اظهارات جدید مرتضی نبوی درباره FATF / با بگیر و ببند مشکلات کشور حل نمی‌شود/نظام اداری ناکارآمد، پوسیده و توام با فساد و رشوه است
بخش هایی از گفتگو با مرتضی نبوی درباره دلایل وریشه های ناکارآمدی دولت ها به شرح زیر است:
حجم قوانین کشور بسیار زیاد و متعارض است
نبوی با بیان اینکه نظام حقوقی و مجموعه قوانین و در نهایت حکومت قانون بر کارآمدی دولت ها تاثیر منفی گذاشته است، اظهار کرد: برای اینکه قانون در کشوری حاکم باشد یعنی نرم افزار اداره حکومت کارا باشد، باید هم قوانین خوب، کارآمد و شفاف باشند و هم قوانین خوب اجرا شوند و در رابطه میان مردم و حکومت و رابطه مردم با یکدیگر قانون حاکم باشد، اما ما در هر دو قسمت مشکل داریم. حجم مجموعه قوانین ما نسبت به سایر کشورها بسیار زیاد است و این قوانین ما را به یک نظام حقوقی شفاف و کارآمد نرسانده است. در نتیجه مردم و حتی خیلی از وکلا هم شاید نتوانند بر قوانین پراکنده و زیاد احاطه پیدا کنند. در این شرایط از سویی روابط شفاف نیست و از سویی برخی قوانین با یکدیگر متعارض هستند و یکدیگر را نقض می کنند و همین موجب فساد در نظام اداری و ناکارآمدی دولت می شود.
قوانین ما به کلاف سردرگم تبدیل شده اند
وی ادامه داد: یکی از مولفه های حکمرانی خوب، حاکمیت قانون است. در کشور ما برای اینکه به شفافیت برسیم باید قوانین از ثبات برخوردار بوده و روشن و واضح باشند و نباید قوانین مرتب تغییر کنند. اکنون قوانین ما به کلاف سردرگم تبدیل شده اند و به جای اینکه گره گشای مشکلات باشند، به منشاء مشکلات تبدیل شده اند.
نظام اداری ناکارآمد، پوسیده و توام با فساد و رشوه است
نبوی در ادامه با بیان اینکه قوانین خوب نرم افزار اداره حکومت تلقی می شوند و نظام اداری سخت افزار اداره حکومت است، خاطرنشان کرد: دومین مشکل کارآمدی دولت ها به نظام اداری ما مربوط می شود که همچنان یک نظام اداری ناکارآمد، پوسیده و توام با فساد و رشوه است. راه حل آن هم مشخص بوده و با بگیر و ببند مشکل حل نمی شود، بلکه با فناوری جدید IT، ICT و دولت جامع و یکپارچه الکترونیک می توان این مشکل را حل کرد.
شرط موفقیت دولت الکترونیک، یکپارچه و کارآمد بودن است
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: شرط موفقیت دولت الکترونیک، یکپارچه و کارآمد بودن است. به طور مثال سازمان نظام مالیاتی از سال 88 قرار بوده است یک نظام جامع مالیاتی تهیه کند که پایلوت آن از کانادا تهیه و فرانسوی ها نظام را پیاده کرده اند، اما بعضی افراد که در بدنه نظام مالیاتی هستند، اجازه ندادند این نظام آنطور که پیش بینی شده بود، محقق شود.
هر دولتی با وجود این نظام حقوقی و اداری از کارآمدی لازم برخوردار نخواهد بود
نبوی ادامه داد: برای تحقق دولت الکترونیک باید عزم و اراده ای ملی شکل گرفته و به این فهم از سوی مسئولان هم نیاز است تا متوجه شوند با تحقق دولت کارآمد رضایت مردم جلب شده و فساد هم حذف می شود. در مقام حرف که درباره لزوم شفاف شدن قوانین اظهارنظر می شود، اما شاید اهمیت این موضوع برای مسئولان به خوبی درک نشده است. از سویی باید عزم و اراده ای برای برخورد با افرادی که در بدنه نظام اداری جا خوش کرده و دنبال منافع شخصی خود هستند باید شکل بگیرد. در ایجاد دولت الکترونیک به غیر از دولت، سایر نهادها هم باید مشارکت داشته باشند تا به هدف شفافیت دست پیدا کنیم، البته وزن دولت خیلی سنگین تر از سایر نهادهاست و وزنش بر سایر قوا سنگینی می کند.
بودجه نفتی موجب ناکارآمدی دولت می شود
وی همچنین با اشاره به اینکه بودجه نفتی عامل دیگر در ناکارآمدی دولت ها است، تصریح کرد: اکثر کشورهای دنیا به منابع سرمایه ای خود مثل درآمد نفت وابسته نیستند، بلکه با درآمدهای مالیاتی اداره می شوند و دولتی که متکی به مالیات است، باید رضایت مردمی که مالیات پرداخت می کنند را جلب کند.
نبوی در ادامه خاطرنشان کرد: در ایران پنجاه سال است که دولت ها با اتکا به درآمدهای نفتی در بودجه سر اقتصاد کشور بلا آورده، وضعیت اقتصادی را بدتر کرده و قدرت خرید مردم را کاهش می دهند، اما سال قبل و امسال که دولت دسترسی کمتری به دلارهای نفتی داشت، تولید در کشور شکل گرفت و دولت می گوید رشد اقتصادی داشته است. مشکل بودجه های ما نفتی بودن آنهاست.
دولت ها نگاه کوتاه مدت داشته و خیلی به اصلاحات زیربنایی توجه ندارد
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه سرمایه اجتماعی به معنای اعتماد میان حکومت و مردم است، گفت: وجود این اعتماد در کارآمدسازی دولت ها اهمیت زیادی دارد مثلا اگر سرمایه اجتماعی وجود داشته باشد، وقتی دولت وعده ای داد مردم این اطمینان را دارند که آن وعده محقق خواهد شد. در این شرایط همکاری مردم فرق می کند با وضعیتی که دولت می گوید تورم را مهار می کنم، اما مردم مطمئن هستند که تورم بیشتر می شود. وقتی اعتماد جامعه به دولت وجود نداشته نباشد، کارآمدی دولت هم کاهش پیدا می کند.
وی با اشاره به اینکه توقعات مردم کارآمدی دولت ها، نبود فساد و کارکرد درست نظام اداری است، تصریح کرد: ما تا برآورده کردن این توقعات فاصله زیای نداریم. سرمایه گذاری زیادی در این زمینه انجام شده است و دانش و امکان این کار هم وجود دارد و فقط به یک عزم و اراده دولت ها نیاز دارد، اما دولت ها نگاه کوتاه مدت دارند و خیلی به اصلاحات زیربنایی توجه ندارند، زیرا این اصلاحات موجب ایجاد برخی نارضایتی ها و اعتراض ها شده و همین ملاحظات موجب می شود که دولت ها به اصلاحات زیربنایی نپردازند. من معتقدم تا رسیدن به این اصلاحاتی که می تواند گارگشا باشد، فاصله زیادی نداریم. البته دولت ها وقتی سر کار می آیند تا چهار سال فرافکنی کرده و دولت قبلی را متهم می کنند و از سال پنجم به بعد می بینند، دیگر کارساز نیست که مشکلات را گردن دولت قبلی بیندازد و به تدریج جایگاهشان در نزد افکار عمومی افول می کند.
ریشه مشکلات اقتصادی و ناکارآمدی دولت ها به داخل برمی گردد
وی درباره تاثیرعوامل بیرون از دولت بر کارآمدی مثل مخالفت مجمع تشخیص مصلحت نظام با پیوستن ایران به لوایح باقی مانده FATF گفت: FATF شامل چهار لایحه بوده که دو لایحه آن درباره جلوگیری از سوءاستفاده مالی، پولشویی و شفافیت مالی در مجلس شورای اسلامی تصویب و در مجمع تشخیص مصلحت هم تایید شده و این یعنی همه نظام طرفدار شفافیت بوده است. درباره دو لایحه دیگر گفته شد که نپیوستن به آنها مانعی برای بهتر شدن وضعیت معیشتی مردم می شود. اما باید اشاره کرد که در حالیکه ما در لیست سیاه قرار گرفتیم، بنا به ادعای دولت فروش نفت بیشتر و تولید در سال 98 و 99 راه افتاده و این شرایط به نفع اقتصاد کشور شده است یعنی چون درآمد ارزی کم شده است، تولید در کشور رونق گرفته است. اصلا سی درصد مشکل اقتصادی ما به تحریم مربوط است و هفتاد درصد آن مربوط به عواملی است که من پیشتر به آنها اشاره کردم.
