شهریه، کرونا نمی‌شناسد
«اسفند سال گذشته دانشگاه‌ها همراه با سایر مراکز آموزشی کشور کرکره‌های‌شان را تا اطلاع ثانوی پایین کشیدند و موج‌موج دانشجویان سرگردان راهی خانه‌ها و شهرهای خودشان شدند تا ببینند وضعیت بلاتکلیفی تا کی به طول می‌انجامد. نزدیک به یک سال گذشته است و تکلیف روشن شده: تقریبا تمامی کلاس‌های دانشگاهی به صورت مجازی برگزار شده‌اند و معدود واحدهایی بوده که با هماهنگی دانشگاه به صورت عملی و آزمایشگاهی تشکیل شده. حالا پس از گذشت همه این ماه‌ها دانشجویان بسیاری هستند که نمی‌دانند چرا با وجود خانه‌نشین‌شدنشان و کم‌شدن زحمتشان برای دانشگاه همچنان باید شهریه‌های صعودی را بپردازند و دیگر حتی به یک کتابخانه یا واحد کامپیوتر هم دسترسی نداشته باشند؟ همه آن چه از جیبشان می‌رود، خرج چه چیز می‌شود. اگر قرار است کل کیفیت آموزشی آنها در کلاس‌های آنلاین خلاصه شود که حتی هزینه اینترنتش را هم باید خودشان بپردازند؟ در موارد حادتری حتی همان کلاس‌های مجازی هم تشکیل نمی‌شوند و گویا شهریه تنها بهانه‌ای است برای مجاز شدن جهت ورود به ترم بعد؛ پولی که می‌پردازی و بابتش کلاسی حتی به صورت مجازی هم تشکیل نمی‌شود. الف، دانشجوی روزنامه‌نگاری دانشگاه سوره، ورودی سال ۹۷ دوره لیسانس شهریه‌ای بالغ بر ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌پردازد و می‌گوید «جدیدی‌ها» یعنی دانشجویان تازه‌وارد دانشگاه که اولین تجربه‌شان از حضور و شهریه پرداختن مربوط به دوران دانشگاه پساکروناست دارند ۲ میلیون تومان شهریه می‌پردازند. این شهریه‌ها در این دوران تقریبا بابت هیچ چیزی غیر از تدریس آنلاین نیست. یعنی به صرف دانشجو بودن در هر دانشگاه و هر رشته‌ای، دانشجویان عموما بدون دریافت خدمات دیگر باید مبلغی را بپردازند که به نظرشان تناسبی هم با شرایط حال حاضر درس خواندنشان ندارد چون به قول الف کلاس‌های آنلاین «مزخرف» هستند و «دانشگاه هیچ امکاناتی نداده، اینترنت را هم خودمان می‌گیریم و همین.»
پیش از این چه امکاناتی در دانشگاه بود که دلشان خوش باشد بخشی از شهریه بابت این خدمات است: «دانشگاه کتابخانه داشت، بخش انفورماتیک داشت که آنجا کار می‌کردیم، تحقیق‌های‌مان را انجام می‌دادیم و فضایی داشت برای این که بچه‌ها جمع شوند و کارهای‌شان را با هم هماهنگ کنند.»
اینها هم البته امکاناتی حداقلی است که معمولا در دانشگاه‌هایی غیر از دانشگاه‌های دولتی بزرگ یافت می‌شوند اما حالا دسترسی به همین دو، سه مورد هم یک سال است که ممکن نیست و در عین حال شهریه بر سر جای خود باقی مانده. «هر ترم ورودی‌های جدید فکر کنم حدود ۱۵ درصد شهریه بیشتری می‌پردازند. امسال هم باز همان افزایش را داشت. در رشته روزنامه‌نگاری باید ترمی ۲ تومان بدهند اما رشته‌های هنری حدود ۴ یا ۵ میلیون باید شهریه بدهند.»
یک بخشی از تفاوت دو برابری شهریه رشته‌های هنر در دانشگاه سوره قطعا مربوط به حجم قابل توجه واحدهای عملی است که در دوران کرونا همان واحدها هم اغلب تشکیل نمی‌شوند. «دقیقا دارند همان شهریه را میدهند اما کلاس‌هایشان مجازی است. بچه‌ها چند بار به رییس دانشگاه نامه نوشتند اما جواب خاصی نگرفتند.»
وقتی می‌گوید «بچه‌ها» منظور جمعی از دانشجویان است که برای خودشان کانال دارند و مدام در مورد مسائل مختلف حرف می‌زنند اما عملا قدرت حقوقی ندارند چون به گفته الف، دانشگاه سوره اصلا چیزی به نام تشکیلات صنفی که با چارچوب و قاعده انتخاباتی برگزار کند و دانشگاه در قبالش مسئولیتی داشته باشد، ندارد یا به قول الف «گروهی از دانشجویان هستند که فعالیت می‌کنند اما فعالیتشان فایده‌ای ندارد.» در تمام این مدت گویا یک بار مصاحبه‌ای در صفحه اینستاگرام دانشگاه با رییس آن انجام شده که به گفته او پاسخی به سوالات دانشجویان نبوده است. در گزارش‌های پیشین «اعتماد» در مورد وضعیت دانشجویان و وضعیت دانشجویان خوابگاهی هم مکرر دانشجویان گفته بودند که در شرایط کرونا دانشگاه‌ها خودشان را موظف به توضیحی در مورد برنامه‌های احتمالی و آینده پیش روی دانشجویان نمی‌دانند.
روایت دانشجویان آزاد
«نحوه محاسبه شهریه را نمی‌دانم اما از موقعی که وارد دانشگاه شدم و شهریه نزدیک به یک میلیون تومان بود، آخرین ترمی که قبل از کرونا دانشگاه رفتیم، شهریه یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بود و الان شده حدود یک میلیون و ۵۰۰ با این که همه چیز مجازی شده.»
دانشجوی کارشناسی رشته حقوق ورودی ۹۷ دانشگاه آزاد واحد شهر قدس می‌گوید در همان زمان قبل از کرونا هم دانشگاه امکانات خاصی نداشته که بخواهند فکر کنند در این مدت چیزی را از دست داده‌اند، تنها تفاوتش این بوده که می‌توانستند استادان را از نزدیک ببینند. اما به هر حال از آنجایی که هزینه‌های دانشگاه به خاطر نبود آنها کاهش پیدا کرده، قرار نیست که آنها همچنان شهریه با سیر صعودی بپردازند. در دانشگاه شما هیچ نهاد دانشجویی هست که این موضوع را پیگیری کند؟ «س» می‌گوید: «نه هیچ نهادی نیست. بالا رفتن شهریه هم اعلام نمی‌شود. ما موقع ثبت نام در سایت طبق حساب و کتاب‌های خود دانشگاه متوجه می‌شویم که الان چقدر باید بپردازیم.»
شهریه ثابت باید حتما در ابتدای ترم پرداخت شود، رقمی حدود ۴۰۰ و خرده‌ای هزار تومان و بعد مبلغی می‌ماند که قسط‌بندی می‌شود و می‌توانند در طول ترم پرداخت کنند. روایت یکی از دانشجویان دوره دکترای دامپزشکی دانشگاه آزاد کرج از موضوع کلاس‌ها و شهریه و شیوه درس خواندن با بقیه متفاوت است. ابتدای گفت‌وگو با همان حرف‌های شهریه پیش می‌رود و بعد به نحوه غریب برگزاری امتحانات می‌رسد. شهریه دانشجویی مانند او در ترم‌های آخر این رشته و این مقطع بیش از ۶ میلیون تومان است. مشکل عمده او و به گفته خودش سایر کسانی که هم‌دوره او هستند این است که بخش قابل توجهی از کلاس‌های آنها در واقع واحدهای عملی است که شهریه بیشتری را هم شامل می‌شود اما در یک سال گذشته بخش عمده این واحدها تشکیل نشده اما دانشگاه پولشان را طلب کرده است: «الان به خاطر اعتراضات شدید، دانشکده دو هفته‌ای است کارورزی گذاشته ولی بدون سرویس رفت و آمد. اما ترم‌های قبلی اصلا کلاسی برگزار نشد و هیچ نهادی هم نداریم که پیگیری کند. دانشگاه آزاد اعلام کرده بود، شهریه درس‌های عملی را نمی‌گیرد اما در این دو ترم گرفته و شهریه تقریبا دو برابر شده.»
در مورد این رشته و مقطع به صورت خاص، تعداد واحدهای عملی آن قدر مهم و بالاست که مجازی شدن دانشگاه در عمل به معنای تعطیلی کلاس‌ها بوده است. می‌گوید این ترم اصولا هیچ کلاس آنلاینی نداشته و ترم گذشته هم نیمی از واحدها به صورت آنلاین ارایه شدند. با این توضیحات بود که او به سوالاتی که در ادامه می‌آیند، پاسخ داد تا تصویر روشن‌تری از یک نمونه از گذراندن ترمشان در رشته دامپزشکی دانشگاه آزاد واحد کرج ترسیم کند.
اگر کلاسی تشکیل نشده، پس شما شهریه چی را داده‌اید؟
نمی‌دانم والا! الان حرف کل دانشجوهای دامپزشکی دانشگاه آزاد همین است.
یعنی در یک سال گذشته اغلب اوقات دانشگاه تعطیل بوده و فقط پول می‌گرفته؟
دقیقا.
چطور امتحان دادید؟ واحدها چطوری پاس شدند؟
بعضی دروس که کلاس آنلاین داشتند و طبق روال عادی درس دادن ولی در دروسی که کلاس نداشتند، یا نمره‌های ترم قبل گذاشته شد یا از خودشان نمره دادند. رشته من، رشته عملی است؛ ۴ سال درس تئوری می‌خوانیم که دو سال آخر عملی یاد بگیریم و وارد بازار کار شویم. متاسفانه الان ورودی‌های ما یه مدرک دکترا می‌گیرند و هیچی بلد نیستند چون دو سال آخرمان آموزش نداشتیم.
مثالی از واحدهایی که عملی بودند اما نه حضوری و نه مجازی برایشان کلاس تشکیل نشده، دارید؟
عملیات درمانگاهی، دام بزرگ و دام کوچک.
نمره این واحدها بدون امتحان جایی ثبت می‌شود؟
بله ثبت می‌شود که بتوانیم واحدهای ترم بعد را برداریم.
درس‌هایی بوده که امتحان نداده باشید اما به شما نمره داده باشند؟
درس طیور نمره‌ام شد ۱۳، دام کوچک ۱۸ و دام بزرگ ۱۷.
دانشگاه در مورد کل این روند توضیحی هم داده؟
موقع امتحانات بچه‌ها اعتراض کردند و هر کدام(از اساتید) یک متن معرفی کردند که بیایید این جوری امتحان بدهید، بچه‌ها هم گفتند بدون آموزش و در عرض یک هفته چطور این دروس را بخوانیم؟ برای همین راضی شدند به نمرات قبلی.»
مهد کودک معمولی حداقل ماهی 300هزار تومان میشه ترمی حدود 1.5 میلیون
خدا وکیلی ترمی 1.5 برای دانشگاه زیاده که گیر دادین به شهریه دانشگاه مشکل ارزش پول ملی که به فنا رفته.