رشد جمعیت تا سال ۱۴۲۰ به صفر می‌رسد

دکتر «زینب صدوقی» اظهار کرد: جمعیت یک مقوله اجتماعی، فرهنگی است که افزایش و کاهش آن در طی زمان‌های مختلف مورد بحث بوده است، بطوری‌که گاهی افزایش جمعیت محرک اصلی پیشرفت اقتصادی و اجتماعی تلقی می‌شود و گاهی نیز کیفیت بر کمیت پیشی می‌گیرد و سیاست‌ها در جهت کاهش جمعیت پیش می‌رود. در حالی که جمعیت نیرویی است که در همه پیشرفت‌های انسان دخیل بوده است و می‌توان به عنوان بازویی قوی در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌های هر کشوری به شمار آید.

این متخصص جمعیت شناسی با بیان اینکه از مهم‌ترین فاکتورهای موثر بر حرکات جمعیتی در جوامع، باروری، مرگ و میر و مهاجرت است، افزود: باروری یکی از مهم‌ترین مولفه‌های تحولات جمعیتی در هر کشور است. از این رو سیاست‌های جمعیتی در دنیا و کشورهای مختلف عمدتا حول محور کاهش یا افزایش باروری اعمال می‌گردد. شاید مهم‌ترین تغییر جمعیت شناختی در طول سه دهه گذشته کاهش چشمگیر باروری در تمام مناطق دنیا از جمله کشور ما هم بوده است. که بر اساس مطالعات جمعیت شناسی و دیدگاه‌های جمعیت شناسان، در صورت تداوم روند فعلی باروری، رشد جمعیت کشور در حدود سال ۱۴۱۵-۱۴۲۰، صفر خواهد شد و در صورت ادامه، روند رشد جمعیت به سوی منفی شدن ادامه خواهد یافت.

وی با تاکید بر اینکه الگوی گذار باروری در ایران نشان دهنده‌ی تغییر از باروری خیلی بالا به باروری خیلی پایین است، ادامه داد: میزان باروری کلی از حدود ۷/۷ فرزند برای هر زن در سال ۱۳۴۵ به ۳/۶ فرزند در سال ۱۳۵۵ کاهش یافته است. بعد از این کاهش اولیه، موقتا وقفه‌ای در گذار جمعیتی ایران پدید می‌آید و تحت تاثیر شرایط خاص متاثر از رویداد انقلاب اسلامی، باروری در بین سال‌های ۱۳۵۶-۱۳۵۸ اندکی افزایش یافته و سپس تا حوالی سال ۱۳۶۳ روند نسبتا ثابتی را ادامه می‌دهد. از سال ۱۳۶۳ به بعد مجددا به تدریج روند کاهش باروری آغاز می‌شود و از ۹/۶ فرزند برای هر زن در این سال، به ۵/۵ فرزند در سال ۱۳۶۷ که زمان شروع مجدد برنامه‌های تنظیم خانواده است می‌رسد و از این زمان به بعد، به سرعت روند کاهشی خود را طی کرده بطوری‌که میزان باروری در سال ۱۳۹۵ برابر است با ۰۲/۲ و در سال ۱۳۹۸ برابر با ۷۴/ ۱در کشور گزارش شده است. شایان ذکر است باروری کل در استان ایلام ضمن تبعیت از روند کشوری در سال ۱۳۹۵ برابر ۸۲/۱ بوده که این امر در سال ۱۳۹۹ به ۵۴/۱ کاهش پیدا کرده است.

وی یادآوری کرد: امروزه ما در کشورمان با مسئله تاخیر ازدواج تا سن ۵۰ سالگی و زندگی مجردی روبرو هستیم که مجرد قطعی محسوب می شوند. البته اگر بخواهیم از کاهش رشد جمعیت جلوگیری کنیم باید به مولفه‌های دیگر نیز توجه شود بطوری‌که مرگ و میر سالانه استان ایلام بین ۲ تا ۳ هزار نفر ثبت می‌شود که با بررسی‌های علل فوت می‌توان از وقوع اکثر مرگ‌ها پیشگیری کرد.

صدوقی یکی دیگر از مولفه‌های موثر بر تحولات جمعیتی را مهاجرت افراد از استان ایلام به خارج آن عنوان کرد و گفت: بر اساس سرشماری استان در سال ۱۳۹۵، ۲۳۰۶۶ نفر از استان خارج شدند و حدود ۱۱۹۴۶ نفر به استان ورود پیدا کردند، به عبارتی مهاجر فرستی دو برابر مهاجر پذیری است.که اکثرا نیروی جوان هستند. بنابراین می‌توان گفت که ایران در ۵۰ سال آینده در وضعیت مطلوبی نخواهد بود و به سمت کاهش جمعیت پیش خواهد رفت، ضمن آن که جمعیت جوان و فعال کشور نیز به شدت کاهش خواهد یافت. افزایش جمعیت سالمند نیز ضمن عدم توانمندی اقتصادی، نیازمند خدمات بیشتر بخش جوان جمعیت خواهد بود.

این جمعیت‌شناس با اشاره به اینکه تا سال ۲۰۵۰ میلادی ۳۳ درصد جمعیت کشور سالمند خواهند بود که معادل ۲۸ میلیون نفر از جمعیت آن زمان است، تصریح کرد: افزایش امید به زندگی یکی از پدیده‌های مثبت در جوامع بشری است که نشانگر کنترل بیماری‌ها و ارتقاء سطح سلامت جوامع می‌باشد. سالمندی یکی از دوران گرانقدر زندگی هر انسانی می‌تواند باشد، به شرطی که زیرساخت‌های مناسبی برای آن در نظر گرفته شود و از هم اکنون به فکر اصلاح ساختار فیزیکی مراکز ارائه دهنده خدمت و اماکن عمومی باشیم و همچنین بدنبال پیش‌بینی مراکز نگهداری سالمندان بدسرپرست یا بی‌سرپرست، تجهیز بیمارستان‌ها و مراکز ارائه دهنده خدمات تخصصی سالمندان و مراکز مشاوره سالمندان و بهره‌گیری از پتانسیل و ظرفیت‌های موجود در بخش خصوصی در راستای برنامه‌های بخش دولتی و... بود.

وی تصریح کرد: همزمان با هفته ملی جمعیت، به مفاد سیاست‌های کلی جمعیت عمل شود و از راهکارهایی همچون فرهنگ سازی در جهت کاهش میانگین سن ازدواج، تدوین برنامه آموزش‌های قبل از ازدواج در خصوص تمایل به ازدواج و ارزش‌های زندگی مشترک، استفاده از ظرفیت‌های موجود (معتمدین محلی، نشست‌های مذهبی، و...) به منظور ایجاد زمینه مناسب برای ازدواج، تقویت و ارتقای برنامه آموزش هنگام ازدواج با رویکرد مذهبی، عاطفی، اجتماعی، جنسی، فرزند آوری و باروری سالم، تدوین و استاندارد سازی برنامه آموزش و مشاوره پس از ازدواج با رویکرد حل مشکلات زوجین در ابتدای زندگی زناشویی و پس از آن، ترویج مفاهیم آموزشی اهمیت ازدواج مناسب، اهمیت فرزند پروری و اجتناب از تک فرزندی در جامعه، تامین خدمات باروری سالم، تکمیل پوشش بیمه‌ای و خذف فرانشیز مراقبت پیش از بارداری، خدمات بارداری و زایمان، تامین مکمل‌های دارویی در بارداری و پس از زایمان، تقویت برنامه مراقبت‌های پیش از بارداری، ارتقای مراقبت‌های بارداری پرخطر، تقویت برنامه‌های مراقبت‌های پیش از بارداری، تقویت برنامه‌های مراقبت‌های بارداری، تقویت برنامه نوزاد سالم، اجرای مداخلات مرتبط با رشد و تکامل دوران ابتدای کودکی، ارتقای محتواهای آموزشی با تاکید بر آموزش مهارت‌های زندگی موجود و تدوین محتواهای جدید بر اساس نیاز نوجوانان، استفاده از ظرفیت موجود در بخش خصوصی و سایر دستگاه‌ها و... استفاده کرد.