جمهوری‌خواهان: لحن کاخ سفید نسبت به ایران گرم‌تر شده/چرا بایدن باید فروش اسلحه از چین و روسیه به تهران را تایید کند؟

با نزدیک شدن به پایان مهلت ضرب الاجل ایران به غرب رسانه های مختلف به بررسی تحولات موجود پرداختند و مقام های سیاسی کشورهای مختلف مواضع خود را در این خصوص اعلام کردند. روز پنجشنبه بود که دولت بایدن بطور رسمی ادعای دولت پیشین کشورش را مبنی بر اعمال تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران پس گرفت. واشنگتن در اقدام نمادین دیگر برای حضور در مذاکرات 1+5 اعلام آمادگی کرد؛ مواردی که ایران آنها را لازم اما ناکافی می داند. در واکنش به این تحولات محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در توئیتی نوشت که در انطباق با قطعنامه ۲۲۳۱ ایالات متحده باید بدون قید و شرط و به صورت موثر تمام تحریم‌های اعمال، بازاعمال یا تغییر برچسب ‌داده شده توسط ترامپ را لغو کند و سپس ما نیز تمام تدابیر جبرانی خود را بلافاصله به حالت قبل بازمی‌گردانیم.

خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه نیز با خوب توصیف کردن حرکات نمادین گفت که برای احیای ١+۵، آمریکا باید عمل کند و تحریم ها را بردارد.

اقدامات دولت بایدن به اینجا ختم نمی شود چرا که در بُعد منطقه ای نیز واشنگتن رویکردهای دیگری را در پیش گرفته است. خارج کردن گروه انصارالله از لیست تروریستی، فشارهای حقوق بشری به عربستان و وادار کردن این کشور به پایان جنگ یمن را می توان پالس های غیرمستقیم آمریکا برای تغییرات جدید تلقی کرد. علاوه بر این موارد در روزهای اخیر کشورهای اروپایی با تحرکات دیپلماتیک خود سعی بر پیدا کردن راه حل داشتند.

کارشناسان می گویند اقدامات اخیر بایدن نشانه ای از علاقه واشنگتن برای احیای برجام است. موضوعی که وی در کنفرانس مجازی و امنیتی مونیخ در روز جمعه بدان اشاره کرد. با این حال نگرانی ها از پایان ضرب الاجل ایران همچنان وجود دارد به طوری که رافائل گروسی برای مذاکره در این خصوص به تهران آمده است. همزمان با سفر مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران ۲۲۶ نماینده مجلس در بیانیه ای با استناد به طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها» یادآور شدند که مسئولین دولتی ایران در صورت عدم رفع تحریم ها باید از ۵ اسفند ماه اجرای پروتکل الحاقی را متوقف و بازرسی های آژانس بین المللی را صرفا محدود به نظارت های پادمان کند.

در همین راستا سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه با بیان اینکه پنجم اسفند اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف می‌شود، ولی از برجام خارج نخواهیم شد، گفت که سفر گروسی مدیرکل آژانس به تهران هیچ ارتباطی به تصمیم ایران ندارد و تصمیم ایران اجرا خواهد شد.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز در پاسخ به سوالی درباره احتمال خروج ایران از برجام تاکید کرد که ایران نیازی به این کار ندارد. آمریکا باید بداند که ما نیازی به خروج از برجام نداریم و می توانیم از حقوق خود در توافق بهره ببریم. ما توافق نکردیم که آن را کنار بگذاریم ما مذاکره کردیم که به تعهداتمان عمل کنیم. ما طبق مفاد برجام حق داریم که از اجرای تعهدات‌مان عقب بنشینیم.

تحلیل رسانه‌ها چیست؟
روزنامه نیویورک تایمز نوشت جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا به طور رسمی پیشنهاد مذاکره به دولت ایران را داد اما مشخص نیست که آیا ایران که به دنبال لغو تحریم ها است آن را بپذیرد یا نه. این روزنامه آمریکایی در بخشی دیگر می نویسد که تمایل ایرانی ها برای مذاکره با اروپایی ها بیشتر است و ترجیح می دهند که نمایندگان آمریکا به صورت میهمان در مذاکرات حضور داشته باشند.

خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز موضع دولت بایدن را متضاد با رویکرد دونالد ترامپ توصیف کرد و با اشاره به اقدامات بایدن نوشت که دولت او محدودیت سفر دیپلمات های ایرانی در سازمان ملل را برداشته است.

روزنامه گاردین نیز در گزارشی نوشت علاقه بایدن برای یافتن راهی دیپلماتیک که مورد حمایت کشورهای اروپایی باشد اقدام خوبی است، اما گفتن آن تنها کافی نیست. برای نشان دادن حسن نیت او باید تحریم ها علیه ایران را کاهش دهد و با درخواست ایران برای وام از صندوق بین المللی پول برای مبارزه با کووید 19 موافقت کند.

پایگاه هیل نیز نوشت: مقامات دولت پیشین اذعان می کنند که پیوستن مجدد به معامله روندی دشوار و طولانی خواهد بود. تحولات این هفته بایدن را در معرض انتقاد جمهوری خواهان قرار داده است که توافق نامه اصلی را ناقص می دانند. آنها اکنون حملات خود را به رئیس جمهور جدید دموکرات شدت می دهند. هیل در ادامه به نقل از دنیس راس از مقامات سابق دولت باراک اوباما می نویسد: خطر اصلی این خواهد بود که ایرانیان آشکارا درگیر تلاش برای فشار آوردن بر ما شده اند و سوال این خواهد بود که آیا آنها نتیجه می گیرند که فشار موثر است؟

پایگاه خبری سی ان بی سی نیز در گزارشی با توجه به زمان رسیدن ضرب الاجل ایران به غرب نوشت: عدم دسترسی ایران به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به دست آمدن هر گونه توافق را دشوارتر می کند. بدون مکانیزمی برای زیر نظر داشتن برنامه اتمی ایران بی اعتمادی از طرف ایالات متحده و سایر اعضای برجام بیشتر خواهد شد.

شبکه دست راستی فاکس نیوز به خشم جمهوریخواهان حامی ترامپ از عملکرد بایدن اشاره کرد و نوشت دولت جدید آمریکا لحن گرمی نسبت به تهران پیدا کرده است. فاکس نیوز در ادامه به نقل از جو ویلسون، نماینده جمهوری خواه نوشت: این کاری خشن و خطرناک است. بایدن فروش تسلیحات به ایران توسط ولادیمیر پوتین و شی جین پینگ را قانونی اعلام کرد."چرا؟"

واکنش طرفین برجام چه بود؟
پس از ابراز تمایل جو بایدن برای ورود آمریکا به توافق هسته ای دیگر طرفین برجام نیز موضع گیری کردند. انگلا مرکل صدراعظم آلمان در کنفرانس امنیتی مونیخ که روز جمعه برگزار شد گفت که همچنان فرصت برای توافق هسته ای با ایران وجود دارد.

امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه نیز در این کنفرانس اظهار داشت با کمک شرکایمان باید راه حل مناسبی برای پرونده هسته‌ای ایران پیدا کنیم.

پیتر استانو سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه در نشست با توجیهی با خبرنگاران تصریح کرد که جوسپ بورل به عنوان هماهنگ کننده برجام بشدت تلاش می‌کند تا این توافق را به ریل اصلی بازگرداند. این مساله به گفته او شامل برگرداندن ایران به اجرای کامل تعهداتش ذیل برجام و پیوستن دوباره آمریکا به این توافق اسقبال می‌شود.

این تحولات همچنین با استقبال مقام های چین و روسیه نیز روبرو شد.

اما موضوع ضرب الاجل 5 اسفندماه ایران به غرب خوشایند آمریکا نبود. ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با تکرار موضع واشنگتن مبنی بر اینکه ایران باید از این گام‌ها عقب نشینی کند، گفت: ایران می بایست از اقداماتی که به اعتماد آژانس بین المللی انرژِ اتمی ضربه می زند، پرهیز کند، جایی که نه تنها آمریکا و متحدان و شرکای ما در منطقه، بلکه تمامی جهان به آن اعتماد دارند.

تازه ترین تحلیل ها حاکی از چیست؟
نشریه ساندی تایمز در گزارشی مدعی شده که دولت آمریکا در حال بررسی لغو تحریم ها علیه ایران است.

ساندی تایمز این مطلب را به نقل از یک مقام امنیتی آمریکا عنوان کرد و نوشت: رئیس جمهور جدید آمریکا در پی آن است که تحریم های اعمال شده علیه ایران را به منظور حفظ توافق هسته ای ۲۰۱۵ کاهش دهد و این توافق را به مسیر خود بازگرداند.

این نشریه در ادامه با اشاره به تاکید ایران بر لزوم رفع کامل تحریم ها نوشت که نشانه هایی از رفع این تحریم ها وجود دارد، هرچند که دولت بایدن اصرار دارد ابتدا می بایست یک نشست در چارچوب ۱+۵ با حضور ایران برگزار شود.

این نشریه در ادامه به نقل از این مقام آمریکایی نوشت که لغو تحریم ها قطعا صورت خواهد گرفت اما شاید امروز و یا فردا اتفاق نیفتد. موضوعی که جن ساکی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز احتمال رفع تحریم ها را رد نکرد و اعلام کرد آمریکا قصد ندارد تا پیش از مذاکره با تهران گام بیشتری را بردارد.

گزارش می افزاید: مذاکره آمریکا و ایران و رفع تحریم‌ها علیه تهران یکی از گام‌های تعیین کننده در جدایی دولت بایدن از سیاست‌های دولت ترامپ است. این اقدام آمریکا را در مسیر سیاست‌های دوره باراک اوباما قرار می‌دهد که قصد داشت به رغم مخالفت‌ متحدان منطقه ای از طریق مذاکره با ایران سیاست‌ خاورمیانه را شکل دهد.

ساندی تایمز نوشت: آنتونی بلینکن و راب مالی قصد دارند تا کارزار سیاست فشار حداکثری علیه ایران را متوقف کرده و به میز مذاکره بازگردند.

ساندی تایمز در ادامه به صحبت های جان مک کین معاون سابق رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا اشاره می کند و از قول او می نویسد: بازگشت به توافق سال ۲۰۱۵ و عدم دستیابی به توافق جامع‌تر با ایران، یک اشتباه محض بشمار می‌رود. ایرانی‌ها گمان می‌کنند که بایدن ادامه دولت اوباماست که سیاست آن مماشات بود، نه تقابل.

علی الشهاب یک تحلیل‌گر مسائل سیاسی و از نزدیکان دولت سعودی به این نشریه بریتانیایی گفت: بازگشت بایدن به توافق هسته‌ای ایران، بدون در نظر گرفتن معادلات جدید خاورمیانه دشوار خواهد بود. ایران ضعیف شده، برخلاف عربستان که اگر مورد مشورت قرار گیرد از سیاست‌های بایدن [علیه ایران] حمایت خواهد کرد.

ساندی تایمز نوشت: تلاش برای دستیابی به یک توافق جدید با ایران فرآیندی طولانی و طاقت فرسا خواهد بود.انتخاب این مسیر به تمایل دولت بایدن برای درگیر شدن در یک مبارزه حقوقی طولانی بستگی دارد. این درحالی است که به گفته جاناثان شانزر معاون اندیشکده دفاع از دمکراسی، برای بایدن در قامت رئیس جمهوری که با شعار اتحاد سکان دولت را دست گرفت و با دو بحران اقتصاد و کرونا روبروست، درگیر شدن در یک سیاست خارجی پر مخاطره و بحث برانگیز چندان گزینه مطلوبی نخواهد بود.