هاآرتص: اگر برجام تا پایان دوره روحانی زنده نشود، دیگر احیا نخواهد شد

هاارتص نوشت: یک مقام ارشد که در تماس های اسرائیل با ایالات متحده، روسیه و دیگر اعضای برجام نقش دارد، گفت: اسرائیل توانایی تأثیرگذاری در بندهای توافق هسته ای مورد بحث در وین را ندارد.

این مقام ارشد افزود: "اساساً، در این مذاکرات تنها دو گزینه وجود دارد. بازگشت به توافق اصلی، یا عدم بازگشت به آن. گزینه دیگری وجود ندارد."

اسرائیل طی چند ماه گذشته در چندین جبهه فعالیت کرده است تا سعی کند بر توافق تأثیر بگذارد. مقامات دیپلماتیک و امنیتی اسرائیل در تلاشند تا ایالات متحده را ترغیب کنند تا در حد امکان تحریم هایی را که دولت ترامپ پس از خروج از توافق در ماه مه 2018 اعمال کرده است، حفظ کند.

یکی از موانع مهم در مذاکرات هسته ای این بوده است که به دنبال خروج آمریکا و اعمال مجدد تحریم ها، ایران در سال های اخیر دانش قابل توجهی را کسب کرده که توانایی های هسته ای اش را توسعه می دهد و این چیزی است که در زمان امضای توافق اولیه نداشت. یک منبع حاضر در تماس های اسرائیل با کشورهای عضو برجام گفت: "ما در مورد اطلاعات و توانایی هایی صحبت می کنیم که اکنون نمی توانیم آنها را از ایرانی ها سلب کنیم."

اسرائیل که قادر به اعمال نفوذ زیادی بر توافق موجود نیست، تلاش خود را برای تأثیرگذاری در توافق هسته ای بعدی که ایالات متحده می خواهد طی نه سال آینده انجام دهد، تشدید می کند. توافقی که دولت آمریکا از آن به عنوان توافق "طولانی تر و قوی تر" یاد می کند. محدودیت های برنامه هسته ای ایران بر اساس توافق فعلی قرار است در سال 2030 منقضی شود و ایالات متحده به دنبال تدوین سند قوی تری است.

یک منبع اسرائیلی گفت: "آمریکایی ها به ما اطلاع داده اند که در حال کار برای تنظیم توافق دیگری با ایرانی ها هستند که قوی تر و سخت تر خواهد بود و در نهایت منجر به لغو تحریم ها خواهد شد. ما در حال کار با آنها هستیم تا بفهمیم دقیقاً چگونه به چنین توافقی دست می یابند. ما برای آنها روشن می کنیم که مسائل از دید ما چگونه است و اطلاعاتی که در اختیار داریم را به آمریکایی ها منتقل می کنیم. همچنین توضیح می دهیم که اگر آنها اقدام نکنند، ما مجبوریم که خودمان اقدام کنیم. ایالات متحده درک عمیقی از موقعیت ما دارد. "

بنابراین، اسرائیل این بار می خواهد همه کشورهای طرف توافق بعدی را وادار کند که پیشاپیش اعلام کنند در صورت نقض توافق، آن ها نیز از آن خارج می شوند و به طور مشترک تحریم های سختی مشابه آنچه دولت ترامپ سه سال پیش به تنهایی انجام داد را علیه ایران اعمال می کنند.

در همین زمان، مقامات اسرائیلی در تلاشند تا ایالات متحده را متقاعد کنند که در صورت ادامه اقدامات هسته ای ایران، گزینه حمله نظامی را روی میز بیاورد، به این امید که این بیانیه های خصومت آمیز مانع اقدامات بیشتر تهران شود، اما یک مقام دیپلماتیک گفت احتمال اینکه دولت بایدن اعلام کند در صورت نقض توافق از جانب ایران، آمریکا ممکن است حمله نظامی را در دستور کار قرار دهد، چندان زیاد نیست.

وی توضیح داد: "در حال حاضر آمریکایی ها با توجه به اولویت های خود، نمی خواهند پتانسیلی برای رویارویی نظامی ایجاد کنند."

اقدام دیگری نیز اخیراً در اسرائیل مورد توجه قرار گرفته ولی هنوز مطرح نشده است: اسرائیل به طور رسمی درخواست ارتقای توانایی های نظامی خود در عوض بازگشت آمریکا به برجام را مطرح نکرده است، هرچند در هفته گذشته در طی مذاکرات بین رووین ریولین، رئیس اسرائیل و جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده درخواست هایی برای ارتقای اقدامات در جبهه های دیگر، به ویژه علیه حماس و سایر سازمانهای دشمن اسرائیل مطرح شده است.

برخلاف مخالفت ها و مبارزه علنی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر سابق اسرائیل علیه برجام در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، مقامات اسرائیلی معتقدند در حال حاضر مضرات رفتارهای مشابه قبل با دولت فعلی آمریکا بیشتر از منافع آن است.

یک منبع دیپلماتیک گفت: "اسرائیل امروز چیزی برای تهدید آمریکایی ها ندارد." وی گفت: "خسارات وارده به اسرائیل از چنین مواجهه ای بسیار بیشتر خواهد بود. برخلاف اوباما، که نسبتاً افراطی تلقی می شد و کنگره می توانست به دلیل توازن قدرت بر او فشار وارد کند، بایدن یک میانه روی طرفدار اسرائیل است که کمتر مورد انتقاد جناح های افراطی حزب دموکرات قرار می گیرد.."

سه شنبه گذشته، بایدن در آغاز ملاقات با ریولین، قصد خود را برای بازگشت به توافق هسته ای انکار نکرد، اما متعهد شد که این توافق پوششی برای حکومت ایران به منظور تسلیح بیشتر نخواهد بود. وی گفت: "ایران در دوره ریاست جمهوری من هرگز سلاح هسته ای را نخواهد دید و افزود من شدیدا نسبت به اسرائیل متعهد هستم، این شامل تعهدی تزلزل ناپذیر به حق اسرائیل برای دفاع از خودش است"

تغییر دولت اسرائیل منجر به تغییر معنادار در تلاش اعلام شده برای خنثی کردن احیای برجام نشده است. نفتالی بنت همان مسیری را که نتانیاهو در قبال مذاکرات وین اتخاذ کرده بود حفظ کرده است. اینکه همچنان آویو کوخاوی که نتانیاهو منصوب کرده بود، در دوره نخست وزیر جدید نیز رئیس ستاد ارتش اسرائیل است و اینکه بنی گانتز هنوز وزیر دفاع است، به ایالات متحده نشان می دهد که سیاست اسرائیل در مورد توافق به همان شکل باقی خواهد ماند.

اما در حالی که اسرائیل نگران احیای برجام است، بیشتر از آن نگران احتمال این است که ایران این بار واقعاً آن را حفظ کند. منبعی که در تماس های اسرائیل با کشورهای عضو برجام حضور دارد، گفت: "فقط در طی نه سال همه محدودیت ها برداشته می شوند. اگر ایرانیان توافق را نقض نکنند، تا سال 2031، زمان گریز آنها برای دستیابی به سلاح های هسته ای تقریباً صفر خواهد بود و آنها سلاح هسته ای خواهند داشت."

برجام از اکتبر 2015 به اجرا درآمد و هدف آن اعمال محدودیت هایی بر برنامه هسته ای ایران و جلوگیری از ادامه آن بود. در ازای نظارت بر برنامه هسته ای، کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده و کاهش تعداد سانتریفیوژها، جامعه جهانی متعهد شد که تحریم فروش نفت و همچنین یک سری تحریم های اقتصادی و برخی تحریم های شخصی مقامات ارشد ایران را لغو کند.

در اسرائیل اختلاف نظرهایی درمورد اینکه آیا ایران دوباره به اجرای برجام متعهد می شود یا نه، وجود دارد. برآورد هایی وجود دارد مبنی بر که ایران برای بازگت به توافق هسته ای منتظر بر سر کار آمدن ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور جدید و مخالف سرسخت برجام است. به این ترتیب وی می تواند برجام را احیا کند و اولین موفقیت دیپلماتیک خود را بدست آورد، اما در اسرائیل و ایالات متحده ، ارزیابی اصلی این است که اگر برجام تا پایان دوره ریاست جمهوری حسن روحانی طی چند هفته آینده احیا نشود، دیگر احیا نخواهد شد.