مروری بر مرگبارترین حوادث طبیعی
هرساله، طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر در بلایای طبیعی مانند زلزله، فوران آتشفشان، طوفان، سونامی، سیل، آتش‌سوزی و خشکسالی جان خود را از دست می‌دهند؛ و بیش از ۱۵۰ میلیون نفر تحت‌تأثیر آنها قرار دارند. بلایای طبیعی جزء جدایی ناپذیر تاریخ زندگیِ بشر بوده‌اند اما میزان مرگ‌ومیر برخی از این بلایای باستانی در طول تاریخ گم شده است. به عنوان مثال، جزیره باستانی مدیترانه‌ترانه (سانتورینی، یونان فعلی) فوران آتشفشانی فاجعه‌باری را تجربه کرد که کل تمدن آنجا را در حدود سال ۱۶۰۰ قبل از میلاد ریشه کن کرد. اما اینکه دقیقاً چند نفر جان خود را از دست داده‌اند برای ما ناشناخته باقی مانده است.
با این حال، به لطف سوابق و مجلات تاریخی، مورخان می‌توانند حداقل تعداد تلفات مربوط به بلایایی، که در دوران‌های جدیدتر رخ داده‌اند، را تخمین بزنند. بر اساس چنین سوابقی، بلایای طبیعی زیر مرگبارترین بلایا در همه زمان‌ها بوده‌اند که به ترتیب از کمترین به بیشترین فاجعه دسته بندی شده‌اند.
۱۰- زلزله ۱۱۳۸ میلادی در حلب
در ۱۱ اکتبر ۱۱۳۸، شهر حلب سوریه شروع به لرزیدن کرد. این شهر در محل تلاقی صفحات عربستان و آفریقا قرار دارد و این شهر را مستعد زلزله می‌کند. فهم شدت این زمین لرزه به مرور زمان از دست رفته است، اما تواریخ معاصر گزارش داده‌اند که ارگ شهر فرو ریخته و خانه‌ها در سراسر حلب خراب شده‌اند. تعداد کشته شدگان حدود ۲۳۰ هزار نفر تخمین زده شده است؛ اما این رقم را مورخی در قرن پانزدهم گزارش کرده است و ممکن است خطا کرده باشد.
۱۰- زمین لرزه و سونامی اقیانوس هند ۲۰۰۴
زمین لرزه‌ای به بزرگی ۹.۱ ریشتر که در ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ به زیر دریا در ساحل غربی سوماترا، اندونزی رسید نیز مانند زلزلۀ حلب در رتبۀ دهم قرار دارد. سونامی با سرعتی معادل ۵۰۰ مایل در ساعت (۸۰۴ کیلومتر در ساعت) در فاصله ۱۵ تا ۲۰ دقیقه‌ای پس از وقوع زلزله به زمین رسید و فرصت کمی به ساکنان آنجا داد که به مناطق مرتفع‌تر فرار کنند. به گفته یک سازمان بشردوستانه، در بعضی از مناطق، به ویژه مناطق صدمه دیده اندونزی، موج سونامی بیش از ۳۰ متر ارتفاع داشته است.
خسارات ناشی از زلزله و سونامی ۱۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است. این رویداد به عنوان سومین زمین لرزه بزرگ جهان از سال ۱۹۰۰ میلادی تاکنون در نظر گرفته شده است و طبق گزارش مرکز ملی اطلاعات زیست محیطی ایالات متحده، سونامی آن بیش از هر سونامی دیگری در تاریخ منجر به کشته شدن افراد شده است.
۹- زلزله تانگشان ۱۹۷۶
بر اساس گزارش سازمان زمین شناسی ایالات متحده، ساعت ۳:۴۲ بامداد ۲۸ ژوئیه ۱۹۷۶، شهر تانگشان چین در اثر زمین لرزه‌ای به بزرگی ۸/۷ ریشتر با خاک یکسان شد. تانگشان، یک شهر صنعتی با حدود ۱ میلیون نفر جمعیت در زمان وقوع فاجعه بود که تلفاتی بیش از ۲۴۰ هزار نفر داشت. در حالی که این آمار رسمی کشته شدگان است، برخی از کارشناسان معتقدند که این تعداد به شدت دست کم گرفته شده است و احتمالاً تلفات جانی نزدیک به ۷۰۰ هزار نفر بوده است. گزارش شده است که ۸۵ درصد از ساختمان‌های تانگشان ریزش کرده و لرزش در پکن چین با بیش از ۱۸۰ کیلومتر فاصله احساس شده است. چندین سال طول کشید تا شهر تانگشان به حالت قبلی خود برگشت.
۸- زلزله انطاکیه ۵۲۶ قمری
مانند همه بلایایی که هزاره پیش رخ داده است، به سختی می‌توان تلفات دقیق زلزله انطاکیه به دست داد. مورخان می‌نویسند که در ماه مه سال ۵۲۶، در اثر اصابت اقیانوس به شهر امپراتوری بیزانس (ترکیه و سوریه) حدود ۲۵۰ هزار نفر جان خود را از دست دادند. طبق مقاله‌ای که در سال ۲۰۰۷ در مجله تاریخ قرون وسطایی منتشر شد، تعداد کشته‌ها بیشتر از سایر زمان‌های سال بود زیرا این شهر مملو از توریست‌هایی بود که روز معراج (جشن مسیحیان که یادآور عروج عیسی مسیح به بهشت است) را جشن می‌گرفتند.
۷- زلزله هایون ۱۹۲۰
گفته می‌شود که زمین لرزه هایوان بزرگ‌ترین زمین لرزه ثبت شده قرن ۲۰ در چین است. این زمین لرزه که در شانزدهم دسامبر سال ۱۹۲۰ در منطقه هایانوان در شمال مرکز چین رخ داد، استان‌های همسایه گانسو و شانکسی را نیز لرزاند. گزارش شده است که شدت آن ۸/۷ درجه در مقیاس ریشتر بود، با این حال امروز چین ادعا می‌کند که بزرگی آن ۵/۸ ریشتر بوده است. در تعداد تلفات نیز اختلاف وجود دارد. مجموع تلفات را ۲۰۰،۰۰۰ نفر اعلام کرده‌اند، اما طبق مطالعه‌ای که توسط لرزه شناسان چینی در سال ۲۰۱۰ انجام دادند، تعداد کشته شدگان می تواند تا به ۲۷۳ هزار و ۴۰۰ نفر بوده باشد.
۶- طوفان کورینگا ۱۸۳۹
بر اساس بخش تحقیقات طوفان‌های آزمایشگاه اقیانوس اطلس و هواشناسی اقیانوس اطلس ِمرکز ملی اطلاعات زیست محیطی ایالات متحده، طوفان کورینگا در ۲۵ نوامبر ۱۸۳۹ در بندر کورینگا در خلیج بنگال هند اتفاق افتاد. این طوفان ۱۲ متر ارتفاع داشت. مانند بسیاری از طوفان‌های قبل از قرن بیستم، سرعت و جنس باد این طوفان مشخص نیست. در اثر این طوفان حدود ۳۰۰ هزار نفر کشته شدند و حدود ۲۰ هزار کشتی و قایق در هم کوبیده شدند.
۶- طوفان هایفونگ ۱۸۸۱
طوفان ۱۸۸۱ که در ۸ اکتبر شهر بندری هایفونگ در شمال شرقی ویتنام اتفاق افتاد بسیار مرگبار بود. این طوفان نیز در کنار طوفان کورینگا در رتبۀ ششم قرار می‌گیرد و حدود ۳۰۰ هزار نفر را به کام مرگ کشانده است.
۵- زلزله هائیتی ۲۰۱۰
لزله فاجعه بار ۷ ریشتری که در هائیتی در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۰ رخ داد، به عنوان یکی از سه زلزله کشنده در همه زمان‌ها شناخته می‌شود. هائیتی به عنوان یکی از فقیرترین کشورها خسارات و تلفات جانی شدیدی را تحمل کرد. حدود ۳ میلیون نفر تحت تأثیر این زمین لرزه قرار گرفتند. تخمین تعداد کشته‌ها دشوار بود. در ابتدا، دولت هائیتی تلفات را ۲۳۰ هزار نفر تخمین زد، اما در ژانویه ۲۰۱۱ ، مقامات این رقم را به ۳۱۶ هزار نفر اصلاح کردند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۰ منتشر شد، تعداد این افراد را حدود ۱۶۰ هزار مرگ و میر اعلام کرد، در حالی که سازمان زمین‌شناسی آمریکا ادعا کرد که تعداد آنها حتی کمتر است - حدود ۱۰۰ هزار نفر. این اختلافات بیانگر دشواری شمارش مرگ‌ومیرها حتی در دوران مدرن است.
۴- طوفان بولا ۱۹۷۰
یک طوفان گرمسیری در تاریخ ۱۲ تا ۱۳ نوامبر ۱۹۷۰ به بنگلادش (پاکستان شرقی آن زمان) حمله‌ور شد. طبق بخش تحقیقات طوفان مرکز ملی اطلاعات زیست محیطی ایالات متحده، شدیدترین سرعت طوفان ۲۰۵ کیلومتر در ساعت اندازه‌گیری شد که جزء طوفان‌های دستۀ چهار است. طول این طوفان ۶/۱۰ متر بود و بر روی جزایر کم ارتفاع حاشیه خلیج بنگال فرود آمد و باعث طغیان گسترده شد. موج طوفان، همراه با عدم تخلیه مردم از مناطق مسکونی، منجر به تعداد کشته شدیدی در حدود ۳۰۰ هزار تا ۵۰۰ هزار نفر شد. به دلیل هجوم کارگران فصلی که برای برداشت برنج در منطقه حاضر بودند تعداد کشته‌ها زیاد شد. طبق اعلام سازمان جهانی هواشناسی، طوفان بولا کشنده‌ترین طوفان گرمسیری ثبت شده محسوب می شود و تخمین زده می شود ۸۶ میلیارد دلار خسارت زده باشد.
۳- زلزله شاآنشی ۱۵۵۶
مرگبارترین زمین لرزه تاریخ در تاریخ ۲۳ ژانویه ۱۵۵۶ استان شانکسی چین را لرزاند. این زمین لرزه به «زمین لرزه بزرگ جیاجینگ» معروف شد و تلی از خاک برجای گذاشت. شدت تخریب منجر به مرگ ۸۳۰ هزار نفر شد. بزرگی دقیق زمین لرزه را در حدود ۸ ریشتر تخمین می‌زنند.
۲- طغیان رودخانه زرد ۱۸۸۷
بستر رودخانه زرد در چین به دلیل ساخت‌وساز و تغییرات زیاد تغییر کرده بود. باران‌های شدید این بستر را تخریب و این رودخانه در پهنه‌ای به وسعت ۱۲۹۴۹ کیلومتر مربع طغیان کرد. تخمین زده می‌شود که در نتیجه این سیل، ۹۰۰ هزار تا ۲ میلیون نفر جان خود را از دست داده باشند.
۱- طغیان رودخانه یانگ تسه ۱۹۳۱
بارش شدید باران در ماه‌های ژوئیه و آگوست سال ۱۹۳۱ منجر به مرگبارترین فاجعه طبیعی در تاریخ جهان شد: سیل‌های چین مرکزی در سال ۱۹۳۱. در این رویداد سطح رودخانه زرد و سایر آبراه‌های بزرگ بالا آمد. سیل در پهنه‌ای به وسعت ۱۸۰ هزار کیلومتر مربع جاری شد و یانگ تسه به چیزی شبیه دریاچه یا اقیانوس غول پیکر تبدیل شد. تعداد کشته شدگان را حدود ۲ میلیون نفر اعلام کرده‌اند، اما سایر آژانس ها از جمله مرکز ملی اطلاعات زیست محیطی ایالات متحده می‌گویند که ممکن است حدود ۳.۷ میلیون نفر بوده باشد.
منبع: LIVESCIENCE
