زحماتی که دیده نمی‌شود
با وجود راه دشوار تیم مذاکره کننده ایران در وین و تاکیدهای مکرر دلسوزان نظام بر لزوم حمایت از مذاکره کنندگان به عنوان نمایندگان ایران، باز متاسفانه عده‌ای از روی جهل و یا به خاطر منافع شخصی و جناحی کمر به تخریب تیم سیاست خارجی کشور بسته‌اند و هر روز با سخنی نسنجیده و یا اخباری غیردقیق و ناصحیح، هزینه‌هایی بر کشور تحمیل می‌کنند و همین باعث شده که بخشی از توان سیاست خارجی کشور عملا به جای تمرکز بر مذاکرات حساس وین، صرف اصلاح موضع‌گیری‌های نادرست همین افراد و جناح‌ها شود.
پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه آمریکا اخیرا گزارش یکی از مسئولان سطح بالای وزارت امور خارجه این کشور به کنگره درمورد روند مذاکرات وین را منتشر کرده که تا حدودی گواه کار سخت تیم مذاکره کننده ایران در مقابل قدرت‌های خارجی برای صیانت از منافع ملت ایران است.
متن کامل سخنان مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا در نشست توجیهی درباره روند مذاکرات احیای برجام در وین به این شرح است: ما پیش‌رفت کرده‌ایم اما در وضعیتی اساسا متفاوت با نتیجه دور اول مذاکرات قرار نداریم که چند نکته را راجع به آن توضیح می‌دهم. اول این که به شفافیت بیشتری دست یافته‌ایم. به عبارت دیگر، فکر می‌کنم که آمریکا تصور بهتری از آن‌چه باید برای بازگشت به پایبندی کامل به برجام انجام بدهد، دارد و ایران هم تصور بهتری از آن‌چه باید برای بازگشت به پایبندی به برجام انجام بدهد، دارد. نکته بعدی این است که این شفافیت لزوما به معنای اتفاق نظر نیست. هنوز اختلاف‌هایی وجود دارد و در برخی موارد اختلافات مهمی در دیدگاه‌ها در زمینه کارهایی که باید برای بازگشت به پایبندی کامل به برجام انجام شوند و پایبندی کامل به چه معناست، وجود دارد. مسافتی هم که باقی مانده تا طی شود، طولانی‌تر از راهی است که تاکنون پیموده‌ایم. بنابراین به نتیجه این مذاکرات نزدیک نیستیم. مذاکرات تجارت‌گونه و پربار بوده‌اند، اما هنوز اختلاف‌هایی وجود دارد که باید بر آنها غلبه کرد.
این مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا ادامه می‌دهد: دو نکته. اولا، دیدگاه ما هنوز این است که اگر بتوانیم به پایبندی دوجانبه به برجام بازگردیم، این کار را انجام می‌دهیم، به عنوان پایه‌ای که بتوانیم بر اساس آن درباره طیفی طولانی‌مدت‌تر، مستحکم‌تر و گسترده‌تر از تفاهمات با ایران گفت‌وگو کنیم، همان طور که رئیس جمهور بایدن هم بارها گفته است. دوما، مطابق تمامی مذاکرات غیرمستقیم با ایران، همیشه بر لزوم آزادسازی چهار شهروندمان که به طور غیرقانونی بازداشت شده‌اند، پافشاری می‌کنیم. این مورد در این دور از مذاکرات هم مطرح بود و هر باری که با ایران در ارتباط باشیم، چه درباره توافق هسته‌ای باشد، چه نباشد این موضوع پابرجا خواهد بود.
این مقام آمریکایی در ادامه در پاسخ به سوال یکی از شرکت کنندگان در این نشست درباره این که آمریکا آماده لغو چه تحریم‌های علیه ایران است، توضیح داد: ما به ایران نمونه‌ای از تحریم‌هایی را ارائه داده‌ایم که بر این عقیده‌ایم برای بازگشت به پایبندی لازم خواهد بود که آنها را لغو کنیم و همچنین نمونه تحریم‌هایی را که باور داریم لازم نخواهد بود لغو کنیم و به عنوان بخشی از بازگشت به برجام، لغوشان نخواهیم کرد. دسته‌ی سومی هم وجود دارد که موارد سختی هستند، چون این یک روند پیچیده است و دولت ترامپ عمدا و آگاهانه تحریم‌هایی را با عناوین بخصوصی اعمال کرد، مثلا عنوان تروریسم یا موارد دیگر، اگرچه این کار فقط برای جلوگیری یا به تعویق انداختن بازگشت به پایبندی به برجام انجام شده بود. بنابراین، این کار را سخت‌تر کرده است. ما باید سراغ هر یک از تحریم‌ها برویم و ببینیم که آیا قانونی اعمال شده‌اند یا نه. بنابراین، دقیقا به نمونه‌هایی که ارائه کرده‌ایم اشاره نمی‌کنم، اما نمونه‌هایی را در سه دسته‌بندی‌ای که اشاره کردم به ایران ارائه کرده‌ایم.
او درباره توالی بازگشت طرفین به پایبندی تشریح کرد: هنوز گفت‌وگوی زیادی درباره این موضوع انجام نشده است، چون هنوز در مرحله مشخص کردن اقداماتی هستیم که هر طرف باید[برای بازگشت به پایبندی به توافق] انجام بدهد. هنوز گفت‌وگویی درباره توالی انجام نداده‌ایم. آن‌چه می‌توانیم بگوییم این است که آن نوع توالی که آمریکا همه‌ی کارها را انجام دهد پیش از این که ایران کاری انجام بدهد، توالی مورد قبولی نیست. این را برای ایران روشن کرده‌ایم. علاوه بر این، آماده انواع مختلف توالی‌ای هستیم که در راستای منافعمان باشد و منجر به پایبندی کامل هر دو طرف شود، نه این که فقط ما پیش از وارد عمل شدن ایران پایبندی کامل انجام بدهیم.
این مقام وزارت خارجه آمریکا در ادامه در پاسخ به این سوال که چه دیدگاهی راجع به تضمین خواهی ایران در برابر عدم تخطی دولت آتی آمریکا از توافق و این موضوع که ایران گفته است پیش از کاهش سطح غنی‌سازی اورانیوم باید لغو تحریم‌های آمریکا را راستی‌آزمایی کند، دارد، توضیح داد: درباره ضمانت مکتوب، فکر می‌کنم روشن است که هیچ چیزی تحت عنوان ضمانت در این زمینه وجود ندارد. این یک تفاهم‌نامه سیاسی است و موقع انجام شدن توافق مشخص بود که تصمیم‌گیری درباره تداوم مشارکت در توافق، حق مسلم تمامی اعضای آن است. فکر می‌کنم اگر دولت بایدن به تفاهمی با ایران و گروه P۵+۱ برای بازگشت به پایبندی به توافق پیدا کند، به قصد عمل کردن با حسن نیت خواهد بود، نه به قصد ترک توافق بدون هیچ دلیل موجهی. اما چیزی تحت عنوان ضمانت وجود ندارد و این را برای ایران روشن کرده‌ایم که آمریکا چنین چیزی را نمی‌تواند و نخواهد داد. این یک تفاهم‌نامه سیاسی مبتنی بر حسن نیت تمامی بازیگران است. ایران تجربه خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق را دارد، یک تجربه ناخوشایند و قابل درک، اما مطمئنا قصد دولت بایدن اگر به پایبندی بازگردد، عمل با حسن نیت خواهد بود، اگر ایران هم چنین کند.
او افزود: درباره راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها هم، اگر همان طور که گفتیم، موضع ایران این است که آمریکا باید تمامی تحریم‌ها را برای بازگشت به پایبندی لغو کند و بعد ایران تنها پس از راستی‌آزمایی آن اقدامی انجام دهد، توالی قابل قبولی برای ما نیست و صراحتا، فکر نمی‌کنم اعضای دیگر برجام هم آن را یک توالی منطقی بدانند. راه‌های زیادی برای بحث وجود دارد و ما از آنها استقبال می‌کنیم، اما روندی را که آمریکا اول در آن عمل کند و تمامی تحریم‌هایی که متعهد به لغوشان است را لغو کند پیش از این که ایران کاری انجام دهد، نمی‌پذیریم.
این مقام آمریکایی در پاسخ به این سوال که آیا دولت آمریکا درباره این که چه تحریم‌هایی لغو شوند با کنگره این کشور مشورت خواهد کرد و آیا انجام دادن اقدامات جزئی متقابل میان ایران و آمریکا برای اعتمادسازی در میان است یا نه و آیا پیشرفتی در زمینه آزادسازی زندانیان آمریکایی در ایران انجام شده یا نه، گفت: درباره این که آیا اقداماتی در راستای اعتمادسازی در کار خواهد بود یا نه، فکر می‌کنم همان طور که می‌دانید، ایران چند هفته پیش نسبت به اقداماتی که هر طرف می‌توانند انجام بدهند، تمایل نشان داد. این موضوع دیگر در دستورکار نیست. در این مقطع زمانی، مذاکراتی که در وین انجام می‌شود درباره پایبندی کامل در ازای پایبندی کامل است و ما مشغول این مذاکرات هستیم. درباره زندانیان هم، تمام آن‌چه می گویم این است که پافشاری زیادی کرده‌ایم، در این زمینه یک کانال ارتباطی غیرمستقیم با ایران داریم و تا حد زیادی امیدواریم بتوانیم حلش کنیم چون لازم‌الاجرا است و همان طور که بارها گفته‌ایم، جای سوال نیست که ایران شهروندان آمریکایی را فقط به خاطر آمریکایی بودن زندانی می‌کند، چون آنها هیچ کار اشتباهی انجام نداده‌اند و ایران هم این را می‌داند.
او در پاسخ به سوال دیگری درباره این که چه نظری درباره رسیدن به تفاهمی در مذاکرات پیش از موعد توافق اخیر ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمینه تداوم بازرسی‌ها وجود دارد و آیا فکر می‌کند ظرف یک ماه می‌توان در این مذاکرات به نتیجه‌ای رسید، بیان کرد: ما از ابتدا موضعمان این بوده است که قصد نداریم این پا و آن پا کنیم. چون به محض این که تفاهمی میان ما، ایران و گروه P۵+۱ انجام شود، این یک نتیجه رسمی خواهد بود. اما پیش از آن، قصد نداریم برای عمل مطابق زمان موجود یا یک ضرب‌الاجل، عجله کنیم.
این مقام وزارت امور خارجه آمریکا همچنین در پاسخ به این سوال که چه مدت طول خواهد کشید آمریکا پس از مشخص شدن تحریم‌هایی که لغو می‌شوند، این کار را انجام دهد، اظهار کرد: خیلی طول نخواهد کشید، اما نمی‌توانیم جزئیاتی در این باره بگویم. همان طور که گفتید، پیچیده است اما فکر نمی‌کنیم که این یک کار زمان بر باشد. وقتی تصمیم بگیریم که تحریم‌ها را لغو کنیم، لغوشان از نظر ما نسبتا سریع خواهد بود.
او در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا گزارش برخی رسانه‌ها مبنی بر این را که کره جنوبی ۳۰ میلیون دلار از پول‌های بلوکه شده ایران در بانک‌هایش را که تحت تحریم آمریکا هستند آزاد کرده، تایید می‌کند یا نه، گفت: ما هیچ اقدامی درباره پول‌ها در کره جنوبی انجام نداده‌ایم. گهگاه خبرهایی منتشر می‌شوند اما ما اقدامی در این زمینه انجام نداده‌ایم.
این مقام آمریکایی در پاسخ به سوالی مبنی بر این که چه نظری درباره اظهارات مقامات رژیم صهیونیستی دارد که می‌گویند دولت جو بایدن شفافیت کافی را درباره لغو تحریم‌های غیر هسته‌ای ایران با آنها به خرج نمی‌دهد، توضیح داد: فکر می‌کنم که مکالمات متعددی پیش از هر دور مذاکرات با مقامات اسرائیلی داشته‌ایم. حتما دوباره خواهیم داشت. عقیده ما این است که شفافیت به خرج داده‌ایم. همان طور که گفتم در مرحله بررسی این بوده‌ایم که کدام تحریم‌ها را باید برای بازگشت به برجام لغو کنیم. اما به وضوح گفته‌ایم تحریم‌هایی که باید لغو کنیم باید تحریم‌هایی باشند که [لغوشان] برای بازگشت به برجام لازم است. فکر می‌کنم این را به وضوح به مقامات اسرائیلی گفته‌ایم. این هفته و پس از مذاکرت بیشتر درباره آن صحبت خواهیم کرد. ما می‌دانیم که در دیدگاه اسرائیل تفاوت‌هایی وجود دارد و به آن احترام می‌گذاریم. درباره دیدگاهمان به امور و شنیدن دیدگاه آنها تا جایی که بتوانیم شفاف خواهیم بود.
او همچنین درباره این که آیا با توجه به ادعای متحدان آمریکا در منطقه درباره این که ایران پول به دست آمده از لغو تحریم‌ها را صرف حمایت از سازمان‌های تروریستی و ایجاد آشفتگی بیشتر در خاورمیانه کند، دولت آمریکا قصد ندارد به گونه‌ای منافع حاصل از تحریم‌ها را راستی‌آزمایی کند تا برای این موارد هزینه نشوند، توضیح داد: دیدگاه ما این است که وضعیت در دوران فشار حداکثری بدتر شد. آن سال‌ها سال‌هایی هستند که فعالیت‌های ایران، فعالیت‌های مستقیمش علیه برخی از متحدان ما در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس، حملات مستقیم به عربستان سعودی در دوران فشار حداکثری بیشتر شد. بنابراین، ارتباط مستقیمی میان لغو تحریم‌ها و رفتاری ایران در منطقه وجود ندارد. فکر می‌کنم این از تجربه چهار سال اخیر و بیشتر ثابت می‌شود. ما مطمئنا قصد داریم به فشار بر ایران و مقابله با فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده‌شان در منطقه که متوجه منافع ما و شرکایمان باشند، ادامه دهیم.
