سامسونگ و ال‌جی برمی‌گردند؟

سفر سه‌روزه «چانگ سای کیون» از یکشنبه آغاز شد، با دیدارهایی در تهران ادامه پیدا کرد و درنهایت سه‌شنبه هم به پایان رسید و حالا هم خبر رسیده که او برکنار شده ‌است. خبر برکناری نخست‌وزیر کره‌ جنوبی دیروز عصر منتشر شد و بلافاصله هم بحث قول‌و‌قرارهای او در تهران خبرساز شد؛ هرچند کارشناسان و تحلیلگران معتقدند که رفتن یک نخست‌وزیر تأثیر چندانی بر برنامه‌های بلندمدت بین دو کشور نخواهد داشت. فارغ از این تغییر درون حزب حاکم کره ‌جنوبی، بحث آزادسازی دلارهای بلوکه‌شده ایران در این کشور و همچنین تلاش کمپانی‌های معروف این کشور برای بازگشت به بازار ایران حالا خبرهای مهمی است که درباره دومی، بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران معتقدند نباید به این شرکت‌ها اجازه ورود آن‌ هم به سرعت داد.

میزان همکاری ایران و کره‌ جنوبی

همکاری ایران و کره اگرچه با فرازونشیب‌های فراوان همراه بوده، اما در بدترین حالت هم اعداد و ارقام مهمی را در بر می‌گرفت. دولت کره و شرکت‌های بزرگ این کشور در سال‌های گذشته ضمن استقبال از گسترش همکاری‌ها و انجام پروژه‌های بزرگ، بر میزان اعتبارات تخصیصی خود به ایران افزودند و بدین‌گونه حجم مبادلات بازرگانی دو کشور از سطح ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۱۹۷۸ به ۸.۱ میلیارد دلار در سال ۱۹۹۷ میلادی، ۱۱.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ میلادی و ۱۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ رسید. با این حال دور جدید روابط اقتصادی تجاری دو کشور، با خروج ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران در تاریخ هفتم می ‌‌۲۰۱۸ کلید خورد. طرف‌های کره‌ای با آمریکا در تحریم‌های یک‌جانبه این کشور همراه شدند و منابع مالی ناشی از فروش نفت خام و میعانات گازی قبل از تحریم‌ها در دو بانک ووری و آی‌بی‌کی مسدود شد. علاوه‌براین و به دلیل تحریم‌های غیرقانونی آمریکا علیه ایران، حجم مبادلات تجاری سالانه بین ایران و کره جنوبی در سال ۲۰۱۸ به ۶.۳ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۹ هم به ۲.۴ میلیارد دلار کاهش یافت. این رقم در سال ۲۰۲۰ هم به کمتر از نصف رسید. مسئله مسدودشدن دارایی‌های ایران در کره جنوبی همواره یکی از مسائل قابل طرح در روابط دو کشور در سال‌های گذشته بوده است. سفر نخست‌وزیر کره جنوبی بعد از ۴۴ سال به ایران اکنون این امیدها را فراهم کرده است که ضمن آزادسازی این دارایی‌ها، روابط جاری دو کشور به دوران قبل از خروج آمریکا از برجام بازگردد، هرچند درباره نوع همکاری دوباره تحلیل‌های مختلفی مطرح شده‌ است که مهم‌ترین آنها ماجرای بازگشت دو شرکت مهم این کشور به بازار لوازم خانگی ایران است.

رفتن ال‌جی و سامسونگ با یک پیام

اگر در حدود یک سال گذشته و حتی بیشتر سری به بازار لوازم خانگی در ایران زده‌ باشید حتما متوجه کمبود شدید یا نبود لوازم کره‌ای شده‌اید. در بازار ایران دیگر اجناس و لوازم الکترونیکی شرکت‌های کره‌ای از جمله ال‌جی و سامسونگ کمتر دیده می‌شود که این موضوع با پایبندی به فشارهای ایالات متحده برای قطع ارتباط با یکی از بزرگ‌ترین بازارها و پایان حضور خود در بازار ایران مرتبط است. سال‌هاست که سامسونگ و ال‌جی ارائه‌دهنده غالب لوازم خانگی و تلفن‌های همراه برای مصرف‌کنندگان ایرانی هستند که البته از ماه‌ها پیش، بنرهای تبلیغاتی این دو شرکت از بسیاری از فروشگاه‌های لوازم خانگی در تهران، برداشته شده و بنرهای تبلیغاتی با بنرهایی شامل مارک‌های دیگر شرکای ایرانی جایگزین شده‌اند. سامسونگ در ماه فوریه سال ۲۰۲۰، ارسال پیام برای تلفن‌های همراه خود به کاربران ایرانی را آغاز و اعلام کرد که آنها از ۲۵ فوریه دیگر نمی‌توانند از فروشگاه گلکسی خود برنامه‌ای خریداری کنند. مقامات ایرانی با واکنشی نسبت به کاهش فعالیت سامسونگ و ال‌جی، آنها را متهم به تسلیم در برابر زورگویی‌های آمریکا کرده و هشدار داده‌اند که بازگشت این شرکت‌ها به بازار ایران دشوار خواهد بود. برخی از رسانه‌های کره‌ای بر این باورند که سود سامسونگ بیشتر از طریق اجسام نیمه هادی حاصل می‌شود و بخش تلفن‌های هوشمند آن نیز برای آن سودآور است، اما ایران احتمالا بخش کمی از این سودآوری را فراهم کرده است.

مستند صداوسیما در هفته ورود نخست‌وزیر

پس از خروج دو شرکت معروف کره‌ای از بازار ایران، انتقادات فراوانی نسبت به این دو شرکت از سوی کارشناسان مطرح شد و حتی در همان روزها تحلیلگرانی از ضرورت ممنوعیت ورود این دو شرکت در شرایط رفع تحریم‌ها سخن گفتند. حالا اما به نظر می‌آید کم‌کم آن دوران رسیده و تحلیلگرانی از احتمال نتیجه‌گرفتن برجام می‌گویند. شاید در همین راستا، هفته پیش نخست‌وزیری از کره‌ جنوبی آن‌هم پس از ۴۴ سال پا به ایران گذاشت تا زمینه را برای شرایط پس از تحریم آماده کند. این سفر و احتمال‌ بازگشت شرکت‌های کره‌ای البته با انتقادات فراوانی هم همراه شد و در یک مورد صداوسیما با پخش مستندی به استقبال این انتقادها رفت. مستند «ساید بای ساید» براساس توضیح صداوسیما، روایتی شفاف از تخلفات و بدعهدی برندهای کره‌ای در صنعت لوازم خانگی ایران است که هفته پیش هم پخش شد. براساس توضیحات پایگاه خبری صداوسیما، پخش این مستند که هم‌زمان با سفر نخست‌وزیر کره جنوبی به تهران و از‌سرگیری مذاکرات با 1+4 در وین بود، به ‌دلیل زبان صریح و بی‌پرده در روایت اتفاقات رخ‌داده به‌خصوص برخی رفتارهای مسئولان اجرائی وقت کشورمان در برخورد با این رویدادها، مورد استقبال مخاطبان تلویزیون قرار گرفت. مستند «ساید بای ساید» محصول گروه دانش و اقتصاد شبکه یک سیما است که با روایتی صریح و شفاف به عوامل قدرت‌گیری برندهای خارجی و مخصوصا کره‌ای‌ها در صنعت و بازار لوازم خانگی کشورمان می‌پردازد و از تخلفی پیدا و پنهان در این صنعت رونمایی می‌کند. پخش این مستند انتقادی آن‌هم در هفته سفر نخست‌وزیر کره‌ جنوبی به ایران یکی از موارد مخالفت با ورود سریع و بی‌قید‌وشرط شرکت‌های کره‌ای به بازار ایران بود که البته این روند مخالفت همچنان ادامه دارد. مثلا کمپینی در خبرگزاری فارس با امضای چندین هزار نفر ایجاد شده که از «لزوم اخذ قوانین سخت‌گیرانه برای عدم ورود شرکت‌های کره‌ای» می‌گوید.

بازگشت سامسونگ و ال‌جی ممنوع

همین هفته پیش هم معاون قضائی دادستان کل کشور درباره احتمال بازگشت شرکت‌های ال‌جی و سامسونگ به بازار لوازم خانگی ایران، گفت: «این دو شرکت در شرایط سخت مردم ایران را تنها گذاشتند؛ در حوزه قضائی اجازه نمی‌دهیم این نوع شرکت‌ها بخواهند به کشور بازگردند و به ‌طور حتم امکان فعالیت برای این دو برند در ایران وجود نخواهد داشت». سعید عمرانی در بازدید از خطوط تولید گروه صنعتی انتخاب در اصفهان، افزود: «از منظر حقوقی دو برند لوازم خانگی خارجی در شرایط سختی ایران را ترک کردند البته اتفاق خوبی بود زیرا در صورت ادامه حضور و فعالیت آنها در ایران، هیچ‌گاه شاهد پیشرفت فعلی کارخانه‌های ایرانی نبودیم». او با بیان اینکه شرکت‌های کره‌ای جایی در ایران ندارند، گفت: قوه قضائیه به هیچ‌یک از محصولاتی که نمونه داخلی دارد، اجازه ورود به کشور را نخواهد داد و با متخلفان برخورد خواهد شد. مشابه این سخنان را البته مسئولان دیگری هم در هفته گذشته بیان کردند.

در این زمینه، «مهدی صادقی‌نیارکی» معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت پیش‌تر در گفت‌وگو با ایرنا تأکید کرده بود: کالاهایی که نیاز داخل را به صورت کیفی تأمین می‌کنند، دست‌کم نباید تا سه سال وارد شوند، به این ترتیب افرادی که در بدترین شرایط تحریم‌ها نیازهای صنعت را تأمین و کشور را خود‌اتکا کردند، آسیب نخواهند دید. این موضوع خواسته بسیاری از فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان است. در عین حال باید توجه داشت که استفاده از کالای باکیفیت خواسته عموم جامعه است. برخی کارشناسان معتقدند در سال‌های گذشته ممانعت از ورود خودروهای خارجی هرچند به بهانه نبود یا کمبود ارز اتفاق افتاد، اما در مجموع نفعی به حال مشتریان نداشت. زیرا بالاجبار به خرید محصولات تولیدی کم‌کیفیت داخلی روی ‌آوردند. همین مسئله سبب شد تا خودروسازان داخلی در یک فضای شبه‌انحصاری بر تولید خودروهای قدیمی خود اصرار بورزند، تا اینکه سال گذشته با اعمال استانداردهای سخت‌گیرانه، بالاخره دو خودروی پراید و پژو ۴۰۵ با نزدیک به سه دهه تولید، از خطوط تولیدی کنار گذاشته شدند. اکنون بسیاری مشتریان و حتی تولیدکنندگان داخلی از احتمال تکرار چنین مسئله‌ای ابراز نگرانی می‌کنند. این در حالی است که به‌ویژه در یک سال گذشته تولیدکنندگان لوازم‌خانگی ایرانی نیز پیشرفت‌های قابل توجهی داشتند و محصولات متنوعی را روانه بازار مصرف کردند؛ دستاوردهایی که صیانت از آنها لازم و ضروری است. در این زمینه، رئیس هیئت‌مدیره انجمن لوازم صوتی و تصویری ایران به ایرنا گفت: هرچند بدعهدی شرکت‌های خارجی ناشی از مسائل سیاسی بوده و باید در جای خود بحث شود، اما مشارکت با خارجی‌ها سبب ارتقای کیفیت تولیدات داخلی می‌شود.

«علیرضا موسوی‌مجد» افزود: جامعه نیازمند کالای باکیفیت است و هرگونه همکاری با خارجی‌ها باید به گونه‌ای باشد که تولید با عمق ساخت داخل بالا انجام شده و کالای با‌کیفیت تولید شود تا رقابتی نیز در بین تولیدکنندگان شکل بگیرد، به این ترتیب مردم از مزایای چنین مشارکت‌هایی منتفع خواهند شد. دبیرکل انجمن صنایع لوازم ‌خانگی ایران نیز معتقد است:‌ شرکت‌های خارجی علاقه‌مند به بازگشت و حضور مجدد در بازار بزرگ ایران هستند، اما این بار باید هوشمندانه و مشروط با آنها مذاکره کنیم تا عمق همکاری‌ها افزایش یابد. «عباس هاشمی» افزود: در سال‌های گذشته خروج برندهای مطرح خارجی از کشورمان به اجبار و تحت فشار آمریکایی‌ها اتفاق افتاد، این در حالی است که اکثر آنها خواهان استمرار حضور در بازار ایران بودند. او بیان‌ کرد: همین خروج اما برکاتی با خود به دنبال داشت که از جمله آنها متحول‌شدن صنعت داخلی بود و توانست راه توسعه خود را بیابد.