آیا نوشیدن آب سرد سبب چرب شدن کبد می‌شود؟

دکتر سارا صافی با بیان اینکه کبد چرب در اثر تجمع چربی بیش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کل کبد در سلول های کبدی به وجود می آید، اظهار کرد: کبد چرب شامل سه مرحله رسوب چربی در کبد(بدون التهاب)، رسوب چربی همراه با التهاب(NASH) و نارسایی و سیروز برگشت ناپذیر کبد است.

وی چاقی ناشی از تغذیه نامناسب و کم تحرکی را یکی از عوامل ایجاد کبد چرب عنوان و تصریح کرد: مصرف الکل، کاهش وزن سریع، برخی بیماری های زمینه ای مانند دیابت و فشارخون، عوامل ژنتیکی، مصرف برخی داروها و یا عفونت های کبد از جمله عوامل ایجاد کبد چرب هستند.

صافی نخستین گام در درمان کبد چرب را کاهش وزن دانست و مطرح کرد: براساس مطالعات صورت گرفته، کاهش ۱۰ درصدی وزن وضعیت کبد را بهبود می بخشد، البته به علت تشدید کبد چرب به دنبال کاهش وزن سریع، این کاهش وزن باید اصولی و با شیب ملایم باشد.

این متخصص تغذیه به کاهش یک درصدی وزن اولیه در هفته یا حدود دو تا چهار کیلوگرم در ماه اشاره و خاطرنشان کرد: برنامه غذایی متعادل و مناسب همراه با نقصان کالری، ورزش و فعالیت فیزیکی کافی و منظم دو اصل مهم در کاهش وزن برای بهبود کبد چرب است.

صافی ادامه داد: انجام حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته تمرینات هوازی مانند پیاده روی با شدت متوسط تا شدید در کاهش وزن و بهبود کبد چرب مفید است همچنین انجام تمرینات مقاومتی به مدت دو ساعت در هفته سبب حفظ و تقویت توده عضلانی می شود.

وی کلید طلایی برای کاهش وزن را نقصان کالری دانست و اظهار کرد: به طور مثال اگر انرژی مورد نیاز بدن برای حفظ وزن ۱۸۰۰ کالری است باید حدود ۵۰۰-۳۰۰ کالری از این میزان کم شود تا بدن وارد فاز چربی سوزی و کاهش وزن شده و چربی های تجمع یافته در کبد تخلیه شود که محاسبه این میزان کالری و تنظیم یک برنامه غذایی مناسب باید به کمک یک متخصص تغذیه انجام گیرد.

صافی با بیان اینکه افراد مبتلا به کبد چرب ابتدا باید مصرف کربوهیدرات ها را کاهش دهند، یادآور شد: این افراد باید مصرف کربوهیدرات ها به ویژه قندهای ساده و کربوهیدرات های تصفیه شده مانند قند، شکر، نبات، مربا، دسر، شیرینی جات، کیک، بیسکویت، شکلات، آبنبات، شربت، نوشابه، بستنی، آبمیوه صنعتی، عسل، شیره، برنج سفید و نان بدون سبوس را کاهش دهند.

این متخصص تغذیه افزود: همچنین باید از مصرف الکل، غذاهای پرچرب مانند فست فودها، کله پاچه، کباب کوبیده یا بریانی، غذاهای سرخ شده، گوشت های پرچرب، به ویژه گوشت قرمز، روغن حیوانی، لبنیات پرچرب مانند کره، خامه، پنیرخامه ای، پنیر پیتزا و یا سرشیر، سوسیس، کالباس و انواع سس ها پرهیز شود.

وی خاطرنشان کرد: تاکنون هیچ مطالعه ای اثر دمای آب بر کبد چرب را تأیید نکرده است، با توجه به اینکه پس از نوشیدن آب، آب داخل دهان، مری و معده با بدن هم دما شده و سپس از طریق روده به گردش خون جذب می شود و در نهایت به کبد می رسد پس ادعای مبنی بر تشدید کبد چرب به علت نوشیدن آب سرد و یا درمان آن به علت نوشیدن آب گرم صحت ندارد.

این متخصص تغذیه با بیان اینکه افراد دارای کبد چرب باید مصرف سبزیجات را افزایش دهند، تأکید کرد: این افراد باید روزانه حداقل سه واحد سبزیجات خام یا پخته به صورت سالاد، سبزی خوردن یا سبزیجات بخارپز مصرف کنند.

وی از نقش مؤثر مصرف یک بشقاب سالاد ۱۵ دقیقه قبل از غذا در کاهش اشتها و کنترل پرخوری خبر داد و یادآور شد: طبق مطالعات صورت گرفته، مصرف متعادل میوه یعنی روزانه ۳-۲ واحد، همراه با رژیم کاهش وزن نقش مؤثری در بهبود کبد چرب دارد.

صافی نسبت به زیاده روی در مصرف میوه ها هشدار داد و اظهار کرد: زیاده روی در مصرف میوه ها، سبب تبدیل فروکتوز به تری گلیسیرید و تجمع چربی در کبد می شود همچنین افراد دارای کبد چرب در صورت امکان باید از مصرف آبمیوه حتی آبمیوه طبیعی خودداری کنند.

این متخصص تغذیه در ادامه بر افزایش مصرف اسیدهای چرب مفید تأکید و خاطرنشان کرد: ضروری است افراد دارای کبد چرب مصرف ماهی های چرب مانند سالمون یا ساردین، مغزیجات مانند گردو و بادام و دانه ها شامل تخم کتان، دانه چیا، کنجد، روغن زیتون، کانولا، تخمه کدو و آفتابگردان و آووکادو را افزایش دهند.

وی نسبت به مصرف بیش از اندازه این روغن های پرکالری هشدار داد و یادآور شد: در صورت مصرف بیش از اندازه، بدن مازاد کالری را به صورت چربی ذخیره می کند و تفاوتی ندارد که مازاد کالری از غذای ناسالم مانند فست فود یا از یک غذای سالم مانند میوه یا روغن زیتون ایجاد شده باشد.

صافی از ارتباط مستقیم کمبود ویتامین D با کبد چرب خبر داد و تصریح کرد: افراد دارای کبد چرب باید از نظر سطح ویتامین D بررسی شده و در صورت کمبود، باید تحت نظر پزشک مکمل مصرف کنند.

وی به نقش مؤثر مصرف ویتامین E در بهبود کبد چرب اشاره و مطرح کرد: مصرف روزانه ۸۰۰ واحد ویتامین E در افراد غیردیابتی به بهبود کبد چرب کمک می کند البته به علت عوارض خطرناک مصرف خودسرانه این ویتامین، باید تحت نظر پزشک مصرف شود.

صافی ادامه داد: برخی مواد غذایی مانند قهوه، چای سبز، سیر، انواع کلم، مرکبات، توت ها، سویا، زردچوبه، زنجبیل، دارچین، خارمریم، کاسنی، شاتره و آرتیشو نیز در مواردی روند پیشرفت کبد چرب را کُند می کنند اما درمان کننده قطعی نیستند.

وی نسبت به عوارض خطرناک مصرف خودسرانه و درازمدت دمنوش ها، عرقی جات و داروهای گیاهی هشدار داد و تأکید کرد: مصرف درازمدت و خودسرانه این داروهای گیاهی علاوه بر عوارض خطرناک، گاهی سبب تشدید آسیب کبدی می شوند.

این متخصص تغذیه با بیان اینکه داروهای مرتبط به علت داشتن ترکیبات آنتی اکسیدانی قوی، اثر ضدالتهابی دارند، اظهار کرد: این داروها تا حدودی روند پیشرفت کبد به سمت التهابی شدن و فیبروز و سیروز را کُند می کنند اما درمان اصلی کبد چرب، کاهش وزن و اصلاح سبک زندگی است.

وی ادامه داد: رژیم های اصولی و علمی تأیید شده مانند رژیم های کم کربوهیدرات، کم چرب، رژیم مدیترانه ای، DASH، گیاه‌خواری، روزه داری متناوب و حتی رژیم کتوژنیک که درست و اصولی و همراه با نقصان کالری طراحی شده باشد، سبب بهبود کبد چرب می شود.

صافی با بیان اینکه نباید به هر قیمتی وزن کم کرد، گفت: رژیم های غیر علمی و من درآوردی مانند خام گیاه‌خواری، رژیم براساس مزاج، رژیم گروه خونی، رژیم های تک خوری، مانند رژیم میوه، رژیم سوپ، رژیم شیر و یا رژیم تخم مرغ نه تنها تأثیری بر درمان کبد چرب ندارد بلکه ممکن است آن را تشدید کند.

وی درباره روزه داری یا Fasting نیز مطرح کرد: روزه داری همراه با نقصان کالری و انتخاب های سالم غذایی در روند بهبود کبد چرب مؤثر است اما روزه داری همراه با مصرف موادغذایی چرب و شیرین خطرناک است.

صافی اضطراب را سبب ترشح هورمون کورتیزول دانست و افزود: کورتیزول سبب افزایش اشتها به ویژه میل به خوردن غذاهای چرب و شیرین می شود همچنین این هورمون تمایل بدن به تجمع چربی را افزایش می دهد پس ضروری است افراد دارای کبد چرب از تنش و استرس دوری کنند.

این متخصص تغذیه همچنین کم خوابی، شب بیداری و خواب بی کیفیت را از دیگر اثرات ترشح هورمون کورتیزول عنوان کرد و یادآور شد: این هورمون همچنین با اختلال در تنظیم هورمون های سیری و گرسنگی(لیپتین و گرلین) ریسک چاقی را افزایش داده و کبد چرب را تشدید می کند، پس ۹-۷ ساعت خواب منظم و با کیفیت به ویژه برای افراد دارای کبد چرب ضروری است.