جیب‌های خالی مردم در آسانه عید/ خرید شب عید چقدر تمام می‌شود؟
کاسب‌های بازار می‌گویند: «همه چیز در بازار وجود دارد، اما جیب مردم خالی است.» از اینکه «می‌آیند و قیمت می‌گیرند و سری تکان داده می‌روند» ناراضی هستند و می‌گویند: «قدرت خرید وجود ندارد... پول نیست...» افزایش قیمت‌ها، تضعیف قدرت خرید و البته ناهماهنگی در دستورالعمل‌های تنظیم بازاری برای به ثبات رساندن قیمت‌ها علاوه بر سردرگمی خریدار و فروشنده به بی‌ثابتی بازار نیز دامن زده است. آن هم در زمانی که ایرانی‌ها دومین سال نو خود را زیر سایه شیوع کرونا می‌گذرانند و با محدودیت‌های سفر و گردش و تفریح روبه‌رو هستند.
هر چند تورم سالانه ۳۴.۲ درصدی در بهمن ماه همچنین تورم نقطه‌ای ۷۰ درصدی خوراکی‌ها مسوولان را وادار به کنترل قیمت‌ها و بعضا اتخاذ تصمیماتی برای سرکوب بیشتر قیمت‌ها می‌کرد، اما آنچه در گزارش مرکز آمار از تورم خوراکی‌ها در بهمن‌ماه وجود دارد، تغییرات ۱۰۰ درصدی ۱۷ کالای خوراکی نسبت به بهمن سال گذشته است. هر چند گزارش تورم اسفند، در فروردین سال آینده منتشر می‌شود، اما مقایسه سقف قیمت‌های اعلامی میوه‌های شب عید در اسفند ۹۹ و مقایسه‌اش با اسفند ۹۸ نشان از افزایشی بین ۱۱ تا ۶۸ درصدی قیمت‌ها دارد. هر چند در خصوص آجیل قضیه متفاوت‌تر است. با استناد به قیمت‌های جمع‌آوری شده از بازار، قیمت هر کیلو آجیل مخلوط ۱۵۰ تا ۱۷۰ هزار تومان است. این در حالی است که در اسفند ۹۸ قیمت هر کیلو آجیل مخلوط ۶۰ تا ۸۰ هزار تومان گزارش شده بود. افزایش ۱۱۲ درصدی قیمت‌ها در بازار طی یک‌سال قطعا می‌تواند هر بازاری را از رونق بیندازد. اما افزایش قیمت‌ها محدود به آجیل و میوه شب عید نمی‌شود و تمام کالا‌ها را در بر می‌گیرد. با استناد به گزارش‌های مرکز آمار، از فروردین تا بهمن سال جاری سبد مصرفی یک خانواده افزایش ۶۴ درصدی در قیمت‌ها داشته است.
قیمت‌های شب عید اعلام شد
بر اساس آنچه خبرگزاری‌ها از قول ستاد تنظیم بازار منتشر کردند، قیمت پرتقال و سیب زرد شب عید از محل ذخایر دولت برای تنظیم بازار ۱۱ هزار و ۸۰۰ تومان و سیب قرمز ۸ هزار و ۹۰۰ تومان اعلام شد. پیش‌تر نیز رییس اتحادیه خشکبار و آجیل تهران از جزییات قیمت‌گذاری آجیل شور و ۴ مغز برای بازار شب عید ۱۴۰۰ خبر داده بود. بر همین اساس قیمت هر کیلو آجیل شور در محدوده ۶۵ تا ۱۱۰ هزار تومان و قیمت هر کیلو آجیل ۴ مغز نیز بین ۱۵۰ تا ۱۷۰ هزار تومان نرخ‌گذاری شده است.
حذف آجیل
با وجود اینکه برخی بر این باورند که تولید و عرضه آجیل به دلیل کاهش شدید قدرت خرید مردم، افت کرده و تولیدکنندگان نیز آجیل کمتری به بازار می‌آورند، اما علی نوری، سخنگوی اتحادیه صنف فروشندگان آجیل و خشکبار اصفهان گرانی بزرگ در چند سال اخیر را موجب خارج شدن آجیل از اولویت‌های خرید مردم به خصوص در شب عید عنوان کرد. به باور او آجیل از سبد غذایی مردم حذف شده به‌طوری که اکنون آجیل فراوان در بازار موجود است، اما مشتری ندارد. از سوی دیگر محسن جلیلی‌پور، رییس اتحادیه آجیل‌فروشان یزد نیز با بیان اینکه خوشبختانه مشکلی در تامین و توزیع آجیل شب عید وجود ندارد، گفت: متاسفانه توان اقتصادی مردم بسیار کاهش یافته و به عبارتی جیب آن‌ها تامین نیست. جلیلی‌پور ضمن اشاره به افزایش ۱۵ تا ۳۰ درصدی قیمت آجیل براساس نوع و کیفیت آن در مقایسه با سال گذشته تصریح کرد: عامل گرانی آجیل ناشی از کمیابی آن در بازار نیست بلکه به دلیل افزایش نرخ‌های حاشیه‌ای همچون افزایش قیمت حمل و نقل و دستمزد کارگران بوده است.
افزایش قیمت‌ها در ۱۱ ماه
اما قیمت‌ها تنها برای آجیل و میوه شب عید افزایش پیدا نکرده و در سایر کالا‌های خوراکی نیز به چشم می‌خورد. با استناد به گزارش مرکز آمار از قیمت خوارکی‌ها، هزینه یک خانواده برای خرید سبد «ده کیلو برنج ایرانی، یک کیلو گوشت گاو، یک کیلو گوشت گوسفند، یک کیلو مرغ، تخم‌مرغ، کره، شیر، پنیر، ماست، ماکارونی، روغن مایع، رب گوجه‌فرنگی، قند، شکر و چای» بدون در نظر گرفتن حبوبات در فروردین حدود ۵۸۶ هزار تومان بود که در بهمن ماه به ۹۶۳ هزار تومان رسید. افزایش ۶۴ درصدی هزینه خانواده‌ها بر یک سبد مشخصی از کالا و خدمات در حالی است که حقوق افراد در طول سال تغییری نکرده است. هر چند دستگاه‌ها و نهاد‌های ذی‌ربط به اقداماتی نظیر عدم واردات مرغ و تخم‌مرغ برای کنترل و مدیریت بازار‌ها روی آوردند، اما به نظر نمی‌رسد این اقدامات نیز بتواند گرهی از بازار درهم خوراکی‌ها باز کند. هر چند انتقال تورم به خصوص برای گروه کالا‌های خوراکی و آشامیدنی به سال آینده یکی از موضوعاتی است که کارشناسان اقتصادی همواره بر آن تاکید داشتند. به باور آن‌ها انتقال تورم به سال ۱۴۰۰ و عدم اتخاذ رویکردی سفت و سخت برای مبارزه با آن، می‌تواند سفره‌ها را در سال آینده کوچک‌تر کند.
رکورد گرانی با خیار شکسته شد
با استناد به گزارش‌های مرکز آمار قیمت هر کیلو خیار در بهمن سال جاری نسبت به دی افزایش ۴۷ درصدی داشته و از ۱۰ هزار و ۴۰۰ تومان به ۱۵ هزار تومان رسید. بادمجان و موز با افزایش‌های ۳۷.۶ و ۳۳ درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد، افزایش قیمتی ۳۸ قلم کالا از میان ۵۳ کالای خوراکی منتخب بالاتر از تورم نقطه‌ای کل کشور در بهمن‌ماه است. به بیان دیگر این تعداد کالا بیشتر از ۴۸ درصد افزایش قیمت داشته‌اند که می‌تواند تورم خوراکی‌ها در ماه‌های آتی را افزایش بیشتری دهد.
خرید شب عید چقدر تمام می‌شود؟
با استناد به گزارش‌های رسمی و با فرض عدم تغییر قابل محسوس در سبد هزینه‌ای مفروض خانواده‌ها در اسفند نسبت به بهمن، خرید عید برای یک خانواده چهار نفری بدون حبوبات و شامل میوه‌های یک کیلو سیب زرد و قرمز، پرتقال، خیار و یک کیلو آجیل ۴ مغز یک میلیون و ۱۷۶ هزار تومان می‌شود. این در حالی است که مجموعه دریافتی افراد متاهل با دو فرزند و بدون سابقه کار حدود سه میلیون تومان است. با مقایسه اعداد و ارقام می‌توان دریافت که یک خانواده چهار نفری حدود ۴۰ درصد از دریافتی خود را باید برای خرید مایحتاج خوراکی هزینه کند.
زندگی نرمال بدون آجیل و میوه
در چند سال اخیر پویش‌های مختلفی در فضای مجازی برای واکنش به گرانی‌ها و اعتراض به ناکارآمدی سیاست‌ها شکل گرفت؛ از هشتگ آجیل نمی‌خریم تا زندگی نرمال. اما آمار‌ها نشان می‌دهد تقریبا قیمت هیچ کالایی در کشور ارزان‌تر نمی‌شود و سال به سال افراد بیشتری صرفا تماشاگر ویترین مغازه‌ها هستند. با وجود همه سیاست‌ها برای کاهش شیب نرخ رشد قیمت‌ها به وی‍ژه کالا‌های خوراکی، اما آمار و ارقام حکایت از کوچک‌تر شدن ماهانه سفره خانواده‌ها می‌دهد.
انقدر بدبختی بر سرمان اوار کرده اند که خرید میوه و اجیل پیشکش.........