فقر بر سفره مردم؛ از احمدی‌نژاد تا روحانی

اول بهمن سال ۸۵ بود که محمود احمدی‎‌نژاد با یک ماه‌ونیم تاخیر لایحه بودجه سال بعد را به مجلس برد. همان روزی که او از کنترل قیمت اجناس سخن گفت و از ارزان بودن گوجه فرنگی در محل زندگی‎اش خبر داد. احمدي‌نژاد پس از ارائه لایحه بودجه در سخنانی از تریبون پارلمان گفت: «يكي از موفقيت‌هاي دولت، كنترل نرخ تورم بوده كه اين رقم را ما نسبت به سال‌هاي قبل كنترل كرده‌‌ايم و به رقم 12.1 درصد رسيده است». وي گفت: «يكي از دوستان به من مي‌گفتند كه ما شاهديم كه كالاهاي مصرفي افزايش پيدا كرده و مثلا گوجه فرنگي كيلويي ‌2 هزار تومان است.» كه در اين هنگام نمايندگان مجلس فرياد زدند «كيلويي ‌3 هزار تومان»، احمدي‌نژاد خطاب به نمايندگان ادامه داد: «بياييد از تره‌بار نزديك خانه ما خريد كنيد، چرا از جاهاي گران خريد مي‌كنيد؟»

قیمت 3هزارتومان در آن روزها که هنوز رقم‌ها نجومی نبود، نیز برای مردم ایران سرسام‌آور بود، درست مثل همین روزها که در دولت روحانی خیار؛ همراه همیشگی گوجه بر سر سفره ایرانیان، قیمت بالای 20هزارتومان را تجربه می‌کند. 

گرانی از موز تا خیار

این روزها نیز بازار میوه و سبزیجات به طرز سرسام‌آوری کمرشکن شده است. تا همین دو هفته قبل، موزهایی که پشت مرز بازرگان مانده بود، قیمت این میوه لوکس را به‌طور میانگین به 60 هزار تومان رسانده بود و انتظار می‌رفت مطابق با وعده‌های داده‌ شده پس از ترخیص کانتینرهای موز، قیمت در بازار کاهش یابد، اما فاصله قیمتی رخ داده این را نشان نمی‌دهد و هنوز هم هر کیلو موز در همین نرخ‌ها به فروش می‌رسد. این خبر هم هنوز داغ است که قیمت خیار در فروشگاه‌های زنجیره‌ای به 25 هزار تومان هم رسیده و در ارزان‌ترین حالت ممکن، 16هزار تومان به فروش می‌رسد. فعالان بخش خصوصی درباره دلایل افزایش قیمت خیار به کیلویی 25هزار تومان در بازار می‌گویند که کمبود عرضه و افزایش قیمت خیار در چنین فصلی طبیعی است، اما امسال فراتر از حد معمول قیمت این محصول گران شده است که گفته می‌شود یکی از دلایل اصلی آن، کاهش عرضه است. خیار محصول فصل گرم سال است، بنابراین در فصول سرد سال یکی از راهکارهای کشت و پرورش خیار، استفاده از گلخانه‌هاست، اما نگاهی به قیمت این محصول در روزهای سرد زمستان سال گذشته نشان می‌دهد که برچسب قیمتی که این‌روزها روی بسته‌های هر کیلو خیار خورده، کمی اغراق شده قیمت آن را نشان می‌دهد، حدود یک‌سال پیش بود که هر کیلو خیار در میادین میوه و تره‌بار از 4 هزار و 500 تا 5 هزار و 900 تومان قیمت خورده بود؛ آن‌روزها قیمت هر کیلو موز هم از سوی سازمان مدیریت میوه و تره‌بار حدود 10 هزار و 800 تومان بود، اما حالا چند وقتی می‌شود که برخی کاربران فضای مجازی از افزایش قیمت خیار تا ۲۰ هزار و موز تا 60 هزار تومان خبر می‌دهند. درباره قیمت موز بررسی‌ها حاکی از آن است که در طول ۴۰ ماه اخیر، قیمت دلار و هر کیلو موز ضریب همبستگی بالای ۹۰درصد را ثبت کرده‌اند و هر افت و خیزی در دلار به سرعت در این میوه پرطرفدار نیز منعکس می‌شود. دلیل این همبستگی بالا، سطح قابل توجه واردات موز بوده که قیمت هر کیلو از آن را به بیش از 2 دلاردر بازار آزاد میخکوب کرده و موز را به‌عنوان معیاری برای سنجش قیمت دلار معرفی کرده است. بر همین اساس وابستگی قیمت موز با دلاری که این‌روزها در کانال 23 هزار تومانی قرار دارد، کمی قابل‌توجیه است، اما درباره محصولات سیفی و سبزی که وابستگی به دلار وجود ندارد و حتی محققان کشور، تولید بذر هیبرید خیار گلخانه‌ای در سال 95 را آغاز کرده‌اند، این همه افزایش قیمت کمی عجیب است. دستیابی ایران به خودکفایی در تولید برخی از محصولات کشاورزی تا جایی رسیده که تا همین چند سال پیش 17نوع از این محصولات که در میان آن‌ها خیار هم وجود داشت، به کشورهای همسایه از قبیل عراق صادر می‌شد، بماند که در آذر سال 98 دستیابی عراق به خودکفایی در تولید این محصولات، بازار صادرات این محصولات را ممنوع اعلام کرد، اما به هر حال بر اساس گفته‌های محققان تولید بذر هیبرید گلخانه‌ای خیار و حتی عدم عرضه آن به کشورهای دیگر، نشان از افزایش عرضه این محصول دارد که در حالت طبیعی باید از قیمت آن کاسته شود. 

بازی گوجه با ارزش پول ملی

گرانی کالاهای اساسی با وجود عدم وابستگی به ارز نه تنها در دولت اخیر که در سال‌های قبل نیز تجربه شده است. از سوی دیگر نگاهی به آمار بانک مرکزی گویای آن است که از سال ۱۳۹۲ با تغییر دولت، گرانی چشمگیری در گوجه فرنگی رخ داد به طوری که در مهرماه ۱۳۹۲ گوجه فرنگی ۱۵۶درصد گران شد. در سال 97 هم مجددا همان ماجرا تکرار شده و گوجه فرنگی با افزایش قیمت ۱۵۱درصدی به مردم عرضه شد؛ به طوری که در هفته اول مهر قیمت گوجه فرنگی به ۵۴۳۰ تومان رسید و بالاترین رقم در چهار دولت اخیر را به ثبت رساند. این حجم از افزایش قیمت‌ها نشان از وجود شبکه دلالی و عدم نظارت مسئولان دولتی بر وضعیت بازارها دارد. البته در کنار این فعالیت‌ها، نباید از اثرات رشد نقدینگی نیز غفلت کرد؛ حجم نقدینگی در پایان آذرماه رکورد زد و با 26.6درصد رشد به 3 هزار و 130 هزار میلیارد تومان و حجم پایه پولی با رشد 29.7درصدی به 407هزار و 540 میلیارد تومان رسید. طی سال‌های اخیر رشد نقدینگی همواره رکوردهای قابل‌توجهی از خود ثبت کرده که در تورمی که این‌روزها شاهد آن هستیم تاثیر خود را گذاشته است، خیار شاید یکی از نمونه‌های خبرساز در زمینه روایت این تورم است. 

پدرداماد رئیس جمهور؛ از خورشیدی تا بهشتی

روحانی و احمدی‌نژاد یک شباهت دیگر هم دارند و آن حضور پدران دامادهایشان در فضای عمومی ورسانه‌ای است و اگر روزی سردار احمد خورشیدی به عنوان «پدر داماد احمدی‌نژاد» در فضای سیاسی حضور داشت و حاشیه‌هایی را سبب می‌شد، ظاهرا همتای وی در خانواده رئیس جمهور فعلی به نام «محمدحسین بهشتی» این ظرفیت را دارد که به عنوان «پدر داماد روحانی» نیز مشمول کنایه و انتقاد و اتهام واقع شود و از آنجایی که او از وارد کنندگان موز به داخل کشور است، گرانی عجیب این روزهای موز نیز سبب شده تا پای او به مباحث منتقدان دولت روحانی باز شود. موضوعی که البته او رد می‌کند و می‌گوید:«بنده از پیش از انقلاب در بازار میوه فعال بودم. در واقع کارت بازرگانی بنده در سال ۱۳۴۵ صادر شده است. آن زمان هم بنده یکی از افراد مطرح در صنف خودم بودم و به قولی دستمان به دهنمان می‌‌رسید.» 

کاهش سفره مردم؛ از احمدی‌نژاد تا روحانی

گویی سفره ایرانیان برایش فرقی ندارد که چه کسی با چه تفکر سیاسی واقتصادی بر مسند باشد، روز به روز در حال کوچک‌تر شدن است. یک روز گوجه منسوب به محله احمدی‌نژاد می‌شود نماد وضعیت سفره مردم و یک روز نیز موز و خیار در دولت روحانی.