رؤیت‌پذیری هلال ماه رمضان ۱۴۴۲ در شامگاه ۲۴ فروردین
علی ابراهیمی سراجی، عضو گروه رؤیت هلال ستاد استهلال استان تهران و مدرس دوره‌های نجوم در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: برای رؤیت پذیری هلال ماه نیاز به بررسی برخی از شرایط است؛ از این رو برای این منظور یکسری پارامترها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
وی بررسی هلال ماه رمضان در بیست و نهمین روز از ماه قمری را از جمله این پارامترها نام برد و اظهار کرد: ماه دارای یکسری فاکتورها و مشخصه‌هایی است که در مقایسه با رصدهای گذشته، متوجه می‌شویم که آیا هلال ماه قابل رؤیت است یا خیر.
ابراهیمی با تاکید بر اینکه نبود داده از رصدهای مشابه به ما کمک خواهد کرد تا با قطعیت اعلام کنیم که ماه به دلیل پارامترهای ضعیفی که دارد، رؤیت نمی‌شود، خاطر نشان کرد: وجود این شرایط به ما نشان می‌دهد که وضعیت رؤیت پذیری هلال ماه در شامگاه بیست و نهمین روز از ماه شعبان به چه صورتی خواهد بود.
عضو گروه رؤیت هلال ستاد استهلال استان تهران ادامه داد: اولین موردی که برای رؤیت پذیری هلال ماه رمضان مورد بررسی قرار میگیرد، لحظه مقارنه ماه و خورشید است. این لحظه یک لحظه استاندارد بین‌المللی است که بر اساس آن مرکز ماه، خورشید و زمین در زمانی که بر روی یک صفحه قرار می‌گیرند، روی می‌دهد و سپس ماه رسما وارد آسمان شامگاهی خواهد شد.
به گفته وی، در این زمان از آنجایی که ماه به خورشید بسیار نزدیک است، از این رو قابل رؤیت و مشاهد نیست و حتی اگر زمانی ماه از روی سطح خورشید عبور کند و دچار خورشیدگرفتگی شود، اگر به ماه نگاه کنیم تنها دیسک سیاهی از آن قابل مشاهده خواهد بود و هیچ بخشی از آن روشن نیست.
ابراهیمی، اضافه کرد: بعد از آنکه ماه فاصله و زاویه مناسبی از خورشید بگیرد، قادر به مشاهده ماه خواهیم بود و با دیدن نخستین هلال ماه پس از غروب خورشید ماه قمری رسماً آغاز می‌شود.
وی افزود: تقویم قمری بر اساس شمارش اهله ما قدمتی بسیار طولانی پیش از ظهور اسلام دارد و حتی به نظر می‌رسد نخستین تقویم مورد استفاده بشر باشد.
وی خاطر نشان کرد: بر این اساس در شامگاه ۲۳ فروردین ماه جاری که مطابق با ۲۹ شعبان است، هلال ماه را اگر بخواهیم در مناطق مختلف ایران مشاهده کنیم، لازم است تا ابتدا شرایط رؤیت‌پذیری و برخی پارامترهای ماه را بررسی کنیم.
این محقق حوزه استهلال ماه، یادآور شد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که در شامگاه ۲۳ فروردین، به ویژه در مناطق شمالی ایران ماه ارتفاع زیادی ندارد و جدایی زاویه‌ای مطلوبی نیز از خورشید ندارد.
وی تاکید کرد: بر این اساس علی‌رغم آنکه از لحظه مقارنه ماه و خورشید در روز ۲۳ فروردین ۱۲ تا ۱۳ ساعت گذشته است، امکان رؤیت هلال ماه در این روز به دلیل ارتفاع و جدایی زاویه کم ماه، در هیچ یک از نقاط ایران وجود ندارد.
وی ارتفاع ماه از افق در جنوب ایران را ۳.۵ درجه ذکر کرد و گفت: آن چیزی که باعث می‌شود که هلال ماه در ایران در شامگاه ۲۳ فروردین ماه جاری قابل رؤیت نباشد، این است که علی‌رغم آنکه ماه از افق ارتفاع کمی دارد، ولی ماه به خوبی از خورشید زاویه نمی‌گیرد و این مقدار در غرب ایران حدود ۶.۵ درجه است و این امر موجب شده که امکان دیده شدن هلال ماه در ایران ایجاد نشود.
ابراهیمی ادامه داد: علت اصلی دیده نشدن هلال ماه در ایران این است که زمانی که ماه از کنار خورشید عبور می‌کند، ۲ فاکتور منفی در هلال ماه رمضان امسال بوجود آمده است؛ یکی اینکه در ۲۳ فروردین و زمان مقارنه ماه و خورشید بخش‌های پایینی خورشید عبور می‌کند که در اصطلاح نجومی عرض ماه در این شرایط، جنوبی است که یک فاکتور منفی به شمار می‌رود.
عضو گروه رؤیت هلال ستاد استهلال استان تهران، دومین فاکتور منفی را قرار داشتن ماه نزدیک به اوج مداری خود عنوان کرد و یادآور شد: به این معنا که فاصله ماه تا زمین در بیشترین حالت خود است که در چنین وضعیتی ماه در مدار خود بسیار کند حرکت می‌کند و به همین دلیل در طول ۱۲ ساعت فاصله مناسبی از خورشید نمی‌گیرد و بنابراین در شامگاه ۲۳ فروردین در تمام پهنه ایران این هلال قابل رؤیت نخواهد بود و ما قادر به مشاهده هلال ماه در این شب نیستیم.
این مدرس دوره‌های نجوم، اظهار کرد: بر این اساس به نظر می‌رسد اولین نقاطی که بر روی کره زمین می‌توانند هلال ماه رمضان را با چشم مسلح مشاهده کنند، مناطقی در بخش‌هایی از غرب آفریقا و قاره آمریکا است.
وی با تاکید بر اینکه تنها در بخش‌های کوچکی از آمریکای مرکزی و جنوبی می‌توانند هلال ماه را با چشم غیر مسلح مشاهده کنند، اضافه کرد: به غیر از این مناطق در هیچ نقطه از کره زمین امکان مشاهده هلال ماه نیست، در حالی که ماه در آسمان وجود دارد؛ ولی به دلیل نور شدید خورشید و فاکتورهای نامناسب، امکان مشاهده این جرم نجومی وجود ندارد.
ابراهیمی، ادامه داد: ولی در شامگاه سه‌شنبه ۲۴فروردین، مصادف با ۳۰ شعبان هلال ماه به راحتی در همه پهنه آسمان ایران قابل مشاهده است.
هلال رمضان ۱۴۴۱ از پشت تلسکوپ: عکس از علی ابراهیمی سراجی
