و با بالاگرفتن اعتراضات بر سر این اقدام نخست وزیر، مصطفی الکاظمی نخست وزیر و فرمانده ‌کل نیروهای مسلح عراق از فرمان قبلی خود مبنی بر برکناری «ابوعلی البصری»مدیر کل اطلاعات و مبارزه با تروریسم در وزارت کشور عراق، عقب‌نشینی کرد. این تصمیم در حالی گرفته شد که گروه های سیاسی به موفقیتهایی که نیروهای اطلاعاتی به‌فرماندهی البصری در متلاشی کردن هسته‌های تروریستی و خنثی‌سازی عملیاتهای تروریستی فراوان و دستگیری سرکردگان گروه تروریستی داعش کسب کرده بودند اشاره داشتند.

منتقدان به تصمیم اولیه نخست وزیر عراق می گفتند که الکاظمی از انفجارهای عراق به عنوان بهانه ای برای پاکسازی نیروهایی استفاده می کند که به او نزدیک نیستند.

قدم بعدی را برهم صالح، رییس جمهور عراق برداشت. او حکم بیش از ۳۴۰ زندانی محکوم به اعدام را تایید کرد. بیشتر این افراد بر اساس جرایم "تروریستی" و جنایی به اعدام محکوم شده‌ بودند و بیش از صد نفر از آنها از اعضای خطرناک گروه داعش بوده اند.

در همین حین برخی از گروه ها و حتی نمایندگان پارلمان عراق از امکان عقب افتادن تاریخ انتخابات می گویند. این شایعه واکنش های بسیاری را برانگیخته است. از مخالفان تاخیر در انتخابات عمار حکیم و مقتدی صدر بوده اند که می گویند اجازه اینکه انتخابات به آبان ماه آینده منتقل شود را نخواهند داد.

الکاظمی هم در این زمینه گفت: دولت قادر به تضمین امنیت انتخابات در روز ششم ژوئن از طریق طرح‌های نظامی و امنیتی است که از ماه‌ها پیش آن را آماده کرده است.

ناظران چه می گویند؟
قاسم محبعلی کارشناس مسائل خاورمیانه و جهان عرب در مورد تحولات عراق به خبرآنلاین می گوید: بازیگران و نیروها و جریاناتی هستند که دوست ندارند که با وجود تحولات در آمریکا و نزدیکی انتخاب، در عراق ارامش برقرار شود. آنها یا به دنبال گرفتن امتیازاتی برای خود در انتخابات هستند یا نگران ایجاد تغییراتی در ساختار دولت پس از این انتخاباتند که ممکن است جایگاهشان را به خطر بیاندازد.

او ادامه داد: خیلی گروه ها و افراد و حتی کشورها هستند که می توانند جزوی از این موضوع باشند. عراق یک کشور چند قومیتی است و در بین نیروهای موجود مخالفانی با وضعیت ارامش هستند. همچنین برخی همسایگان عراق هم منافع خاصی را در این کشور دنبال می کنند. اگر کمی دورتر برویم، اسراییل هم دلش نمی خواهد که خاورمیانه در آرامش باشد و به طبع آن عراق هم روی آرامش را به خود ببیند.

محبعلی در ادامه گفت: در این شرایط که وجود دارد، داعش یک پدیده مستقل نیست. این گروه با بخش هایی در داخل عراق و سرویس های امنیتی حتی مرتبط با دیگر کشورهای منطقه و خارج از منطقه هم در مستقیم یا غیر مستقیم در ارتباط است. خود داعش هم از ناامنی و خشونت سود می برد و نمی خواهد امنیتی در منطقه پیش بیاید. برای همین با امدن بایدن برای اینکه مانع از هر نوع بهبود وضعیتی در خاورمیانه شوند، دست به اقداماتی می زنند.

الکاظمی باید از سیاست های یک طرفه خودداری کند و به دنبال سیاست های عراقی شمول باشد. او باید از کشورهای همسایه ای چون ایران هم کمک بگیرد تا امنیت را تضمین کند چون ما هم از ثبات در کشور همسایه سود می بریم.