بیماری مزمن کلیه و عوارض آن

بیماری مزمن کلیه یک بیماری پیش‌رونده است. در ابتدا ممکن است فرد عوارض مرتبط چندانی نداشته باشد. اما با پیشرفت بیماری، عوارض آن نیز شیوع و شدت بیشتری می یابند.

به گزارش "هلث لاین"، سلامت کلیه های انسان بر تمام اندام های حیاتی بدن تاثیر می گذارد. در صورت عدم درمان بیماری مزمن کلیه، شرایطی مانند کم خونی و فشار خون بالا می توانند عملکرد کلیه های را هرچه بیشتر تضعیف کرده و به بیماری قلبی و افزایش احتمال مرگ منجر شود.

عوارض بیماری مزمن کلیه
زمانی که کلیه های انسان به خوبی کار نمی کنند، این شرایط می تواند به بروز عوارضی در دیگر قسمت های بدن منجر شود.

از جمله نگرانی های بالقوه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

کم خونی. این شرایط زمانی رخ می دهد که کلیه ها اریتروپویتین کافی تولید نمی کنند که بر توانایی آنها در ساخت گلبول های قرمز تاثیر می گذارد. کم خونی می تواند به واسطه سطوح کم آهن، ویتامین B12، یا اسید فولیک نیز شکل بگیرد. زمانی که کلیه های به خوبی کار نمی کنند، این می تواند به سطوح کم کلسیم و میزان بالای فسفر (هایپرفسفاتمی) منجر شود که استخوان را تضعیف می کند. این شرایط خطر شکستگی استخوان را افزایش می دهد.

احتباس مایع. این شرایط زمانی شکل می گیرد که مایع اضافه در بدن باقی می ماند. این می تواند به تورم در اندام ها، فشار خون بالا یا وجود مایع در ریه ها منجر شود.

نقرس. این نوعی آرتریت است که به واسطه انباشت اسید اوریک در مفاصل شکل می گیرد. اسید اوریک از طریق کلیه ها پالایش می شود که این دو شرایط را به هم پیوند می دهد.

بیماری قلبی. این شرایط بر قلب و رگ های خونی انسان تاثیر می گذارد. عملکرد نامطلوب کلیه ها می تواند به بروز مشکلات قلبی منجر شود.

فشار خون بالا (پرفشاری خون). این شرایط زمانی رخ می دهد که نیروی پمپاژ خون از طریق رگ های خونی انسان بسیار زیاد باشد. پرفشاری خون می تواند عملکرد کلیه ها را بدتر کند که به احتباس مایع و تشدید پرفشاری خون منجر می شود.

هایپرکالمی. این شرایط به واسطه افزایش ناگهانی در سطوح پتاسیم شکل می گیرد که ممکن است بر عملکرد قلب تاثیرگذار باشد.

اسیدوز متابولیک. زمانی که اسید بیش از حد در مایعات بدن وجود داشته باشد که کلیه ها قادر به پالایش آنها نباشند، تعادل pH بر هم می خورد. این می تواند موجب بدتر شدن بیماری کلیوی شده و به مشکلاتی مانند تحلیل رفتن استخوان یا عضله و همچنین اختلالات غدد درون ریز منجر شود.

اورمیا. این شرایط به واسطه انباشت مواد زائد در خون شکل گرفته و به آسیب کلیوی اشاره دارد. اورمیا می تواند موجب علائمی مانند خستگی، حالت تهوع، پاهای بی قرار و اختلالات خواب شود.

عوارض بلند مدت
با پیشرفت بیماری کلیوی، عوارض به طور معمول با تکرر و شدت بیشتر رخ می دهند. بیماری کلیوی پیشرفته می تواند به کیفیت پایین زندگی و افزایش ناخوشی و مرگ و میر منجر شود.

از جمله عوارض بلند مدت بیماری کلیوی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- سیستم ایمنی ضعیف شده. این شرایط فرد را هرچه بیشتر مستعد ابتلا به عفونت و بیماری می سازد.

- نارسایی کلیوی. فرد مبتلا به این شرایط برای بقا به دیالیز یا عمل پیوند کلیه نیاز دارد.

- بیماری قلبی. بنابر پژوهشی که در سال 2017 انجام شد، این دلیل اصلی مرگ و میر در افراد مبتلا به بیماری کلیوی، به ویژه آنهایی که تحت دیالیز قرار دارند، محسوب می شود.

عوارض عصبی
افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه با خطر بیشتر اختلالات رگ های خونی مغز مانند سکته مغزی مواجه هستند.

افرادی که در مرحله پایانی بیماری کلیوی قرار دارند یا دیالیز انجام می دهند، احتمال بیشتری دارد با موارد زیر مواجه باشند:

- اختلال شناختی

- زوال عقل

- سکته مغزی از جمله ایسکمیک، هموراژیک یا سکته های مغزی خاموش

- پیش‌آگهی بلند مدت ضعیف پس از یک سکته مغزی

- تشنج

با این وجود، عوارض عصبی ممکن است در هر مرحله ای از بیماری مزمن کلیه ظاهر شوند.

عوارض ثانویه
افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات بین افراد مبتلا به بیماری های مزمن مانند بیماری مزمن کلیه است.

پژوهشی در سال 2017 نشان داد که افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه که دیالیز انجام نمی دهند نسبت به افراد سالم سه برابر احتمال بیشتری دارد افسردگی را تجربه کنند. افسردگی بین افراد تحت دیالیز نیز شرایطی شایع است.

افسردگی ممکن است به واسطه تغییرات روانی‌اجتماعی و بیولوژیکی همراه با دیالیز شکل بگیرد. افسردگی در بیماری مزمن کلیه با موارد زیر مرتبط است:

- کیفیت پایین زندگی

- نتایج پزشکی نامطلوب

- افزایش مرگ و میر

از دیگر عوارض ثانویه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- عفونت های پوست ناشی از خشکی بیش از حد پوست و خراشیدن پوست

- درد مفصل، استخوان و عضله

- آسیب عصبی

- انباشت مایع اطراف ریه ها (پلورال افیوژن)

- نارسایی کبد

پیشگیری از عوارض
در هر مرحله از بیماری مزمن کلیه، همکاری نزدیک با پزشک اهمیت دارد.

درمانی ریشه‌کن کننده برای بیماری مزمن کلیه وجود ندارد اما شما می توانید سرعت پیشرفت بیماری و احتمال بروز عوارض مرتبط را کاهش دهید.

به عنوان مثال، مدیریت فشار خون بالا و کم خونی می تواند خطر عوارض قلبی را کاهش دهد.

انجام منظم آزمایش های خون و ادرار می تواند به تشخیص زودهنگام مشکلات سلامت کمک کند.

پزشک شما می تواند به مدیریت نگرانی های سلامت دیگر، مانند دیابت و سطوح کلسترول و همچنین وزن شما کمک کند.

از دیگر اقداماتی که می توانند به پیشگیری از عوارض کمک کنند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- برای اطمینان حاصل کردن از تامین نیازهای تغذیه ای به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید.

- هر روز مقداری فعالیت بدنی داشته باشید.

- به وزن سالم رسیده و آن را حفظ کنید.

- هفت تا هشت ساعت خواب شبانه داشته باشید.

- سیگار نکشید یا اگر سیگاری هستید، این عادت مضر را ترک کنید.

- روش های مقابله با استرس، اضطراب یا افسردگی را بیاموزید. پزشک می تواند شما را به یک متخصص سلامت روان یا گروه حمایتی ارجاع دهد.

- داروهای تجویز شده را طبق دستور پزشک مصرف کنید.

- درباره مصرف داروهای بدون نسخه محتاط باشید. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی می توانند به کلیه ها آسیب بزنند. پیش از مصرف داروهای بدون نسخه با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

درمان عوارض
درمان عوارض بیماری مزمن کلیه می تواند به بهبود علائم و کیفیت زندگی فرد کمک کند. در صورت عدم درمان، برخی عوارض بیماری ممکن است زندگی فرد را در معرض خطر قرار دهد.

اگر به کم خونی مبتلا هستید، بافت های بدن شما با کمبود اکسیژن مواجه هستند. این می تواند به اندام های حیاتی مانند قلب و مغز آسیب برساند و همچنین عملکرد کلیوی را بدتر کند.

درمان کم خونی می تواند شامل موارد زیر باشد:

- عوامل محرک اریتروپویزیس که به بدن می گوید گلبول های قرمز بیشتری تولید کند

- مکمل های آهن

- انتقال خون

فشار خون بالا یکی از مخرب‌ترین عوارض بیماری مزمن کلیه است. این می تواند به بیماری قلبی و افت عملکرد کلیه ها منجر شود.

درمان ممکن است شامل تغییرات رژیم غذایی و ورزش و همچنین داروهای تجویزی برای کاهش فشار خون باشد.

درمان های دیگر به علائم خاص و دلیل بروز آنها بستگی دارد. اگر وارد مرحله نارسایی کلیوی شوید، به دیالیز یا عمل پیوند کلیه نیاز خواهید داشت.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اگر به بیماری مزمن کلیه مبتلا هستید، مراجعه منظم به پزشک اهمیت دارد. اگر با علائم جدید یا تشدید علائم خود بین ویزیت های برنامه ریزی شده مواجه شدید با پزشک خود تماس بگیرید.

اگر موارد زیر را تجربه می کنید در پی دریافت کمک پزشکی فوری باشید:

- دشواری در تنفس

- احساس درد یا فشار در سینه

- ضربان قلب سریع یا نامنظم

اینها ممکن است نشانه هایی از یک عارضه جدی و تهدیدکننده زندگی باشد که به توجه پزشکی فوری نیاز دارد.