بازی و تأثیر آن بر آینده کودکان

فعالیت‌های فیزیکی علاوه بر تاثیرات مثبتی که بر جسم کودکان می‌گذارد، از نظر روحی و روانی و عملکرد ذهنی آنها نیز مؤثر است و موجب تقویت مهارت‌های آنها می‌شود.

یکی از مشکلات این روزهای کودکان، مسئله چاقی و اضافه وزن و همچنین بروز مشکلات ساختار اسکلتی است که در دو سال اخیر با شیوع ویروس کرونا و خانه نشینی کودکان و وابستگی آنها به فضای مجازی و تحصیل از این راه بیشتر شده است.

کرونا، چاقی و مشکلات ساختار اسکلتی

مریم فانی_دانشجوی دکتری فیزیولوژی ورزشی در این زمینه می‌گوید: در حال حاضر بزرگترین و شایع‌ترین اختلال در کودکان چاقی و به دنبال آن اختلالات اسکلتی و قلبی و عروقی است، در واقع تغییر سبک زندگی و تمایل کودکان به یک‌جانشینی و به خصوص بازی‌های مجازی از اصلی‌ترین عوامل بروز چاقی در کودکان است که نه تنها سلامتی جسمی، بلکه سلامتی ذهنی و روحی آن ها را هم به خطر می‌اندازد، اما این مسئله می‌تواند تحت کنترل والدین درآید.

وی ادامه می دهد: والدین و جامعه اطراف کودکان که با آن‌ها در ارتباط هستند نقش مهمی در تربیت آن‌ها دارند و می‌توانند کودک را به سمت زندگی سالم سوق دهند. همه گیری کرونا مزید بر علت شد تا بچه‌ها در خانه باشند و میل آن‌ها به بازی‌های مجازی بیشتر شود، تقریبا دو سال است که با کرونا دست و پنجه نرم می‌کنیم و دو سالی که زندگی بچه‌ها تحت تاثیر این عامل قرار گرفته که زمان طولانی است؛ اینجاست که نقش والدین پرنگ می‌شود و باید وارد عمل شده و سعی کنند بچه‌ها را به سمتی سوق دهند که فعالیت‌های بدنی آن‌ها را ارتقا دهد.

فانی با بیان اینکه یکسری فعالیت‌های بدنی و یکسری فعالیت‌های ورزشی داریم، می گوید: از کودکان انتظار نداریم که فعالیت‌های ورزشی آن چنانی انجام دهند؛ چرا که به قابلیت‌ها و رشد کافی نرسیده‌اند، اما می‌توانیم به انجام فعالیت‌های بدنی اکتفا کنیم و از آن‌ها بخواهیم که به انجام برخی بازی‌های حرکتی روی بیاورند تا انجام بازی‌های مجازی و الکترونیکی، چراکه از لحاظ روحی و ذهنی بازی‌های مجازی بر ذهن کودک تاثیر منفی می‌گذارد. درست است که این بازی‌ها امتیازاتی دارد، اما در کل به اندازه‌ای موثر نیست که بازی‌ با دوست و یا اطرافیان می‌تواند تاثیرگذار باشد.

وی اظهار می‌کند: به والدین پیشنهاد می‌شود همانگونه که به تمام جنبه‌های زندگی کودکان خود مثل درس خواندن یا موسیقی توجه می کنند، سعی کنند به سطح فعالیت بدنی و آمادگی جسمانی آن‌ها نیز توجه کنند. اگر والدین می‌بینند کودکان آن‌ها به سمت چاقی می روند باید نگران شوند، چرا که سلامت کودکان با خطر مواجه می‌شود، بنابراین خیلی راحت اجازه اضافه وزن و چاقی را به کودکان خود نداده و از آن به سادگی گذر نکنند.

چه بازی‌هایی برای کودکان توصیه می‌شود؟

این دانشجوی مقطع دکتری فیزیولوژی ورزشی، بهترین بازی‌ها برای کودکان را بازی‌هایی می‌داند که در آن سعی شود یکسری کارها را به کودک یاد دهیم و زیاد کودک را درگیر قوانین بازی نکنیم، چراکه باعث دلزدگی کودکان می‌شود و ادامه می‌دهد: آموزش خود موجب می‌شود که مقداری روی ذهن و فکر کودک کار شود، بنابراین بازی‌هایی به کودکان داده شود که اولا جنبه آموزشی داشته و همچنین هوش آن‌ها را درگیر کند. برخی والدین تمایل دارند که فرزندان را وارد فعالیت‌های سنگین کنند تا آینده درخشانی داشته باشند، درحالی که فعالیت‌های سنگین برای کودکان توصیه نمی شود؛ چراکه یکسری از قابلیت‌ها و فاکتورهای جسمانی آن‌ها به رشد کافی نرسیده و اگر ما بخواهیم آن‌ها را تحت تنش‌های زیاد قرار دهیم ممکن است روند رشد آن‌ها را با اختلال روبرو کند.

فانی می‌گوید: البته یکسری از پدران و مادران نگاه بلند مدت و قهرمانی روی کودکان خود دارند که باید کنترل شوند. باید بدانند در چه سنی فرزندان خود را وارد چه رشته‌ ورزشی کنند و یا چه تمریناتی داشته باشند تا بتوانند به موفقیت و سطح قهرمانی برسند. هر سنی باتوجه به شرایط ذهنی و جسمانی بدنی نیاز به تمرینات خاص خود دارد.

وی با بیان اینکه در سنین کودکی باید تمرکز خود بر روی این مسئله بگذاریم که کودک خود نوع بازی را انتخاب کنند، می‌افزاید: اینکه خانواده‌ها دوست دارند فرزند آن‌ها فوتبالیست یا بسکتبالیست شود یا هر رشته دیگری، نمی‌توانند آن را در سنین کودکی به کودک القا کنند. مهم‌ترین عامل علاقه و بعد استعداد کودک است، بنابراین اگر از همان ابتدا حق انتخاب برای نوع بازی و یا فعالیت‌های ورزشی به کودک بدهیم باعث می‌شود که با علاقه وارد این حیطه شده و در ادامه نیز تداوم داشته باشد، اما زمانی که اجبار باشد دقیقا کار برعکس شده و موجب دلزدگی کودک می‌شویم و تمایل آن‌ها به سمت بازی‌های مجازی بیشتر می‌شود، بنابراین نوع رفتار والدین با کودکان در انتخاب بازی‌ها و رشته ورزشی بسیار مهم است.

فانی در خصوص این سوال والدین مبنی بر تاثیر انجام فعالیت‌های سنگین در رشد کودکان می‌گوید: فعالیت‌های سنگین برای رشد کودک ممانعتی ندارد، اگر اصول و استانداردها رعایت شود، در واقع یکسری فعالیت‌ها که با وزن کودک انجام می شود بسیار مفید و موثر است و در رشد استخوانی و جسمانی آنها تاثیر دارد، اما مهم‌ترین مسئله رعایت اصول است، انجام فعالیت‌های کار با وزنه برای کودکان مضر است، اما اگر تمام شرایط و مقدماتی که برای ورزش کودک مناسب است در نظر گرفته شود مفید است و این اشتباهاتی که عوام آن را بیان می‌کنند، شدت و نوع فعالیت برای کودکان مهم است و باید تحت نظر مربیان متخصص انجام شود، اما آنچه ما می بینیم و برای نسل آینده بسیار خطرناک است، چاقی رو به افزایش در کودکان است که اگر این روند ادامه پیدا کند برای سلامتی جامعه خطرناک است.

مراقب آسیب‌های دوران کودکی باشیم

مریم دیلمی زاده_کارشناس آسیب شناسی ورزشی نیز در خصوص شروع فعالیت در کودکان و نوع آسیب‌های که ممکن است ایجاد شود، می‌گوید: بهتر است کودکان تا قبل از ۷ سالگی بازی‌هایی که حس رقابت به آن‌ها القا نمی‌کند، داشته باشند. انجام فعالیت‌هایی که آموزش آن‌ها با دیدن انجام می‌شود؛ کارهایی مثل پریدن، دویدن، جهش و حفظ تعادل را داشته باشند، انجام فعالیت‌هایی که جنبه مسابقه و رقابت دارند در سنین پایین سبب افزایش استرس کودکان شده و در ادامه آسیب‌های جسمی و روحی به دنبال دارد و حتی در بسیاری از موارد که با شدت زیاد همراه است می‌تواند کاهش عمر ورزشی فرد را به همراه داشته باشد.

وی ادامه می دهد: بهتر است در زمان انتخاب فعالیت مناسب کودکان مواردی مثل سن، جثه، توانایی فیزیکی و علاقه کودکان را در نظر بگیریم، برای کودکان زیر ۱۰ سال نیز رشته های غیر برخوردی و کم آسیب مناسب است، چراکه مشخص شده بیشتر آسیب‌های ثبت شده در سنین کودکی و نوجوانی مربوط به شکستگی‌ها و کوفتگی‌ها است که ۲۱ درصد آن‌ها مربوط به شکستگی ها مربوط به ورزش است. توجه نکردن به بحث گرم کردن و سرد کردن نیز یکی از عوامل موثر در ایجاد آسیب دیدگی در کودکان است که تمایلی به انجام آن ندارند و توصیه و آگاهی دادن به آن‌ها می تواند کمک کننده باشد.

این کارشناس آسیب‌شناسی ورزشی معتقد است تشخیص زودهنگام ناهنجاری‌های حرکتی در کودکان می‌تواند به اثربخشی مداخلات حرکات اصلاحی کمک کند و علاوه بر آن از آسیب‌های ثانوی ناشی از آن نیز جلوگیری کند، پس بهتر است کودکان از نظر ناهنجاری‌های قامتی تحت نظر باشند، از طرفی آموزش وضعیت‌های بدنی و الگوهای حرکتی در قالب بازی‌های حرکتی هدفمند در سنین کودکی بسیار با اهمیت است، حتی در کودکانی که ناهنجاری‌های شدید اسکلتی ندارند با علم بر اینکه حرکات اصلاحی برای سنین کودکی خیلی راحت و جذاب نیست، همراه بودن این حرکات همراه با بازی می‌تواند جذاب بودن و مفرح بودن این تمرینات را در کودکان و نوجوانان بیشتر کند.

دیلمی زاده می گوید: فعالیت‌های بدنی و ورزش برای کودکان مزایای زیادی هم از نظر بدنی و هم از لحاظ ذهنی و اجتماعی خواهد داشت، مزایایی همچون استحکام عضلات و استخوان‌ها، بهبود فعالیت قلب و عروق، جلوگیری از افزایش وزن و چاقی، بهبود روابط اجتماعی، کاهش استرس و افزایش اعتماد به نفس، بهبود خواب و روند رشد. باتوجه به این مزایا و در نظر گرفتن نکات پیشگیری از آسیب و همراه بودن تمرینات با زمان استراحت کافی می تواند از جنب و جوش کودکانه بهره برداری مناسب داشت و سبک زندگی مناسبی برای کودکان رقم بزند.

بازی‌های کودکانه، پایه گذار ارتباطات آینده

آرش نصر_ روان شناس ورزشی نیز بازی‌های کودکانه و انجام فعالیت‌های بدنی در سنین کم را برای کودکان ضروری می داند و اعتقاد دارد پرداختن به این فعالیت‌ها در شکل گرفتن شخصیت کودکان در آینده و نوع ارتباط آنها با دیگران، درون گرا یا برون گرا بودن آنها و حضور در فعالیت‌های تیمی و جمعی بسیار مهم است.

وی تصریح می کند: با توجه به شرایط زندگی امروزی به ویژه دو سال اخیر که خانه نشینی کودکان و وابستگی های آنها به فضای مجازی بیشتر شده، با دو مسئله بسیار روبرو هستیم؛ حضور طولانی مدت کودکان در خانه و در کنار والدین موجب بیشتر شدن برخوردها و تنش های بین کودکان و والدین می‌شود، البته اگر خانواده برخورد خوبی داشته و با برنامه ریزی و آگاهی از این فرصت استفاده کنند می‌توانند اوقات بسیار خوبی را در کنار کودکان خود داشته و به اصطلاح بیشتر با آنها وقت بگذرانند و در بازی‌های آنها سهیم شوند.

وی ادامه می‌دهد: در کنار این مسئله، بودن در فضای مجازی و گذراندن زمان زیاد با گوشی و تبلت به بهانه درس یا بازی در روحیه کودکان تاثیرات منفی زیادی می گذارد، آنها را بی حوصله تر و کم تمرکز می کند، مکالماتی که کودکان با والدین و بزرگسالان در طول بازی انجام می دهند منجر به تقویت اتصالات عصبی در قسمت های مختلف مغز می شود که برای یادگیری زبان حیاتی است.

نصر تصریح می‌کند: رشد و نمو کودکان رابطه بسیار مستقیمی با نوع ارتباطات آنها با والدینشان دارد و یکی از مهم ترین و اصلی ترین راه‌های توسعه و پیشرفت این روابط از راه بازی کردن ایجاد می شود که این پیام را به کودکان می رساند که برایمان چقدر مهم هستید. زمانی که کودکان بدون قید و شرط در بازی شرکت می کنند با مهارت‌های لازم برای ارتباط با دیگران آشنا می شوند.

این روان شناس ورزشی می گوید: بازی در کودکان، توسعه مفهومی به نام تفکر واگرا را در آنها تشویق کرده که این مسئله به توانایی ایجاد ایده ها با کشف بسیاری از راه حل های ممکن اشاره می کند.

نصر اظهار می کند: انجام بازی‌های کودکانه موجب می شود خلاقیت در کودکان افزایش پیدا کرده، کاهش استرس داشته باشند و به اعتماد نفس برسند که این عوامل خود در رشد شخصیت آنها بسیار موثر است.