چرا منتظر تماس و پیامک وزارت بهداشت بمانم؟
«مراکز سلامت از صبح روز گذشته با موج جدیدی از مراجعه سالمندان برای واکسیناسیون کرونا مواجه شدند. از دیروز که بر اساس اعلام رسمی وزارت بهداشت، واکسیناسیون افراد بالای ۷۰ سال شروع شد، میزان تجمع مقابل این مراکز هم دوچندان شد. همه اینها در حالی است که پیش از این با انجام واکسیناسیون گروه‌های بالای ۸۰ سال و ۷۵ سال ازدحام زیادی مقابل این مراکز دیده می‌شد و حالا با اضافه‌شدن گروه‌های سنی دیگر، اوضاع بحرانی‌تر از قبل شده است.
گزارش میدانی همشهری از چندین مرکز سلامت در نقاط مختلف تهران، از هرج و مرج و بی‌نظمی در بسیاری از این مراکز حکایت دارد. در برخی از این مراکز افراد بر سر نوبت‌گیری با هم درگیر شده‌اند. آنها بدون رعایت پروتکل‌های بهداشتی در فاصله کم و در گروه‌های بزرگ، زیر آفتاب جمع شده‌اند و منتظرند متصدیان مراکز، نامشان را در فهرست قرار دهند و واکسیناسیون را شروع کنند. آنها یا در ثبت نام در سامانه سلامت وزارت بهداشت ناکام مانده‌اند یا انتظارشان برای اطلاع از زمان واکسیناسیون پس از ثبت نام در سامانه، طولانی شده و نگران از جا ماندن، حضوری مراجعه کرده‌اند. همه اینها در شرایطی است که بر اساس اعلام وزارت بهداشت جمعیت ۷۰ تا ۷۴ ساله، یک میلیون و ۲۶۰ هزار نفر هستند و مشخص نیست برای گروه‌های سنی پایین‌تر که جمعیت بزرگ‌تری را تشکیل می‌دهند، واکسیناسیون قرار است به چه صورت انجام شود؟
ثبت نام خارج از پروتکل‌ها از ساعت ۴ و ۵ صبح!
بر اساس آن چه سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام کرده، تمام افراد بالای ۷۰ سال با ثبت نام در سامانه واکسیناسیون (Salamat.gov.ir) پس از دریافت پیامک می‌توانند به مراکز بهداشتی اعلام شده مراجعه کنند. علیرضا رئیسی تأکید کرده که بدون نوبت به افراد بالای ۷۰ سال واکسن تزریق نمی‌شود. اتفاقی که البته باز هم روی موج دیگری از بی‌برنامگی سوار است و در برخی مراکز سالمندان در مراجعات حضوری مشکلات زیادی برای دریافت واکسن دارند؛ سالمندانی که البته چندان به تأکید وزارت بهداشت برای ثبت نام در سامانه توجهی ندارند و همچنان ازدحام‌های دردسرساز را مقابل مراکز بهداشتی کوچک رقم می‌زنند. حالا شلوغی مقابل این مراکز، وضعیت عجیب‌تری به خود گرفته و فضا ملتهب‌تر شده است. سالمندان بدون رعایت نوبت، آفتاب‌نزده به این مراکز مراجعه می‌کنند و از ساعت ۴ و ۵ صبح برای ثبت نام اقدام می‌کنند که حکایت از ضعف اطلاع‌رسانی‌ها دارد. در یکی از مراکز بهداشت غرب تهران جمعیت زیادی در محوطه خیابان ایستاده و سعی می‌کنند شماره‌هایی که در بیرون مرکز توزیع می‌شود را به دست آورند. علاوه بر کاغذهای کوچکی که به عنوان شماره به مردم داده می‌شود، ثبت نام دستی روی کاغذ هم انجام می‌شود. مراجعه‌کنندگان کلافه شده‌اند. زن جوانی که همراه مادر سالمندش در میان جمعیت حضور دارد، می‌گوید: «اینجا ۱۴۰ عدد واکسن توزیع شده در حالی که در این چند ساعت به ۲۰۰ نفر شماره داده‌اند. شرایط بسیار نابسامان است و کسی هم رسیدگی نمی‌کند.» مرد سالخورده‌ای در گوشه پیاده‌راه نشسته و منتظر نوبتش است. او می‌گوید: «سواد ثبت نام در سامانه وزارت بهداشت را ندارم. تنها فرزندم خارج از کشور زندگی می‌کند، چند روز پیش مجبور شدم برای ثبت نام به یکی از کافی‌نت‌های نزدیک خانه‌مان بروم، ۴۰ هزار تومان از من گرفت و گفت که ثبت نام کرده است. با وجود این که ۷۹ سال سن دارم اما پس از ۸ روز هنوز برای من پیامک نفرستاده‌اند. دیشب اخبار می‌گفت نوبت ۷۰ سال به بالاهاست اما من هنوز واکسن نزده‌ام. امروز آمدم دیدم اینجا واکسن می‌زنند و نشسته‌ام تا نوبتم شود.»
یکی دیگر هم کاغذ نوبت در دستش را نشان می‌دهد که عدد ۱۲۷ روی آن نوشته شده. نفر پنجاه‌وهفتم داخل رفته و احتمالا دو - سه ساعت دیگر نوبت به او هم می‌رسد. متولد سال ۲۶ است و امروز نوبت واکسیناسیونش است: «همه دوستان من حضوری مراجعه کرده و واکسینه شده‌اند. چرا من باید منتظر تماس و پیامک وزارت بهداشت بمانم؟» این مرکز از ساعت ۵ صبح به مردم نوبت واکسیناسیون می‌دهد. مسئول ثبت نام برای هر کسی با کارت ملی تنها یک شماره اختصاص می‌دهد مگر زن و شوهر باشند. یکی از زنان سالمند که به‌تازگی واکسن زده باید چند دقیقه‌ای در حیاط مرکز بنشیند. می‌گوید از ساعت ۵:۳۰ صبح اینجاست و نزدیک ساعت ۱۰صبح نوبتش شده است.
مدیر مرکز سلامت غرب تهران در پاسخ به سؤال همشهری درباره این که چرا خارج از دستورالعمل‌های وزارت بهداشت برای واکسیناسیون اقدام شده و به صورت حضوری نوبت داده می‌شود، توضیح می‌دهد: «چند روز پیش فهرستی از مراکز بهداشت منتشر شد که نام مرکز ما هم در آن قرار دارد. از همان روز مراجعات چند برابر شده و واقعا نمی‌توانیم به این افراد پاسخ منفی بدهیم. با این که چند بار به آنها تأکید کرده‌ایم که مراجعه حضوری نداشته باشند، اما باز هم مقابل مرکز بهداشت تجمع می‌کنند. ما هم اضافه سهمیه واکسن را با ثبت مشخصات مراجعه‌کنندگان در سامانه سینا تزریق می‌کنیم. وقتی که واکسن داریم کارشان را راه می‌اندازیم اما باز هم تجمع‌ها دردسرساز است. این شرایط خستگی عجیبی را برای ما رقم زده؛ هر چند به آنها حق می‌دهیم که نگران باشند اما واکسن برای همه هست اگر منتظر باشند که نوبت‌شان شود و از طریق ۴۰۳۰ با آنها تماس بگیرند، دیگر این آشفتگی ایجاد نمی‌شود.»
وقتی بدون نوبت واکسن می‌زنند چرا از سامانه نوبت بگیریم؟
در مرکز بهداشت محدوده فاطمی - فتحی شقاقی در مرکز بهداشت را بسته‌اند و ازدحام در پیاده‌راه شکل گرفته است. آفتاب ساعت ۱۱ صبح، پرحرارت بر سر مردم می‌تابد و همه را کلافه کرده است. تجمع جمعیت مقابل مرکز با سروصدای عجیبی همراه است. شخصی از پشت نرده مرکز، با صدای بلند اسامی را می‌خواند و تأکید می‌کند که هر کس که نامش را صدا می‌زنند اگر مراجعه نکند، اسمش خط می‌خورد. چند نفری تازه از راه رسیده‌اند و التماس می‌کنند که کارت ملی‌شان را برای ثبت نام جدید بگیرند: «وقتی بدون نوبت واکسن می‌زنند چرا باید چند روز منتظر نوبت‌مان شویم؟» اینها را در پاسخ به این سؤال که چرا منتظر پیامک و تماس وزارت بهداشت نمی‌مانید، می‌دهند. یکی از مردان سالمند حاضر در میان جمعیت هم می‌گوید: «خودم چند روز پیش اینجا واکسن زدم و حالا نوبت همسرم شده که ۷۲ساله است. فکر کردیم مثل چند روز پیش بیاییم می‌توانیم واکسن بزنیم اما می‌گویند باید از صبح زود ثبت نام کنید. چند ساعتی است که اینجا معطل مانده‌ایم و منتظرم که ما را صدا کنند. دخترم قبلا در این مرکز کار می‌کرد و یکی از همکارانش به او گفته بود که نیازی به ثبت نام نیست و هر زمان مراجعه کنید واکسن می‌زنند. حالا اما مراجعه‌ها زیاد و مرکز شلوغ شده.» آنها می‌گویند مرکز دیگری که چند خیابان بالاتر است، وضعیت عجیب‌تر است.
ترافیک سنگینی مقابل مرکز ایجاد شده، ماشین‌ها در دو لاین متوقف شده‌اند. صدای بوق‌های ممتد همه را آشفته کرده. کسی هم پاسخگوی وضعیت ایجاد شده نیست. مدیر مرکز در دسترس نیست و همان مرد جوانی که اسامی را یادداشت می‌کند به همه جواب می‌دهد. پیرمرد و پیرزن‌ها برای گرفتن نوبت و تحویل کارت ملی او را قسم می‌دهند اما او در پاسخ به التماس‌هایشان با صدای تندی می‌گوید: «ثبت نام جدید انجام نمی‌شود. آنهایی هم که الان صدا می‌زنم از چند ساعت پیش ثبت نام کرده‌اند. کسی دیگر را هم راه نمی‌دهم.» او به اطلاعیه وزارت بهداشت که روی دیوار قرار گرفته اشاره می‌کند که تأکید کرده، قبل از مراجعه در سامانه ثبت نام انجام شود و در زمان مقرر مراجعه شود. اما گوش کسی به این حرف‌ها بدهکار نیست. همان مرد جوان می‌گوید چاره‌ای جز واکسیناسیون این افراد نیست. یکی دیگر از متصدیان مرکز هم به مردم می‌گوید اطلاعیه‌ها را بخوانند و از طریق سامانه ثبت نام کنند، چرا این همه راه را می‌آیند و ساعت‌ها معطل می‌مانند؟ با وجود این توضیحات، اما در این مرکز هم مانند سایر مراکز منتخب بهداشت، واکسیناسیون خارج از نوبت در حال اجراست و مردم می‌توانند از ساعت ۵ یا ۶ صبح برای ثبت نام مراجعه کنند.
واکسیناسیون روزانه برای ۵ هزار سالمند با ۱۰۰ کادر درمان
در مرکز ایران‌مال هم تزریق واکسن کرونا از ۷ صبح آغاز می‌شود و تا ۴ بعد از ظهر ادامه دارد. مراجعه زیاد است اما با توجه به فضای موجود ازدحامی شکل نگرفته است. جمعیت زنان کمتر از مردان است و در کمتر از ۵ دقیقه واکسینه می‌شوند. کریمیان، مسئول اورژانس بازار بزرگ ایران‌مال درباره ظرفیت واکسیناسیون در این مرکز به همشهری می‌گوید: «از زمان راه‌اندازی مرکز تاکنون در برخی روزها تا ۵ هزار نفر هم واکسینه شده‌اند و تقریبا حدود ۱۰۰ نفر کادر درمان برای تزریق واکسن و پاسخگویی به مراجعان در مرکز حضور دارند.»
او درباره فیلم منتشرشده از شلوغی در این مرکز هم توضیح می‌دهد: «میزان مراجعه به این مرکز بالاست. هم‌اکنون تمام افراد بالای ۷۰سال واکسینه می‌شوند. البته با توجه به این که جامعه آماری در سنین پایین‌تر بیشتر است تدابیری برای افزایش کادر درمان در نظر گرفته‌ایم؛ چرا که در این مرکز ظرفیت واکسیناسیون بیشتر را هم داریم.»
مسئول پاسخگویی به سؤالات بیماران هم می‌گوید: «هم‌اکنون تنها واکسن سینوفارم در این مرکز تزریق می‌شود و تمام سالمندان بالای ۷۰ سال می‌توانند برای دریافت واکسن به این مرکز مراجعه کنند. حتی درباره افرادی هم که زمان تزریق دوم آنها رسیده در صورت موجود و یکسان‌بودن واکسن دوز اول، تزریق برای این افراد هم صورت می‌گیرد.»
۲۵ اردیبهشت بود که اعلام شد بزرگ‌ترین مرکز واکسیناسیون در مجتمع ایران‌مال افتتاح شده است. از همان روزهای اول اما همین مرکز با صف‌های طولانی تزریق واکسن مواجه شد؛ صف‌هایی بدون رعایت پروتکل‌های بهداشتی آن هم از سوی سالمندانی که از ترس ابتلا به کرونا به این مرکز پناه آورده بودند تا زودتر از موعد و خارج از فهرست انتظار مراکز بهداشت، واکسینه شوند. روز گذشته نادر توکلی که معاون درمان ستاد کرونای استان تهران است به ایلنا گفت که در مرکز واکسیناسیون ایران‌مال، یک فراخوان غیر رسمی برای افراد ۷۰ سال به بالا داده شده که جزو سند ملی واکسیناسیون نبودند. همین مسئله سبب شد تا افراد زیادی به این مراکز مراجعه کنند و صف‌های طولانی شکل گیرد. به گفته او بر همین اساس تصمیمی گرفته شد تا زمان واکسیناسیون افراد ۶۵سال به پایین، واکسیناسیون تنها از طریق سامانه نوبت‌دهی وزارت بهداشت انجام شود.
مراکزی با آدرس‌های اشتباه و سرگردانی مردم
دردسر دیگر سالمندان، آدرس‌های اشتباه برخی مراکز سلامت است. اسامی بسیاری از مراکز در فهرست است اما آدرس‌ها اشتباه است. در برخی از مراکز هم آدرس تغییر کرده و فروشنده‌ها و مغازه‌داران آدرس جدید را به مردم اعلام می‌کنند. نمونه آن مرکز سلامتی است که در محدوده خیابان یوسف‌آباد قرار دارد و هیچ تابلو یا اطلاعیه‌ای مبنی بر تغییر آدرس بر در و دیوار آن نیست. «۳ سال است که مرکز بهداشت از اینجا رفته و نمی‌دانم چرا الان به نام مرکز واکسیناسیون اعلامش کرده‌اند. چند خیابان پایین‌تر واکسن می‌زنند و بروید ببینید که چه ازدحامی است؟» این را یکی از مغازه‌داران به همشهری می‌گوید. در کنار مراکز سلامت، سوله‌هایی هم برای واکسیناسیون اختصاص داده شده است؛ سوله‌های مدیریت بحران شهرداری‌ها. در این سوله‌ها پایگاه‌های تجمیعی واکسیناسیون کرونا راه‌اندازی شده است. صبح دیروز نخستین پایگاه در منطقه ۵ تهران افتتاح شد و در همان ساعت ابتدایی و پیش از افتتاحیه هم جمعیت قابل توجهی برای واکسن به این مرکز مراجعه کردند. کسانی که در پایگاه‌های سلامت منطقه ثبت نام کرده و به آنها اعلام شده بود که روز گذشته می‌توانند برای واکسن مراجعه کنند. هاله احمدنیا، رئیس مرکز بهداشت شمال غرب درباره افتتاح این مرکز به همشهری می‌گوید: «مسئولیت رسیدگی و نظارت بر بهداشت مناطق ۲، ۵ و ۶ تهران را بر عهده داریم و دیروز نخستین مرکز تجمیعی واکسیناسیون کرونا در منطقه ۵ را افتتاح کردیم. این مرکز در خیابان سازمان برنامه جنوبی، خیابان هفدهم شرقی واقع شده و واکسیناسیون کرونا بر اساس رده‌های سنی اعلام شده از سوی وزارت بهداشت در این مرکز انجام می‌شود.»
او با اشاره به ارائه خدمات واکسیناسیون کرونا از سوی ۷ مرکز بهداشتی در منطقه ۵ می‌گوید: «در این مراکز فضای فیزیکی کم است و نگرانی از انتقال کرونا همچنان وجود دارد. به همین دلیل بر اساس دستور مقام عالی وزارت قرار شد در تمام مناطق شهری فضاهای بزرگی برای واکسیناسیون کرونا در نظر گرفته شود که فضای خوبی داشته باشند و مردم با برخورداری از امکانات رفاهی بتوانند واکسن دریافت کنند. در اینجا ما برای مردم منطقه ۵ آمادگی داریم و هر کدام از سالمندان منطقه که بالای ۷۴ سال سن داشته باشند می‌توانند با مراجعه به این مرکز واکسن دریافت کنند. آنها باید هنگام مراجعه کارت ملی خود را همراه داشته باشند و متصدیان ما در مرکز مشخصات این افراد را در سامانه سینا ثبت می‌کنند.»
احمدنیا ساعت کار این مرکز را از ساعت ۸ تا ۱۴ اعلام می‌کند: «در نظر داریم با اعلام رده‌های سنی پایین‌تر ساعت کاری مرکز را هم افزایش دهیم که تا ساعت ۱۶ و در صورت نیاز تا ساعت ۲۰ هم خدمات‌رسانی صورت خواهد گرفت. هم‌اکنون در این مرکز واکسیناسیون بیش از ۶۰۰نفر در دو شیفت روزانه پیش‌بینی شده است.»
او درباره ازدحام سالمندان در برخی مراکز بهداشتی هم توضیحاتی می‌دهد: «مردم با وجود این که ساعت کاری مراکز بهداشت از ۸ صبح است، ساعت ۳ و ۴ صبح مراجعه می‌کنند و نگران تمام‌شدن واکسن هستند. مردم نگران نباشند و اگر بعد از افتتاح این مرکز باز هم همچنان شلوغی‌ها وجود داشته باشد افتتاح دو مرکز دیگر هم در دست اقدام است. این دو مرکز بازدید شده و در حال تجهیز هستند.»
واکسیناسیون خودرویی به کمک آمد
در شرایطی که واکسیناسیون در مراکز سلامت با صف‌های شلوغ و هرج و مرج ادامه دارد، هر روز به تعداد مراکز واکسیناسیون خودرویی اضافه می‌شود. نخستین مرکز واکسیناسیون خودرویی، ۱۹ اردیبهشت در پارک جنگلی سرخه‌حصار راه‌اندازی شد. بعد از آن مراکز دیگری در باغ پرندگان و بوستان ولایت افتتاح شدند. ورزشگاه تختی هم مرکز واکسیناسیون خودرویی‌اش را از اواخر اردیبهشت افتتاح کرد. این مراکز اما تنها به تهران محدود نشدند و در سایر شهرها مثل مشهد، اراک، اهواز و شیراز هم راه‌اندازی شدند. تأکید مسئولان بر نوبت‌دهی برای واکسیناسیون بدون مراجعه حضوری است. پیش از این وزارت بهداشت در اطلاعیه‌های مختلفی از مردم به‌ویژه گروه‌های سنی اولویت‌دار خواسته بود که ابتدا در سایت salamat.gov.ir ثبت نام کنند و بعد از آن منتظر پیامک و تماس‌ها باشند. روز گذشته سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام کرد که حدود ۵.۵میلیون دوز واکسن در سطح کشور توزیع شده و تاکنون بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر هم واکسینه شده‌اند. نزدیک به ۷۵درصد واکسیناسیون افراد بالای ۸۰ سال انجام شده، ۷۵ سال به بالاها از هفته قبل شروع شده‌اند و از این هفته هم ۷۰ سال به بالاها، در اولویت قرار گرفته‌اند. کسانی هم که از واکسیناسیون جا مانده‌اند در گروه‌های بعدی می‌توانند واکسینه شوند. به گفته علیرضا رئیسی، افرادی که امروز ثبت نام کنند، فردا برایشان پیامک می‌آید و زمان و مکان تزریق‌شان مشخص می‌شود. بر اساس اعلام او، از یکشنبه هفته آینده واکسیناسیون افراد بالای ۶۵ سال هم شروع می‌شود و ۱۰ روز بعد، افراد بالای ۶۰ سال. او از مردم خواست تا اگر برایشان پیامک نیامده به هیچ مرکزی مراجعه نکنند. در آخرین اطلاعیه وزارت بهداشت آمده افراد متولد ۱۳۳۰ به قبل یعنی ۷۰سال به بالا، اول باید در سامانه سلامت ثبت نام کنند تا به آنها نوبت داده شود.
سهمیه واکسن سالمندان در گروه سنی ۷۵ سال به بالا که موفق به دریافت واکسن نشده‌اند محفوظ است و با اعلام گروه‌های سنی جدید، از بین نمی‌رود. بر اساس اعلام وزارت بهداشت، فاز دوم واکسیناسیون کرونا در کشور به ترتیب شامل سنین ۸۰ سال به بالا، ۷۵ تا ۸۰، ۷۰ تا ۷۵، ۶۵ تا ۷۰ و بیماران زمینه‌ای و صعب‌العلاج خواهد بود که در این فاز افراد سالمند گروه هدف ۷.۲میلیون نفر هستند و به همین میزان هم بیماران زمینه‌ای وجود دارند. بر همین اساس هم گفته شده که فاز دوم واکسیناسیون کرونا تا اواخر خرداد و اوایل تیرماه طول می‌کشد و در این فرآیند، حدود ۱۴میلیون نفر واکسینه می‌شوند.
