نشانه‌های حساسیت به واکسن آسترازنکا را بشناسید

فرزانه شمشیرگران در مورد واکسن آسترازنکا_آکسفورد(VAXZEVRIA) گفت: این واکسن برای افراد بالای ۱۸ سال تزریق می‌شود؛ به واکسن آسترازنکای ساخت هند،(COVISHIELD) می‌گویند چراکه هند یکی از بزرگ‌ترین مقرهای ساخت واکسن دنیا است.

وی افزد: این واکسن مانند واکسن روسی از تکنولوژی وکتور استفاده کرده است، یعنی ماده ژنتیک کرونا ویروس را از طریق یک حامل وارد سلول می‌کنند.

این داروساز ادامه داد: واکسن آسترازنکا در دمای ۲ تا ۸ درجه یخچال نگهداری می‌شود و دارای دو دوز است که دوز دوم ۴ الی ۱۲ هفته بعد تزریق می‌شود و دارای اثر بخشی ۷۹ درصد است.

شمشیرگران بیان کرد: سابقه حساسیت شدید به هریک از اجزای واکسن، عفونت حاد و تب بالای ۳۸ درجه بوده، اما براساس دستور شرکت سازنده تب خفیف مانند سرماخوردگی دلیلی برای به تعویق انداختن واکسن نیست.

وی افزود: افرادی که مشکلات انعقادی داشته یا داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی مصرف می‌کنند باید بنا به نوع و دوز داروی مصرفی قبل تزریق واکسن با پزشک معالج مشورت کنند.

این داروساز بیان کرد: نشانه‌های حساسیت به واکسن شامل؛ خارش شدید پوستی، راش‌های پوستی، تنگی نفس و تورم زبان و صورت است.

شمشیرگران با اشاره به مصرف در بارداری و شیردهی، اظهار کرد: داده‌های کمی در این مورد وجود داشته و انتخاب واکسن باید براساس سنجش سود و زیان با مشورت پزشک و داروساز صورت گیرد.

وی با اشاره به عوارض مشاهده شده بسیار شایع، افزود: قرمزی، درد و تحریک ناحیه تزریق، بی حالی و ضعف، سردرد و لرز، تهوع، درد عضلانی و استخوانی و مفاصل، تب، استفراغ، گلودرد، آبریزش بینی و سرفه و عوارض غیر شایع شامل؛ سرگیجه، کاهش اشتها، درد شکمی، تورم غدد لنفاوی و تعریق است.

شمشیرگران تصریح کرد: احتمال بروز عارضه ایجاد لخته خون واکسن آسترازنکا، چهار نفر در هر یک میلیون نفر و احتمال مرگ در اثر این عارضه یک نفر در هر یک میلیون نفر است.

وی تصریح کرد: دو مقاله در (NEJM) به چاپ رسیدند که در مقاله اول ۱۱ بیمار در اتریش و آلمان (۹ خانم و۲ آقا )که متوسط سنشان ۳۶ سال بود که پنج الی ۱۶ روز بعد از تزریق این واکسن دچار کاهش سطح پلاکت و ایجاد لخته شدند؛ در نهایت شش نفر فوت کردند.

این داروساز با بیان اینکه در این افراد تست علیه آنتی بادی فاکتور ۴ انعقادی (PF۴)مثبت بود، اظهار کرد: مقاله دوم ۵ نفر از پرسنل کادر درمان نروژ که سنی بین ۳۲ تا ۵۴ سال داشتند دچار افت پلاکت و لخته شده و آنتی بادی ضد فاکتور انعقادی ۴ در این افراد هم بالا بود که سه نفر فوت شدند.

شمشیرگران یادآور شد:۲۰ میلیون دوز واکسن آسترازنکا تزریق شده، ۷۹ نفر دچار عارضه و ۱۹ نفر فوت کردند. بیشتر افراد در معرض خطر، خانم و زیر ۵۵ سال بودند.

وی بابیان اینکه در همه مقالات آنتی بادی ضد فاکتور انعقادی ۴ افزایش پیدا می کند، اتفاقی که بعدازهپارین تراپی رخ می دهد، افزود: در فاصله ۴ تا ۲۸ روز بعد از تزریق واکسن ریسک این عارضه بالاتر است و این فاصله زمانی خصوصا درخانم های زیر ۵۵ سال اهمیت زیادی دارد.

عوارض بعد از تزریق جای نگرانی ندارد

وی با اشاره به نشانه‌های خطر بعد از تزریق واکسن مانند سردرد شدید و پایدار، تشنج، تنگی نفس شدید، درد پایدار قفسه سینه، تورم و یا سردی اندام‌های تحتانی، کبودی وسیع محل تزریق واکسن، یادآور شد: بعد از تزریق واکسن احتمال بروز خطر ۴ الی ۲۸ روز است و در بانوان زیر ۵۵ سال هم بیشتر بوده و ریسک آن هم ۴ نفر در هر یک میلیون نفر است و وقتی زود تشخیص داده شود درمان دارد و جای نگرانی نیست‌.

وی خاطرنشان کرد: برای اطمینان خاطر خود و اطرافیان اگر بانو هستید و سن زیر ۵۵ سال دارید حتما به علائم خطر مخصوصا روز چهارم تا ۲۸ روز بعد تزریق توجه داشته باشید و برای اطمینان خاطر می‌توانید هر هفته سطح پلاکتی خود را چک کنید، اما این توصیه صرفا یک راهکار پیشنهادی بوده نه یک اصل درمانی ثبت شده.

این داروساز درمورد مصرف قرص‌های ocp و تزریق واکسن گفت: تاکنون هیچ مطالعه در مورد بررسی ریسک ایجاد لخته در مصرف این گونه داروها و تزریق همزمان واکسن استرازنکا وجود ندارد و از آنجایی که فرایند ایجاد لخته در این دو مورد متفاوت بوده و شواهدی در این مورد وجود ندارد و می‌توان قرص‌های ocpرا مصرف کرد اما نکته حائز اهمیت این است که افرادی که روزه می‌گیرند باید حواسشان باشد که مصرف این گونه قرص‌ها در این ماه به علت دهیدراته شدن بدن و کاهش فعالیت می‌تواند ریسک لخته را بالا ببرد و اگر صرفاً برای پیشگیری از این قرص‌ها استفاده می‌کنند بهتر است از روش‌های پیشگیری دیگری استفاده کنند.

شمشیرگران اظهارکرد: عارضه ایجاد لخته بسیار شبیه عارضه افت پلاکت و ایجاد لخته بعد تزریق هپارینه که به آن HIT می‌گوییم، است، ولی این عارضه دلیلی برای عدم استفاده از هپارین نیست.

وی بیان کرد: در مورد واکسن، اتوانتی بادی یا آنتی بادی‌های خودی ایجاد می‌شود که علیهPF۴ (فاکتور انعقادی ۴) عمل می‌کند و باعث اتصال پلاکت‌ها به هم و سبب ایجاد لخته می‌شود.

این داروساز ادامه داد: از طرفی این اتفاق باعث کاهش پلاکت‌ها در هر میکرولیتر خون می‌شود پس هم لخته شدن و هم افت پلاکت را به دنبال دارد.

به هیچ وجه سر خود دارو مصرف نکنید

وی افزود: از آنجایی که این عارضه خونریزی دهنده است یعنی به علت کاهش پلاکت‌ها ریسک خونریزی بالاتر است و هم لخته ایجاد می‌شود شرایط پیچیده‌ای است که به هیچ عنوان مصرف داروهای آسپرین یا هر داروی رقیق کننده خون برای پیشگیری از این عارضه توصیه نمی‌شود پس لطفاً به خود جفا کنید و به هیچ وجه سر خود دارو مصرف نکنید.

وی گفت: بر اساس گایدلاینWHO احتمالاً در فردی که مدت‌هاست داروهای سرکوبگر ایمنی مصرف می‌کند میزان ایمنی ایجاد شده کمتر از افراد عادی است، اما در بسیاری از موارد ایمنی مناسب و خوبی ایجاد شده و استفاده از واکسن در این افراد بنا به نوع دارو و مدت زمان مصرف دارو بر اساس تشخیص پزشک و سنجش ریسک سود قابل انجام است.

این داروساز بیان کرد: WHO و نیز شرکت سازنده به علت نبود شواهد کافی در دوره بارداری و شیردهی گفتند که اگر بانویی که باردار یا شیرده است بنا به کار و شرایطش (مثلا اگر کادر درمان است یا با بیماران کووید سر و کار دارد و کلا کار پر ریسکی از نظر ابتلا به کرونا دارد) بهتر است واکسن تزریق کند، اما در مورد عوارض واکسن در بارداری یا ترشح در شیر اطلاعات کافی در دسترس نیست و در صورتی که شغل پر خطری دارد که احتمال ابتلاء به کرونا در آن فرد زیاد است، باید این واکسن را تزریق کند.