نکات و توصیه‌های کاربردی برای تقویت سلامت و تکامل کودکان
مژگان فطورچی با اشاره هفته برگزاری ملی کودک در خصوص روند رشد و تکامل کودکان زیر پنج سال، اظهار کرد: والدین باید نیازهای کودک را در هر مرحله از زندگی بدانند تا بتوانند او را به بهترین شکل پرورش دهند تا بدن و ذهنی نیرومند داشته باشد. کودکی که به دنیا می‌آید معجزه‌ای است در دستان والدین بنابراین سلامت این کودک به مراقبت و توجه والدین قبل از تولد و در سال‌های اولیه تولد بستگی دارد.
وی افزود: پس از تولد و ترخیص نوزاد از بیمارستان، در سن سه تا پنج روزگی باید اولین ویزیت برای ارزیابی سلامت نوزاد توسط پزشک در مراکز بهداشتی و درمانی انجام شود. از این سن باید نوزاد روزانه ۴۰۰ واحد مکمل ویتامین D و ۱۵۰۰ واحد ویتامین A دریافت کند.
فطورچی با بیان اینکه باید نوزاد را در آغوش گرفت و به چشمانش نگاه کرد، گفت: باید با نوزاد صحبت کرد و برای این کار، زمان تغذیه با شیر مادر فرصت خوبی است. او صورت مادر را می‌بیند و صدایش را می‌شنود. والدین باید با نوزاد تماس پوست با پوست نیز داشته باشند و با ملایمت سر او را لمس کنند.
وی با تاکید بر لزوم فراهم کردن آرامش نوزاد، افزود: هنگام گریه کردن باید نوزاد را بغل کرد و به حرکات و صدای او پاسخ داد.
مدیرگروه سلامت نوزادان و کودکان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: کودک در سن شش تا هفت ماهگی تلاش می‌کند دستش را به اشیایی که در دسترس قرار دارند برساند؛ او معنی کلمه "نه" را درک نمی‌کند بنابراین به جای استفاده از این کلمه، باید خانه برای او امن و عاری از هر گونه شرایط خطرناک شود.
وی بیان کرد: باید به نوزاد کمک کرد در یک محیط امن، سینه‌خیز از یک جا به جای دیگر برود؛ این کار کمک می‌کند که در او حس اعتماد به نفس و قدرت که برای راه رفتن به آن نیاز دارد، ایجاد شود.
فطورچی با بیان اینکه کودکان تا پایان دو سالگی باید قطره آهن را به طور روزانه به میزان ۱۵ قطره دریافت کنند، عنوان کرد: اگر کودک با شیر مادر تغذیه می‌شود باید به این روند تا دو سالگی او ادامه یابد.
وی افزود: اگر کودک با شیر بطری تغدیه می‌شود باید از استفاده از شیر غنی‌شده با آهن اطمینان پیدا کرد. هنگام تغذیه با بطری حتما باید کودک در آغوش گرفته شود تا او و مادر یکدیگر را ببینند.
مدیرگروه سلامت نوزادان و کودکان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز تاکید کرد: هنگام تغذیه کودک، هیچگاه بطری شیر به چیزی تکیه داده نشود زیرا این کار ممکن است موجب خفگی کودک شود.
وی با بیان اینکه کودک در سن ۱۲ ماهگی به سه تا چهار وعده غذای اصلی و یک تا دو میان‌وعده نیاز دارد، بیان کرد: بر خلاف سال اول زندگی، در کودکان یک تا دو ساله بهتر است تغذیه با شیر مادر نیم تا یک ساعت بعد از صرف غذای کودک انجام شود.
فطورچی ادامه داد: باید اجازه داده شود کودک تصمیم بگیرد چه چیزی و چه میزان بخورد و هر گاه از خوردن دست کشید دیگر به او غذا داده نشود. حین غذا خوردن نیز والدین باید کنار کودک بنشینند؛ این کار به رشد اجتماعی، احساسی و حرکتی کودک کمک خواهد کرد.
وی بیان کرد: از دادن غذاهای کوچک و سفت مانند آجیل، ذرت بو داده، دانه‌های انگور یا انار و سبزی‌های خام که می‌توانند موجب خفگی کودک شوند، پرهیز شود.
مدیرگروه سلامت نوزادان و کودکان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با بیان اینکه باید امنیت کودک هنگام استفاده از وسایل نقلیه تامین شود، عنوان کرد: بی‌خطرترین روش سوار شدن کودک در خودرو، روی صندلی مخصوص کودک است. توصیه می‌شود تا سن دو سالگی از این نوع صندلی استفاده شود.
وی گفت: هرگز کودک در حمام یا نزدیک آب تنها رها نشود. والدین کنار آب در فاصله‌ای قرار بگیرند که بتوانند با دست او را لمس کنند. باید توجه شود کودکان حتی در آب با ارتفاع ۳ سانتی‌متر غرق می‌شوند یا دچار خفگی می‌شوند.
فطورچی با بیان اینکه کودک در سن ۱۲ ماهگی باید واکسن MMR سرخک – سرخجه - اوریون را دریافت کند، بیان کرد: کودک در این سن می‌تواند از عبارت‌های دو کلمه‌ای استفاده کند. همچنین قادر به انجام دستورهای ساده است و می‌تواند استوار یا مستقل راه برود و می‌تواند کارها یا کلمات را نیز تقلید کند.
وی افزود: در صورتی که کودک نتواند هر یک از این موارد را انجام دهد باید پرسشنامه‌های ASQ از مراکز بهداشت / خانه‌های بهداشت دریافت و سپس موارد مربوط بررسی شوند.
مدیرگروه سلامت نوزادان و کودکان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز عنوان کرد: در سن ۱۲ ماهگی باید به کودکان آواز، داستان و بازی یاد داده شود و با او در مورد تصاویر کتاب‌ها صحبت کرد. همچنین باید تلاش کودکان در یادگیری مهارت‌های جدید تحسین شود.
وی بیان کرد: یک کودک دو ساله لذت زیادی از بازی‌های کثیف می‌برد و چیزهای زیادی از مخلوط کردن، ریختن، هم زدن و شکل دادن گِل و خاک یاد می‌گیرد بنابراین والدین نگران کثیف کردن لباسش نباشند و به او اجازه بدهند این بازی‌ها را انجام دهد.
فطورچی در خصوص چگونگی از شیر گرفتن کودک، گفت: بهترین روش از شیر گرفتن کودک در این سن، روش تدریجی است که باید همراه با عشق و علاقه و در چند ماه اتفاق بیفتد. می‌توان به تدریج یک تا دو وعده شیر پاستوریزه را جایگزین شیر مادر کرد و با فنجان به شیرخوار داد.
وی تصریح کرد: کودک در سه سالگی در حال یاد گرفتن استقلال است و یاد می‌گیرد که دکمه یا زیپ لباسش را باز و بسته کند و کفش‌هایش را بپوشد. همچنین قادر است یک توپ بزرگ را پرتاب کند یا به زمین بزند اما قادر به گرفتن آن نیست.
مدیرگروه سلامت نوزادان و کودکان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز افزود: کودک در این سن روزانه حداقل ۸۰۰ میلی‌گرم کلسیم و ۴۰۰ واحد ویتامین D نیاز دارد؛ شیر یک منبع غنی از این ویتامین است.
وی با تاکید بر لزوم فراهم کردن محیط ایمن برای بازی کودک، گفت: در این سن، کودک کوچک‌تر از آن است که به تنهایی از خیابان رد شود بنابراین هرگز کودک در خانه، اتومبیل و حیاط تنها رها نشود. همچنین باید تمامی داروها و مواد شوینده دور از دسترس کودک قرار بگیرد.
فطورچی با بیان اینکه باید کودک را به انجام فعالیت‌های فیزیکی مانند دویدن تشویق کرد، افزود: تماشای تلویزیون و انجام بازی‌های کامپیوتری باید روزانه حداکثر به یک تا دو ساعت محدود شود.
وی گفت: باید به کودکان آموزش داده شود که چگونه دندان‌های‌شان را مسواک بزنند و از یک مسواک نرم استفاده کنند. هر شش ماه یک بار نیز باید برای کودک وارنیش فلوراید انجام شود.
مدیرگروه سلامت نوزادان و کودکان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بیان کرد: همه کودکان نیز باید در سن سه سالگی از نظر فشار خون توسط پزشک معاینه و غربالگری شوند.
