باید و نباید‌های تغذیه‌ای برای درمان رفلاکس معده

رفلکس اسید زمانی اتفاق می‌افتد که اسید معده به مری نشت می‌کند. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد فرد دچار ناراحتی می‌شود و در قسمت قفسه سینه احساس سوزش می‌کند. دیگر نشانه‌های رفلاکس مزمن اسید معده عبارتند از: برگرداندن غذا، مایعات، دشوار در قورت دادن غذا، سرفه کردن، خس خس کردن و یا درد قفسه سینه.

قبل از آنکه مواد غذایی مجاز و ممنوعه برای رفلاکس معده معرفی شوند، ابتدا باید بدانید که بازگشت اسید معده به چه دلیل اتفاق می‌افتد. به محض آنکه فرد غذا بخورد، اسید‌های سیستم گوارش فعالیت خود را آغاز می‌کنند. آنزیم‌ها برای بهبود فرآیند هضم و گوارش و جذب مواد غذایی ترشح می‌شوند.

این مرحله یکی از مراحل مهم در فرآیند گوارش به شمار می‌رود چرا که مواد غذایی ارزشمند موجود در وعده مصرف شده، از طریق خون به اندام‌های بدن هدایت می‌شوند تا مورد استفاده آن‌ها قرار بگیرند.

اسید‌های سیستم گوارش معده معمولاً درون معده باقی می‌مانند و به دیگر اندام‌های بدن راه پیدا نمی‌کنند. ولی برخی از خوراکی‌ها این اسید را به سمت مری منتقل می‌کنند و موجب احساس سوزش و درد در این ناحیه می‌شوند. برای آنکه بتوانید از رفلاکس معده و حس ناخوشایند آن جلوگیری کنید، نباید به سراغ مصرف غذا‌های ممنوعه بروید.

نبایدها

۱- غذای تند و پر ادویه
اگر از رفلاکس معده رنج می‌برید، اولین دسته مواد غذایی که باید از خوردن آن اجتناب کنید، غذای تند و پر ادویه است. ادویه تولید و ترشح اسید معده را تحریک می‌کند. اگر به این محرک توجه نکنید و اجازه دهید ترشح اسید معده افزایش یابد، در خطر ابتلا به بیماری گاستریت مزمن قرار می‌گیرید.

در صورتی که به خوردن غذا‌های تند عادت دارید، باید بدون شک و هرچه سریع‌تر به فکر اعمال تغییر در رژیم غذایی خود باشید. فراموش نکنید که می‌توانید از ادویه‌های کم‌ضرر و سبزی‌های معطر به عنوان چاشنی و طعم‌دهنده به غذا استفاده کنید.

۲- قهوه
متأسفانه خبر بدی برای دوستداران قهوه وجود دارد، اگر به رفلاکس معده دچار هستید نباید قهوه بخورید. با وجود آنکه قهوه فواید بسیاری برای بدن به همراه دارد، ولی چنانچه به میزان زیاد مصرف شود، ممکن است مشکل‌آفرین باشد.

کافئین ترکیبی است که رفلاکس معده را تحریک می‌کند و تولید اسید را در معده افزایش می‌دهد. پیشنهاد می‌شود به جای قهوه از چای سبز یا دم‌نوش‌های گیاهی و مفید دیگر استفاده کنید.

۳- شکلات
مصرف مقدار کم شکلات در طول روز، آنتی اکسیدان، ویتامین و مواد معدنی را به بدن وارد می‌کند و باعث افزایش سلامتی و بهبود حس و حال فرد می‌شود. البته همه این فواید تنها زمانی معنا پیدا می‌کند که به رفلاکس معده مبتلا نباشید.

شکلات یکی دیگر از مواد غذایی ممنوعه است که اگر از رفلاکس معده رنج می‌برید، باید از مصرف آن اجتناب کنید، زیرا این ماده غذایی موجب آرام و شل شدن اسفنکتر تحتانی مری می‌شود. میزان زیاد چربی، کافئین و تئوبرومین موجود در شکلات تولید اسید معده را تحریک می‌کند.

۴- مواد غذایی چرب
بدن برای سنتز هورمون‌ها و تأمین انرژی لازم به چربی نیاز دارد. محصولاتی مانند کره، مایونز و غیره از جمله مواد غذایی به شمار می‌روند که برای افراد مبتلا به رفلاکس معده ممنوع هستند. این مواد مخاط معده را تحریک می‌کنند و بر عملکرد صحیح مری اثر می‌گذارند. در نهایت همه این موارد موجب افزایش میزان اسید معده می‌شوند و با اعمال فشار به معده، فرآیند هضم و گوارش را هم آهسته‌تر می‌کنند. در نتیجه مواد غذایی برای مدت طولانی‌تر از آنچه که نیاز است، در بدن باقی می‌ماند.

به یاد داشته باشید که بهترین نوع چربی برای مصرف، روغن‌های گیاهی مانند روغن نارگیل، زیتون، تخم آفتابگردان و غیره است.

اگر از مایونز استفاده می‌کنید، به دنبال تهیه مایونز خانگی باشید تا بتوانید کیفیت و کمیت مواد تشکیل‌دهنده آن را کنترل کنید.

کره را با روغن‌های دیگر جایگزین کنید. به زودی متوجه می‌شوید که با مصرف روغن‌هایی که کمتر در آشپزی رایج هستند مثل روغن نارگیل یا روغن کنجد، هنوز هم طعم فوق‌العاده‌ای به غذا اضافه می‌شود.

۵- مرکبات
از آنجایی که مرکبات pH معده را کاهش می‌دهند و به همین دلیل موجب رفلاکس معده می‌شوند، باید در دسته منع غذایی قرار گیرند. به جای مرکبات از میوه‌های دارای آلکالین مثل سیب و گلابی مصرف کنید.

برای مصرف آب پرتقال به دلیل خواص مفید و مواد مغذی موجود، فقط آن را بعد از یک وعده غذایی کامل و مناسب بنوشید تا اثرات اسیدی‌اش کاهش یابد. می‌توانید برای کاهش این تأثیرات منفی، میوه‌های مرکبات را با سبزیجات هم ترکیب کنید.

۶- محصولات لبنی
شیر و دیگر محصولات لبنی حاوی مقدار زیادی چربی و کلسیم هستند. این ترکیبات بیشتر از مواد غذایی دارای منشأ گیاهی موجب پیچیده شدن فرآیند هضم می‌شوند. البته این گفته‌ها به آن معنا نیست که به هیچ وجه نباید لبنیات بخورید، بلکه باید بهترین زمان مصرف آنها را شناسایی کنید. زمان مناسب مصرف لبنیات برای افراد دارای رفلاکس معده، معمولاً در صبح زود در نظر گرفته می‌شود تا زمان کافی برای شکستن مواد مغذی و جذب در اختیار بدن قرار گیرد. اگر لبنیات را در شب مصرف کنید، در حین خواب به بازگشت اسید معده دچار می‌شوید.

بایدها

موز
توصیه کلی که هنگام بروز مشکل رفلاکس معده می‌شود خوردن غذا‌هایی با میزان اسید پایین است. غذا‌هایی که اسیدشان کمتر است به اندازه غذا‌های اسیدی باعث تحریک تولید اسید معده نمی‌شوند.

مقدار محتوای اسید یک غذا روی برچسب آن نوشته نشده است، بنابراین پیدا کردن غذا‌هایی که اسید کمی در خود دارند ممکن است به کمی تحقیق نیاز داشته باشد.

میوه‌ها معمولا غذا‌هایی اسیدی به حساب می‌آیند، اما برخی میوه‌ها مانند موز این چنین نیستند.

اگر دچار رفلاکس اسید شده اید به صورت کلی توصیه می‌شود از خوردن مرکبات و گوجه فرنگی پرهیز کنید، چون اسید زیادی در خود دارند.

موز‌ها را معمولا میوه‌هایی با مقدار اسید کم می‌دانند بنابراین خوردن این میوه برای افرادی که مشکل رفلاکس معده دارند توصیه می‌شود.

موز برای مسیر گوارشی غذایی ساده به حساب می‌آید، چون بافتش طوری است که در معده به سادگی تجزیه می‌شود.

سیب، گلابی، ملون و توت
سیب، گلابی، ملون و توت میوه‌هایی هستند که اسیدشان کم است. از این رو این میوه‌ها می‌توانند قسمتی از غذا‌های یک برنامه غذایی ضد رفلاکس معده را تشکیل دهند. به کار گرفتن این غذا در برنامه غذایی می‌تواند مزایای دیگری، چون آنتی اکسیدان ها، ویتامین‌ها و فیبر نیز داشته باشد.

غلات کامل
غذا‌هایی که چربی بالایی دارند می‌توانند رفلاکس اسید معده را تحریک کنند از این رو خوردن غذا‌های کم چرب برای افرادی که حساس هستند توصیه می‌شود. اضافه کردن غلات کاملی که به صورت طبیعی چربی کمی دارند مانند بلغور جو دو سر، برنج قهوه‌ای و نان‌های سبوس دار همگی می‌توانند عضوی از یک برنامه غذایی ضد رفلاکس اسید معده باشند.

غلات کامل به صورت طبیعی سرشار از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. از غلات فرآوری شده و بسته بندی شده استفاده نکنید، چون سرشار از چربی هستند و فیبرشان نیز کم است.

زنجبیل
سال‌ها از زنجبیل برای درمان انواع مشکلات دستگاه گوارش استفاده می‌شده است از جمله حالت تهوع و درد معده، همچنین زنجبیل خاصیت ضد التهابی دارد.

در تحقیقی که روی موش‌ها انجام گرفت مصرف زنجبیل نشان داد می‌تواند به کاهش زخم معده کمک کند. زخم معده زمانی که اسید باعث التهاب معده می‌شود می‌تواند بسیار دردناک باشد.
‌
می‌تواند از راه‌های مختلفی به برنامه غذایی خود زنجبیل اضافه کنید. می‌توانید قطعات زنجبیل را به سبزیجات پخته و سس‌ها اضافه کنید، چای زنجبیل درست کنید و یا زنجبیل تازه یا خشک شده را به ماست اضافه کنید.

پروتئین
وقتی می‌خواهید از پروتئین به عنوان یکی از بخش‌های برنامه مقابله با رفلاکس معده استفاده کنید بهتر است از انواع کم چرب آن استفاده کنید. از روش‌های پخت پر چرب مانند سرخ کردن پرهیز کنید.

پروتئین‌های کم چرب مانند سینه مرغ و بوقلمون و غذا‌های دریایی توصیه می‌شود. سفیده تخم مرغ نیز پروتئین بدون چربی است. زرده تخم مرغ نیز مواد مغذی فراوانی دارد، اما ممکن است در برخی افراد حساس موجب رفلاکس اسید معده شود.

سبزیجات
به صورت کلی اگر دچار رفلاکس اسید شده اید خوردن سبزیجات توصیه می‌شود. سبزیجات چربی کمی دارند و سرشار از فیبر، آنتی اکسیدان، ویتامین و مواد معدنی هستند.

از روش‌های پخت پر چرب مانند سرخ کردن پرهیز کنید و از سس زیاد هم استفاده نکنید. خوردن سبزیجات دارای برگ سبز مانند بروکلی، پیازچه، مارچوبه توصیه می‌شود، چون مقدار اسید بسیار کمی دارند.

اضافه کردن ریحان تازه به برنامه غذایی نیز می‌تواند برای بهبود رفلاکس اسید معده مفید باشد