گره مذاکرات هسته‌ای کجاست؟
استاد دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا در گفت‌و‌گویی به دو گره مذاکرات احیای برجام در گرند هتل وین پرداخت. نادر انتصار گفت: آنچه برجام را به بیراهه کشاند و امکان احیای آن را تاکنون نداده است، پافشاری دولت بایدن به امتیاز گرفتن دوباره از ایران و وصل کردن برجام به مسائل دیگر است.
انتصار درباره علت عدم دستیابی به توافق در مذاکرات وین گفت: اینکه فکر کنیم ایران و آمریکا می‌توانستند در چند دور، توافق برجام را همانند آنچه در سال ۲۰۱۵ به دست آمد، احیا کنند، ناشی از یک خوش‌بینی بود. او تاکید کرد: دولت آمریکا نتیجه سیاست فشار حداکثری خود را دیده، ولی این کشور مدت‌ها است که به تحریم معتاد شده است و مانند هر معتادی به سادگی نمی‌تواند وابستگی خود به افیون تحریم را کاهش دهد.
او با اشاره به رویکرد آمریکا اظهار کرد: ایالات متحده تعلیق زمان‌دار یعنی موقت بخشی از تحریم‌ها، به خصوص تحریم‌های دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ را پیشنهاد کرده بود که گفتگو در مورد برجام را ادامه دهد تا ایران را وادار به توافقی جدید کند. این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی ادامه داد: واشنگتن حاضر نیست به برجامی که در سال ۲۰۱۵ امضا کرده بود، برگردد بلکه می‌خواهد امتیازات نقد بیشتری از ایران بگیرد و در عوض به ایران قول‌های نسیه‌ای بدهد.
انتصار درباره اعلام توقف مذاکرات از سوی ایران تا مستقر شدن دولت جدید هم گفت: دولت سید ابراهیم رئیسی مانند هر دولت جدیدی احتیاج به زمان دارد تا بتواند اولویت‌های سیاست خارجی خود را تعیین کند. حالا باید دید چه زمانی و تحت چه شرایطی ایران به مذاکرات وین برمی‌گردد و اگر این مذاکرات ادامه پیدا کند، دولت رئیسی ادامه این مذاکرات را که تقریبا فرسایشی شده است تا چه مدت دنبال خواهد کرد.
وی در تشریح رویکرد احتمالی دولت آمریکا نسبت به اعلام توقف مذاکرات از سوی ایران خاطرنشان کرد: دولت بایدن در این مدت با دادن اولتیماتوم و تهدید سعی خواهد کرد دولت جدید ایران را هرچه زودتر به میز مذاکرات بکشاند و به قول معروف تا تنور گرم است، نان خود را بپزد. به گفته استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا، ایران باید از افتادن به تله ایالات متحده بپرهیزد و تصمیمات خود را در چارچوب منافع خود و تقویت اهرم‌های فشار خویش اتخاذ کند.
دلیل تاخیر در احیای برجام
انتصار درباره تاثیر مخالفت‌های داخلی بر احیای برجام هم ابراز کرد: به هر حال مخالفت‌های داخلی در اجرای سیاست‌های دولت هر کشوری نقش دارد، ولی آنچه برجام را به بیراهه کشاند و امکان احیای آن را تاکنون نداده است، پاره کردن برجام در زمان ترامپ و پافشاری دولت بایدن به امتیاز گرفتن دوباره از ایران و وصل کردن برجام به مسائل دیگر است.
او در پاسخ به سوالی درباره تاثیر اصرار آمریکا به گره زدن برجام به مسائل غیربرجامی بر بقای توافق هسته‌ای بیان کرد: همان‌گونه که تاکنون ایران با گره زدن برجام به مسائل غیربرجامی مخالفت کرده است، باید انتظار داشت که دولت سیزدهم هم این روند را در مذاکرات برجامی آینده دنبال کند. این کارشناس ارشد مسائل آمریکا افزود: اگر مذاکرات برجامی از سر گرفته شود، طرف غربی سعی خواهد کرد که ببیند تا چه اندازه می‌تواند روی تیم جدید مذاکره‌کننده فشار بیاورد که در موضوعات غیربرجامی وارد گفتگو شود.
در خصوص گره در مذاکرات برجامی، پیش‌تر حسین موسویان دیپلمات سابق ایرانی در نشستی که با حضور کمیته روابط خارجی بوستون آمریکا برگزار شد، با ارائه تاریخچه‌ای از سیر پرونده هسته‌ای ایران، به بررسی موانع پیش روی احیای برجام پرداخت. او اولین مانع را عدم‌ارائه تضمین از سوی آمریکا برای حفظ برجام و دومین مانع را گره زدن این توافق به بحران‌های منطقه‌ای توصیف کرد.
روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال نیز در گزارش ۲۸ تیر به دشواری‌های پیش آمده در جریان مذاکرات احیای برجام پرداخت و نوشت: تکنولوژی ساخت سانتریفیوژ‌های پیشرفته که می‌تواند سرعت ایران را در دستیابی به اورانیوم غنی‌شده افزایش دهد، از جمله نگرانی کشور‌های اروپایی است و از این‌رو آن‌ها با ارائه یک طرح سه‌مرحله‌ای در پی یافتن راه‌حلی برای رفع این نگرانی‌شان برآمده‌اند. پیش از آن نیز جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنانی با اشاره به پیشرفت در گفتگو‌ها تاکید کرده بود مذاکرات در زمینه برخی مسائل از جمله توالی دقیق اقداماتی که باید انجام شوند، تنگاتنگ هستند.
آمریکا به تحریم معتاد شده است
نادر انتصار در بخش دیگری از گفت وگوی خود با «ایرنا» تاکید کرد: اگر تیم مذاکره‌کننده ایران در رویارویی با خواسته‌های آمریکا مصمم ایستاد یا آمریکا از گل‌آلود کردن آب مذاکرات دست برخواهد داشت یا اینکه به این نتیجه می‌رسد که احیای برجام آن‌طور که فقط خودش می‌خواهد، میسر نیست و بقای برجام در شرایط کنونی با خطر روبه‌رو خواهد شد.
او با اشاره به گزارش روزنامه وال استریت ژورنال مبنی بر احتمال اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران از سوی دولت بایدن هم یادآور شد: دولت آمریکا نتیجه سیاست فشار حداکثری خود را آزمایش کرده است، ولی چون مدت‌ها است این کشور به تحریم معتاد شده است، مانند هر معتادی به سادگی نمی‌تواند وابستگی خود به افیون تحریم را کاهش دهد. استاد دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا درست بودن گزارش وال‌استریت ژورنال را محتمل برشمرد و عنوان کرد: ممکن است، آنچه روزنامه وال استریت ژورنال در مورد احتمال اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران نوشته است، درست باشد، چون تصورات آمریکا در مورد ثمربخشی تحریم‌های اقتصادی روی تغییر سیاست خارجی ایران ریشه عمیقی دارد.
گذشت زمان، احیای برجام را سخت‌تر می‌کند
انتصار در پاسخ به این سوال که آیا تداوم و طولانی شدن مذاکرات و گذشت زمان، بازگشت کامل ایران و آمریکا را به برجام به ویژه برای دولت بایدن سخت‌تر نمی‌کند، گفت: بله، این نظریه درست است. با تداوم و طولانی شدن مذاکرات و گذشت زمان، هم برای آمریکا و هم برای ایران سخت‌تر خواهد بود که به برجام برگردند. وی با اشاره به انتخابات سال ۲۰۲۲ کنگره آمریکا اظهار کرد: باید به یاد داشته باشیم که سال آینده انتخابات کنگره در آمریکا ممکن است به از دست دادن کنترل کنگره توسط حزب دموکرات منجر شود و پایه قدرت داخلی بایدن بیشتر تضعیف شود.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که برای خروج مذاکرات وین از بن‌بست چه باید کرد، تصریح کرد: دولت آقای رئیسی و مهم‌تر از آن، نظام باید تصمیم بگیرد که آیا مایل است امتیازاتی برای خروج از بن‌بست برجام به طرف غربی بدهد یا خیر و این امتیازات چه نوع خواهد بود، به خصوص با توجه به اینکه تضمین‌های متقابل آمریکا ضمانت درازمدت اجرایی نخواهند داشت.
انتصار با اشاره به احتمال خروج مجدد آمریکا از برجام خاطرنشان کرد: رئیس‌جمهور آینده آمریکا همان‌گونه که ترامپ عمل کرد، ممکن است زیر هر توافق‌نامه جدید بزند یا کنگره آمریکا ممکن است قوانین جدیدی را تدوین کند که در عمل جلوی اجرای برجام احیا شده یا برجام جدید را بگیرند؛ بنابراین دولت آینده ایران یک کلید جادویی در دست ندارد که به راحتی بتواند قفل مذاکرات را باز کند.
