ظریف: وزارت امور خارجه وقتی از مشکلات خبردار می‌شد که مشکلی پیش آمده باشد

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز (سه‌شنبه) در دیدار روسای پارک علم و فناوری وزارت علوم و تحقیقات و فناوری عنوان کرد: حوزه‌ای که جمهوری اسلامی به راحتی می‌تواند در آن وارد شود و توان حضور جهانی دارد، حوزه علم و فناوری است.

وی افزود: این زمینه‌ای است که هیچ دلیلی ندارد جمهوری اسلامی احساس کند که از بقیه کشورهای دنیا مزیت نسبی کمتری دارد. دانشمندان ما در سراسر دنیا برای ایران افتخار می‌آفرینند و دانشجویان ما به خوبی در دانشگاه‌های معتبر خارجی جذب می‌شوند و اگر بتوانیم محیط را برای رشد و کارآفرینی آنان فراهم کنیم، حتماً یک دانشجوی نخبه ایرانی ترجیح می‌دهد در کشور خودش در کنار خانواده‌اش و در جایی که رگ و پوست آن با آن پیوسته است بماند تا اینکه مهاجرت کند و به کشور بیگانه برود و در یک فضای نامأنوس زندگی کند.

* حتما انتخاب هر فردی ماندن در کشور خودش است

ظریف خاطرنشان کرد: به عنوان کسی که خودم در زمان شاه رفتم و در خارج زندگی کردم، می‌توانم شهادت بدهم که حتما انتخاب هر فردی ماندن در کشور خودش است.

وی با بیان اینکه این پارک‌های علم و فناوری می‌تواند این فضا را برای نخبگان ایرانی فراهم کند که فراتر از یک محیط صرفا نظری وارد حوزه کار شوند، اظهار داشت: یکی از جذابیت‌هایی که دانشگاه‌ها و مراکز تحصیلی خارج دارد همین امکانات تحقیقاتی عملیاتی است که در اختیار اساتید قرار داده و آنها در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند و همین باعث می‌شود توان اقتصادی دانشگاه و محیط دانشگاهی تقویت شود و در کنار آن دانشجو بتواند احساس مفید بودن کند.

رئیس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد: مزیت پارک‌های علم و فناوری فقط در این نیست که علم و صنعت را توسعه می‌دهد، بلکه می‌تواند نیروی کارآمد کشور را حفظ و باعث بالندگی آن شود و کاهش نیاز به رفتن از ایران.

وی گفت: یقین دارم کشور این توان را دارد که نیروهایی را از خارج جذب و روند مهاجرت نخبگان را معکوس کند.

* شرایط کنونی اقتصادی کشور مزیت حوزه دانش بنیان را بسیار بالاتر برده

ظریف به شرایط کنونی اقتصادی کشور اشاره و بیان کرد: شرایط کنونی اقتصادی کشور مزیت حوزه دانش بنیان را بسیار بالاتر برده است، نیازمند تولید داخل باشیم ولی امکان صادرات به خصوص صادرات دانش بنیان در این شرایط برای ما امکان ویژه‌ای است، مخصوصا در حوزه ارز که با مشکل قیمت ارز مواجهیم، این قیمت ارز می‌تواند مزیت ویژه‌ای برای صادرات باشد و چون دانش بنیان در حوزه صادرات مزیت قابل توجهی دارد، برای شرکت‌های دانش بنیان ما این امکان فراهم است که از شرایط کنونی حداکثر استفاده را برای صادرات داشته باشند. سهم صادرات شرکت‌های دانش بنیان حتما می‌تواند بسیار بیشتر از این باشد.

وزیر امور خارجه به سفرهای خارجی قبل از کرونا اشاره کرد و گفت: عموما با هیأت‌های اقتصادی سفر می‌کردم، تقریبا بیش از یک سوم همراهان بنده از شرکت‌های دانش بنیان بودند، تقریبا بیشترین میزان توفیق در انعقاد قرارداد، توسط شرکت‌های دانش بنیان بود. شرکت‌های بزرگی همراه م می‌آمدند، ولی یک شرکت کوچک خیلی بیشتر شانس داشت قرارداد منعقد کند تا یک شرکت عظیم حتی صنعتی و این یک ویژگی بسیار مهم و قابل توجه شرکت‌های دانش بنیان است.

ظریف به تلاشی که وزارت علوم و معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری انجام داده اشاره کرد و افزود: این زمینه را برای جوانان فراهم کرده که استعدادهای خود را تبدیل به اشتغال و تولید و کار کنند.

رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: اگر زنجیرهای تحریم و فشار اقتصادی را از دست و پای این کشور ببریم، ایران می‌تواند قطب علم و فناوری در خیلی از حوزه‌ها در منطقه باشد.

* هدف برجام این بود که این بار را از روی معیشت مردم برداریم

وی با بیان اینکه توان بسیار عظیمی برای کشور در حوزه‌های مختلف است، خاطرنشان کرد: سیاست ما در وزارت امور خارجه این است که در خدمت اقتصاد کشور باشیم. هدف اول ما این بود سیاست خارجی باری بر اقتصاد کشور نباشد و هدف برجام این بود که این بار را از روی معیشت مردم برداریم. هدف کماکان در وزارت خارجه همین است.

* ساختار و شاکله وزارت خارجه، شاکله اقتصادی نبوده/ وزارت امور خارجه وقتی از مشکلات خبردار می‌شد که مشکلی پیش آمده باشد

ظریف با بیان اینکه ساختار و شاکله وزارت خارجه، شاکله اقتصادی نبوده، یادآور شد: دیپلماسی ما بیشتر دیپلماسی امنیتی بوده و توجه آن به سیاست و امنیت بیشتر بوده است. آن هم به خاطر شرایطی که بر کشور ما تحمیل شده اعم از جنگ تحمیلی، تروریسم، تحریم‌ها و بحث هسته‌ای و همه اینها کشور را سوق داده به اینکه دیپلماسی‌اش بر رفع تهدیدات سیاسی و امنیتی متمرکز شود.

وی با ذکر این نکته که اینکه دیپلماسی بتواند در حوزه اقتصاد وارد شود، یک ضرورت است و این ضرورت را مدیریت وزارت امور خارجه چند بار احساس کرده، ولی هیچ وقت خیلی موفق نبودیم، خاطرنشان کرد: دلایل آن متعدد است و یک دلیلش این است که وزارت امور خارجه هیچ استیلایی بر سایر دستگاه‌های کشور در حوزه روابط خارجی ندارد و فقط وزارت خارجه را مسؤول سیاست خارجی در کشور می‌دانند نه مسؤول روابط خارجی. وزارت امور خارجه وقتی از مشکلات خبردار می‌شد که مشکلی پیش آمده باشد و وظیفه وزارت خارجه حل مشکلات یا مدیریت مشکلاتی است که دیگران ایجاد کرده‌اند و این باعث شده است که وزارت خارجه در حوزه اقتصاد نتواند آن وظیفه را انجام دهد.

رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: در این دوره تلاش کردم که معاونت اقتصادی را در وزارت خارجه ایجاد کنم، چون تجربه دو بار تلاش برای ایجاد معاونت اقتصادی را داشتم.

وی با بیان اینکه وزارت خارجه از دهه ۷۰ به دستگاهی با گرایش منطقه‌ای تبدیل شد، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم معاونت اقتصادی را در کنار معاونت‌های منطقه‌ای داشته باشیم که دو بار تلاش شد، شکست خواهد خورد، به خاطر اینکه نه تنها بیرون به معاونت اقتصادی ما گوش نمی‌کنند بلکه معاونت‌های منطقه‌ای داخل وزارت خارجه هم به معاونت اقتصادی گوش نمی‌کنند و همین باعث شد شاکله وزارت خارجه را عوض کردیم و معاونت‌های منطقه‌ای را از بین بردیم.

ظریف توضیح داد: این فقط برای این بود که معاونت اقتصادی را جا بیندازیم و یک معاونت اقتصادی مثل معاونت سیاسی و ادارات کل منطقه‌ای ایجاد کردیم که زیر نظر هر دو معاون کار می‌کند.

وی با ذکر این نکته که در معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه یک اداره کل دیپلماسی اقتصاد مقاومتی و یک اداره تسهیل فناوری و توسعه اقتصاد دانش بنیان وجود دارد، گفت: تمام ادارات کل منطقه‌ای ما موظف هستند با این اداره همکاری و به این کار کمک کنند.

رئیس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد: اگر جایی در خارج توانستیم مرکزی برای ارائه و نمایش دستاوردهای اقتصاد دانش بنیان ایجاد کنیم این کار را انجام دادیم و اخیرا در کنیا مرکزی را داشتیم و در اختیار دکتر ستاری گذاشتیم و ایشان هم یک مرکز شرکت‌های دانش بنیان را تأسیس کرد.

وی با بیان اینکه در خصوص برگزاری نمایشگاه‌ها دوره‌ای و فصلی آماده همکاری هستیم، اظهار داشت: شناخت بازار و معرفی بازارهای خارجی در این مرکز داده معاونت اقتصادی ایجاد شد که هم زمینه را برای معرفی امکانات داخلی به خارج فراهم کردیم که فعلا زمینه‌اش آماده شده و هنوز عملیاتی نشده است، به خاطر برخی ملاحظات اخلاقی و مبارزه با فساد که در این زمینه داریم که چگونه می‌توانیم این داده‌ها را وارد کنیم، بدون اینکه رانت برای کسی ایجاد کنیم.

* همه خیال می‌کنند وزارت خارجه دستگاه پولداری است/ وزارت خارجه از دور دل می‌برد از نزدیک زهره

ظریف با بیان اینکه «وزارت خارجه از دور دل می‌برد از نزدیک زهره» و همه خیال می‌کنند وزارت خارجه دستگاه پولداری است و ما پول وارد کردن این داده‌‌ها را نداریم، اظهار داشت: بسیاری از شرکت‌ها آمادگی دارند این داده‌ها را برای ما وارد کنند، ولی رانتی برای آن شرکت می‌شود که برای سایر شرکت‌هایی که بخواهند خود را به خارج معرفی کنند، ایجاد مزاحمت کند. این موضوع تا این لحظه باعث شده نتوانیم در این حوزه کمک کنیم، ولی بستر آن آماده است.

به گفته وی فقط الان مشکل ورود دیتا داریم که چگونه این کار را بدون ایجاد رانت انجام دهیم.

رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: در معرفی امکانات و بازارهای خارج، دیتابیس ما آماده است و دوستان اگر درخواست‌هایی دارند می‌توانند اعلام و ما برای آنها انجام دهیم.

* از تجربیات ناموفق ما جدا کردن رایزن‌های فرهنگی بود

ظریف با بیان اینکه سفارتخانه‌های ما دستور دارند که در اختیار شما باشند، یادآور شد: البته متاسفانه رایزن‌های فرهنگی هیچ ارتباطی با وزارت خارجه ندارند و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مسؤولیت آنها را بر عهده دارد. البته به نظر ما از تجربیات ناموفق ما، جدا کردن این قسمت از بخش دیپلماسی بوده است، ولی به هر حال ما نمی‌توانیم برای آنها کاری کنیم. ولی خودمان می‌توانیم و هیچ منعی برای ما وجود ندارد که از رایزنان اقتصادی وزارت خارجه استفاده کنیم.

وی با یادآوری این نکته که وابسته‌های بازرگانی نیز متعلق به وزارت صمت هستند، خاطرنشا نکرد: ولی ما در نمایندگی‌هایمان کارشناس اقتصادی داریم و وظایف آنها همین وظایف معاونت اقتصادی ماست که یکی از مهمترین آن اقتصاد دانش بنیان و کمک به توسعه فناوری و تسهیل واردات فناوری مورد نیاز کشور و صادرات خدمات فنی و مهندسی و دانش بنیان است. کارشناسان اقتصادی ما در خارج از کشور و سفرای ما در خدمت شما خواهند بود و اگر بتوانند کاری انجام بدهند، انجام می‌دهند.

دراین نشست تخصصی علاوه بر روسای پارک‌های علم و فناوری، معاون تحقیقات و پژوهش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به ارائه گزارشی از اقدامات انجام شده از جمله محصولات دانش بنیان این پارک‌ها و کمک به خودکفایی داخلی ارائه کردند.